نگاهی به سیر تحول لپ‌ تاپ‌ ها؛ تاریخچه کامپیوترهای قابل حمل چطور متحول شد؟

لپتاپ‌ هایی که امروزه از آنها استفاده می‌کنیم، در ابتدا ظاهری بسیار ابتدایی و متفاوت از شکل و شمایل تکاملی امروزه خود داشتند. با پلازا همراه باشید تا با هم سیر تحول لپ‌ تاپ‌ ها را مرور کنیم.

این روزها لپ‌تاپ تبدیل به یک دستگاه عادی شده و در بیشتر خانه‌ها پیدا می‌شود. لپ‌تاپ‌ها همچنان حضور پررنگی در بازار دارند و بعید است به این زودی‌ها جایگاه خود را از دست بدهند. اما این دستگاه‌های جمع‌وجوری که امروزه می‌بینید تا چند دهه پیش در حد یک ایده ابتدایی و ساده بودند و در سال‌های اول حضور در بازار نیز، تفاوت بسیار زیادی با مدل‌های امروزی داشتند. با پلازا همراه باشید تا سیر تحول لپ‌ تاپ‌ ها را در این مطلب بررسی کرده و ببینیم این دستگاه‌ها نسبت به سال‌های اول تا چه اندازه پیشرفت کرده‌اند.

فهرست مطالب

تاریخچه لپ‌ تاپ‌

امروزه بهترین لپ‌تاپ‌های جهان با پردازنده‌های قدرتمند، رم و حافظه نسل جدید و نمایشگرهای اولد خود، تبدیل به دستگاه‌هایی کامل و بدون عیب و نقص شده‌اند. حتی برخی بر این عقیده هستند که حالا قدرت لپ‌تاپ‌ها آنقدر بالا رفته است که می‌توان آن‌ها را کاملا جایگزین کامپیوترهای رومیزی کرد. با توجه به پیشرفت قابل ملاحظه لپ تاپ در طول چند دهه گذشته، شاید جالب باشد که به سال‌های اولیه عرضه این محصول برگردیم و سیر تحول آن را مرور کنیم.

سال 1981: Osborne 1، اولین کامپیوتر قابل حمل در جهان

اغلب افراد Osborne 1 را به عنوان پدربزرگ لپ‌تاپ‌ها می‌شناسند. Osborne 1 در سال 1981 با یک صفحه نمایش 5 اینچی، دو درایو فلاپی، مودم، باتری و یک صفحه کلید در بازار عرضه شد.

این کامپیوتر قابل حمل در آن موقع نیز بسیار بزرگ و حجیم بود و وزن آن 11 کیلوگرم بود که تقریبا معادل وزن 5 عدد مک‌بوک پرو فعلی است با این وجود این کامپیوتر ابتدایی برخی از ویژگی‌های مشخصه یک لپ‌تاپ را داشت. با وجود آنکه این کامپیوتر ابتدایی ویژگی‌های برجسته یک لپ‌تاپ را نداشت اما از آنجا که برای اولین بار، افراد قادر بودند که یک کامپیوتر قابل حمل داشته باشند و آن را به محیط کار برده و یا در سفر از آن استفاده کنند، بسیار موردتوجه عموم قرار گرفت.

Osborne 1 در زمان عرضه با قیمت بالای 1795 دلار به فروش رسید که چیزی در حدود 5000 دلار پول امروز می‌شود.

سال 1983: Grid Compass 1101، اولین لپ‌تاپ کشویی

اولین لپ‌تاپ که واقعا شبیه یک لپ‌تاپ بود، Grid Compass 1101 بود که در سال 1983 عرضه شد. این لپ‌تاپ مجهز به ویژگی طراحی کشویی بود و هنگامی‌که لپ‌تاپ بسته می‌شد، صفحه نمایش آن برخلاف صفحه کلید جمع می‌شد. این نوآوری جدید و قابل توجه در طراحی این کامپیوتر، بدین معنا بود که Grid Compass 1101 به‌راحتی قابل حمل بود درحالی‌که در موقع حمل آن، صفحه نمایش و کیبورد، هر دو محافظت می‌شدند.

خاطرنشان می‌شود که چنین طراحی موفق و باقدرتی که در این کامپیوتر استفاده شده بود، بعدها در لپ‌تاپ‌های امروزی نیز به‌کار گرفته شد ولی Grid Compass 1101 به دلیل قیمت بالای خود در حدود 10000 دلار در آن سال که معادل 25000 دلار امروز است، نتوانست موفقیت بزرگی کسب کند.

سال 1989: Compaq LTE و Compaq LTE 286، اولین نوت‌بوک‌های جهان

با وجود آنکه لپ‌تاپ‌های ابتدایی در مقایسه با یک کامپیوتر رومیزی، قابل حمل بودند اما همچنان بزرگ، حجیم و سنگین بوده و به‌آسانی قابل حمل نبودند.

با این حال در سال 1989 دو لپ‌تاپ Compaq LTE و LTE 286 به عنوان اولین نوت‌بوک‌های جهان عرضه شدند، درحقیقت سایز این دو لپ‌تاپ به اندازه ورق یک دفتر بود. حمل این لپ‌تاپ‌های کوچک‌تر، آسان‌تر بوده و در میان افرادی که خیلی به سفر می‌رفتند، محبوبیت بسیاری کسب کردند.

علاوه براین، این دو لپ‌تاپ اولین لپ‌تاپ‌هایی بودند که درایو هارددیسک و فلاپی آنها در داخل خود لپ‌تاپ تعبیه شده بود و همین امر سبب می‌شد که این دو لپ‌تاپ تطبیق‌پذیرتر و سازگارتر باشند. درایو هارددیسک موجود در Compaq LTE حدود 20 مگابایت حافظه داخلی داشت که این میزان حافظه در Compaq LTE 286، دو برابر و حدود 40 مگابایت بود.

سال 1989: مکینتاش، اولین لپ‌تاپ کمپانی اپل

در سال 1989 علاوه بر دو لپ‌تاپ Compaq LTE  و LTE 286، اولین لپ‌تاپ شرکت اپل نیز عرضه شد. با وجود آنکه این لپ‌تاپ ساخت اپل به کوچکی و یا قابل حمل بودن دو لپ‌تاپ Compaq LTE  و LTE 286 نبود اما مجهز به یک باتری با قابلیت حفظ شارژ بالا و صفحه نمایش باکیفیت بود، دو فاکتوری که مک‌بوک‌های مدرن امروزی نیز به داشتن آنها مشهور هستند.

البته این مکینتاش به دلیل سایز و وزن خود، آنچنان در میان مردم محبوب نبود اما رقیبان خود را برای انتشار لپ‌تاپ‌های سازگار با مک و قابل حمل‌تر در آینده نزدیک، آماده کرد و امروزه خیلی بعید به نظر می‌رسد که فکر کنیم کمپانی دیگری به غیر از اپل بتواند سخت‌افزار مک را ساخته و ارائه کند.

سال 1991: سری اپل پاوربوک 100، انقلابی در لپ‌تاپ‌های اولیه

در سال 1991، اپل سری لپ‌تاپ‌های پاوربوک خود را عرضه کرد. این سری شامل سه لپ‌تاپ پاوربوک 100، 140 و 170 بود که بسیار موفق‌تر از تلاش‌های قبلی این شرکت در ساخت یک کامپیوتر قابل حمل عمل کردند. این سری از لپ‌تاپ‌های پاوربوک، از مجموعه‌ای از ویژگی‌هایی اساسی و منحصربفرد بهره می‌بردند که تبدیل به جز اصلی طراحی لپ‌تاپ‌های مدرن امروزی شد.

برای مثال در این لپ‌تاپ، کیبورد در نیمه بالایی صفحه پایین، قرار گرفته بود و فضایی برای استراحت دست و همچنین برای ترک‌بال (گوی متحرک) درنظر گرفته شده بود. تا آن موقع، تقریبا اکثر لپ‌تاپ‌ها به‌گونه‌ای طراحی می‌شدند که صفحه کلید در فضای جلو لپ‌تاپ قرار می‌گرفته و در فضای بالای آن، دستورالعمل و کارت‌های مربوط به کلیدهای عملکردهای مختلف لپ‌تاپ، قرار می‌گرفت.

ترک‌پدی که در این لپ‌تاپ تعبیه شده بود، بسیار قابل توجه بود و یک روش آسان و راحت را برای کنترل اشاره‌گر موس برای کاربران خود فراهم می‌کرد. سیستم عامل این لپ‌تاپ نیز از رابط کاربری نوشتاری به حالت گرافیکی تبدیل شده بود و همه این ویژگی‌ها سبب شد که لپ‌تاپ‌های پاوربوک 100، 140 و 170 اپل در طراحی لپ‌تاپ‌های جدید، بسیار موثر واقع شوند.

سری لپ‌تاپ‌های پاوربوک اپل در میان کاربران بسیار محبوب واقع شد و در طول سالیان متمادی، سری پاوربوک ویژگی‌های نوآورانه متعددی را برای کاربران خود به ارمغان آوردند که بسیاری از آنها را در لپ‌تاپ‌های امروزی می‌بینیم. در سال 1994، سری پاوربوک 500 اولین لپ‌تاپی بود که مجهز به یک تاچ‌پد واقعی بود و همچنین اولین لپ‌تاپ مجهز به یک آداپتور شبکه Ethernet داخلی بود.

سال 1992: IBM ThinkPad 700، لپ‌تاپی قدرتمند و نمادین

در سال 1992، IBM اولین لپ‌‎تاپ ThinkPad خود را عرضه کرد. در واقع سری لپ‌تاپ‌های 700، 700c و 700t به همراه سری پاوربوک 100 اپل، به عنوان اولین لپ‌تاپ‌های مدرن شناخته می‌شدند و این لپ‌تاپ‌ها بودند که به شکل‌گیری چشم‌انداز ظاهر لپ‌تاپ‌های 25 سال بعد نیز کمک کردند.

لپ‌تاپ‌های ThinkPad مجهز به یک ترک‌پوینت در وسط کیبورد بودند که وظیفه کنترل اشاره‌گر موس را برعهده داشت علاوه براین در این لپ‌تاپ‌های مدرن سری ThinkPad 700 نیز شاهد رابط کاربری گرافیکی و آیکونی بودیم.

ThinkPad 700 توانایی واقعی یک لپ‌تاپ را به نمایش گذاشت. این لپ‌تاپ مجهز به یک صفحه نمایش 10.4 اینچی و تمام رنگی بود که تا آن موقع، اولین لپ‌تاپی محسوب می‌شد که از یک صفحه نمایش به این بزرگی بهره می‌جست. همچنین قابل ذکر است که این لپ‌تاپ مجهز به یک هارد درایو 120 مگابایتی و پردازنده قدرتمند IBM 486 SLC نیز بود.

ظراحی ThinkPad کاملا شیک و کاربردی بود و البته این لپ‌تاپ جایزه بهترین طراحی را نیز از آن خود کرد. IBM بسیار زیرکانه عمل کرد و سری لپ‌تاپ‌های ThinkPad خود را در تبلیغات متنوعی، معرفی می‌کرد. برای مثال در یک تبلیغ نشان می‌داد که این لپ‌تاپ توسط باستان‌شناسان در مصر مورداستفاده قرار گرفته است و یا نشان می‌داد که لپ‌تاپ ThinkPad 700c توسط ناسا به فضا فرستاده شده است؛ و همه این اقدامات تنها برای ثابت کردن این ادعا بود که سری لپ‌تاپ‌های مدرن  ThinkPad 700 چقدر توانایی دارند.

1996: توشیبا لیبرتو

توشیبا لیبرتو اولین لپ‌تاپ در جهان بود که با عنوان یک نوت‌بوک کوچک معرفی شد. آن هم به‌خاطر اندازه کوچکی که نسبت به مدل‌های قبلی داشت. یک دستگاه کوچک با سیستم‌عامل ویندوز که هم اندازه یک کتاب داستان بود و فقط 840 گرم وزن داشت. این دستگاه البته از لحاظ ظاهری همان طراحی سایر دستگاه‌های کامپیوتری دهه 90 را حفظ کرده بود ولی با توجه به وزن و اندازه کمی که داشت، خیلی زود توانست نظر کاربران مختلف را به خود جلب کند و نقش کلیدی در تاریخچه و سیر تکاملی لپتاپ های امروزی داشت.

1999: اپل آی‌بوک

اپل آی‌بوک در سال 1999 به‌عنوان یک نسخه قابل حمل از آی‌مک عرضه شد. اپل در این دستگاه توجه ویژه‌ای به طراحی ظاهری نشان داد و به نوعی لپ‌تاپ جدید خود را با ظاهر کاملا مدرن وارد بازار کرد. با این حال این دستگاه بیشتر برای کاربران عادی طراحی شده بود.

آی‌بوک همچنین اولین لپ تاپ در دنیا بود که با پشتیبانی از وای‌فای عرضه می‌شد و نیازی به کابل‌کشی برای اتصال به اینترنت نداشت. مهمتر از همه این که این محصول برخلاف لپ‌تاپ‌هایی که در اوایل دهه 90 عرضه شده بودند، قیمت به مراتب کمتری داشت و اپل آن را با قیمت 1599 دلار می‌فروخت.

2003: دل حرف اول را می‌زند

در اوایل دهه 2000 در تاریخچه ی لپتاپ کمتر مدلی را می‌توانید پیدا کنید که با تغییرات خیلی زیاد و قابل توجه عرضه شده باشد. در عوض دل در اوایل این دهه توانست با عرضه مدل‌های مختلف، حرف اول را بزند. کمتر کسی را می‌توانید پیدا کنید که در یک زمان صاحب یک لپ تاپ دل نبوده باشد. دل در این دهه پیشرو صنعت لپ‌تاپ بود و زودتر از دیگر برندها، محصولات خود را با ظرافت بیشتر، نمایشگرهای بزرگ‌تر و وزن کمتر عرضه می‌کرد.

با این حال برندهای دیگر نیز در این سال‌ها بی‌کار نبودند. به‌خصوص توشیبا که جدی‌ترین رقیب دل به‌حساب می‌آمد و در سال 2003 اولین لپ‌تاپ با درایو اسلیم DVD، به نام Portege M100 را نیز عرضه کرد.

2007: ایسوس با اولین نوت بوک وارد میدان شد

در اکتبر این سال، ایسوس با لپ تاپ Eee PC 701 وارد بازار شد. یک لپ تاپ اقتصادی که با وجود قیمت کم توانست با بهره مندی از پردازنده اینتل سلرون M به همراه 512 مگابایت رم و 4 گیگابایت حافظه SDHC و البته یک نمایشگر 7 اینچی، توجه بسیاری را به خود جلب کند. خیلی از کارشناسان این لپ تاپ را اولین نوت‌بوک دنیا می‌دانند.

2008: مک بوک ایر متولد می‌شود

اپل در سال 2008 یک بار دیگر با یک لپ‌تاپ جدید و متفاوت، قدم بزرگی در سیر تحول لپ‌ تاپ‌ ها برداشت. در این سال شاهد معرفی نازک‌ترین لپ‌تاپ جهان یعنی مک‌بوک ایر بودیم. لپ‌تاپی که علاوه بر ضخامت کم، فاقد درایو دیسک، درگاه اترنت و یا درگاه‌های اضافی دیگر بود. یک لپ‌تاپ با طراحی مینیمال و بسیار زیبا که توجه همه را به خود جلب کرد. البته نسل اول مک‌بوک ایر، قدرت پردازشی زیادی نداشت و با قیمت بالایی هم عرضه می‌شد. اما تردیدی نیست که مک‌بوک ایر پدربزرگ تمامی لپ‌تاپ‌های نازک و ظریف امروزی است.

2012: مایکروسافت سرفیس

نسل‌ اول مایکروسافت سرفیس در سال 2012 معرفی و عرضه شد. این لپ تاپ البته روزهای خیلی خوشی نداشت و کاربران زیادی از کند بودن و باگ‌های فراوان آن شکایت داشتند. اما مایکروسافت از آن زمان تاکنون توانسته این سری را به یکی از پرفروش‌ترین لپ‌تاپ‌های جهان تبدیل کند. سرفیس یکی از اولین محصولاتی بود که توانست با موفقیت فرم فاکتور تبلت‌ها را با لپ‌تاپ ترکیب کند. به‌خصوص از آنجایی که امروزه خیلی‌ها سرفیس را یک تبلت ویندوزی به‌حساب می‌آورند تا لپ‌تاپ.

2012 تا 2023

از سال 2012 تا به امروز، دیگر کمتر شاهد تغییرات بسیار بزرگ و انقلابی در دنیای لپ‌تاپ‌ها بودیم. در این سال‌ها تولیدکنندگان بیشترین تمرکز خود را بر ظرافت و قدرت معطوف کردند و به همین خاطر شاهد عرضه لپ‌تاپ‌هایی با پردازنده‌های چندین هسته‌ای و نمایشگرهای اولد با رفرش‌ریت بالای 60 هرتز و رزولوشن حداکثر 4K هستیم.

البته که برخی از تولیدکنندگان تلاش کردند با معرفی محصولات مبتکرانه، نگاه‌ها را به خود جلب کنند؛ مانند ایسوس با لپ‌تاپ‌های سری Duo خود که دارای 2 نمایشگر جداگانه هستند. با این حال می‌توان گفت سیر تحول لپ‌ تاپ‌ ها در این سال‌ها به نقطه اوج خود رسیده است و از این به بعد احتمالا باید شاهد عرضه محصولاتی با وزن و اندازه کمتر و نمایشگرهای بزرگ‌تر از همیشه باشیم.

سخن پایانی

در آخر باید گفت با استفاده از ویژگی‌های نوآورانه و طراحی خلاقانه نقش کلیدی در سیر تحول لپ‌ تاپ‌ ها داشت و سبب شد که این لپ‌تاپ‌های اولیه و ابتدایی راه را برای دستگاه‌های مدرن که امروزه از آنها استفاده می‌کنیم، هموار کردند و می‌بایست از این پیشگامان ابتدایی تشکر کرد که کمک کردند امروزه لپ‌تاپ‌های متنوع با کارایی‌های مختلف داشته باشیم که بتوانیم از آنها در خانه، مدرسه و یا محیط کار خود استفاده کنیم.