در دنیای پزشکی و درمان، پمادها به عنوان یکی از ابزارهای حیاتی برای درمان مشکلات پوستی و التهابی، اهمیت بسیار زیادی دارند. یکی از پمادهای مهم و مورد توجه در این زمینه، پماد کورتام است. داروی کورتام به عنوان یک ترکیب دارویی با اثرات ضدالتهابی و ضدآلرژیک در درمان مشکلات پوستی و التهابی مورد استفاده قرار می‌گیرد. موارد مصرف این پماد در قسمت‌های خارجی (پوستی) بدن بسیار گسترده است، اما در قسمت‌های داخلی بدن مانند بینی، گوش، دهان و… کاربردی ندارد. در ادامه به بررسی اشکال دارویی، موارد مصرف، طریقه مصرف، موارد احتیاط و منع مصرف داروی clobetasol خواهیم پرداخت.
آنچه در این مقاله می خوانیم
اشکال دارویی کورتام (کلوبتازول)
اشکال دارویی کورتام شامل کرم موضعی 0.025٪ (Impoyz) و 0.05٪ (انتقال)، فوم موضعی 0.05٪ (Olux، Olux E)، ژل موضعی 0.05٪، لوسیون موضعی 0.05٪ (کلوبکس)، پماد موضعی 0.05٪ (انتقال)، شامپو موضعی 0.05٪ (شامپو کلوبکس، شامپو کلودان، کیت کلودان)، محلول موضعی 0.05٪ و اسپری موضعی 0.05٪ (اسپری کلوبکس) می‌باشد.
موارد مصرف پماد کورتام
داروی کورتام برای درمان انواع بیماری‌های پوستی (مانند اگزما، پسوریازیس، درماتیت، آلرژی، بثورات پوستی) استفاده می‌شود. کلوبتازول (کورتام) تورم، خارش و قرمزی را که می‌تواند در این نوع شرایط ایجاد شود، کاهش می‌دهد. داروی کورتام یک کورتیکواستروئید بسیار قوی (با قدرت فوق العاده بالا) است. برخی از مهم‌ترین موارد مصرف این دارو شامل درماتوزهای پاسخگو به کورتیکواستروئید، پسوریازیس پوست سر، پسوریازیس پلاکی و… می‌باشد.
موارد مصرف کورتام در بزرگسالان
- درماتوزهای پاسخگو به کورتیکواستروئید
- پسوریازیس پوست سر
- پسوریازیس پلاکی
موارد مصرف کورتام در کودکان
- درماتوزهای پاسخگو به کورتیکواستروئید
- پسوریازیس پوست سر
- پسوریازیس پلاکی خفیف تا متوسط نواحی غیر سر
- درماتوزهای پوست سر پاسخگو به کورتیکواستروئیدها
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی clobetasol
کورتیکواستروئیدها با تثبیت غشاهای لیزوزومی لکوسیت، التهاب را کاهش می‌دهند و از آزاد شدن هیدرولازهای اسیدی مخرب از لکوسیت ها جلوگیری می‌کنند. مهار تجمع ماکروفاژها در مناطق ملتهب، کاهش چسبندگی لکوسیت‌ها به اندوتلیوم مویرگی، کاهش نفوذپذیری دیواره مویرگی و تشکیل ادم، کاهش اجزای مکمل، تضاد با فعالیت هیستامین و آزادسازی کینین از بسترها و کاهش تکثیر فیبروبلاست، رسوب کلاژن و متعاقب تشکیل بافت اسکار از طریق داروی کورتام صورت می‌گیرد. در آخر نیز از طریق ادرار و مدفوع دفع می‌شود.
مقدار مصرف پماد clobetasol
داروی کورتام (clobetasol) برای استفاده در پوست بدن کاربرد داشته و استفاده آن در قسمت‌های داخلی بدن مانند بینی، گوش، دهان و… ممنوع است. همچنین این دارو را روی صورت، کشاله ران یا زیر بغل استفاده نکنید، مگر اینکه پزشک انجام اینکار را ضروری بداند. قبل از استفاده، دست‌های خود را بشویید و خشک کنید، سپس ناحیه آسیب دیده را تمیز و خشک کنید. یک لایه نازک از دارو را روی ناحیه آسیب دیده بمالید و به آرامی طبق دستور پزشک، معمولاً 2 بار در روز ماساژ دهید. بعد از استفاده از پماد، ناحیه مورد نظر را با پانسمان یا دستمال نپوشانید و اجازه دهید تا دارو اثر کند.
زمان مصرف پماد کورتام
پس از استفاده از داروی کورتام، دستان خود را بشویید، مگر اینکه از این دارو برای درمان دست‌ها استفاده کنید. هنگام استفاده از این دارو در نزدیکی چشم، از وارد شدن آن به چشم خودداری کنید زیرا ممکن است بدتر شود یا باعث گلوکوم شود. همچنین از قرار دادن این دارو در بینی یا دهان خودداری کنید. اگر دارو را در این مناطق (چشم، دهان، بینی یا گوش) دریافت کردید، با آب فراوان بشویید. این پماد را فقط برای شرایط تجویز شده استفاده کنید. همچنین مصرف این دارو بیش از دو هفته متوالی یا بیش از 50 گرم در هفته ممنوع است.
نحوه مصرف پماد کورتام در بزرگسالان
- این دارو برای تسکین تظاهرات التهابی و خارش درماتوزهای پاسخگو به کورتیکواستروئید مصرف می‌شود. برای مصرف کرم کورتام یک لایه نازک را روی نواحی آسیب دیده در 12 ساعت بمالید و مقدار کلی دارو بیش از 50 گرم در هفته نباشد. لوسیون این دارو نیز روی نواحی آسیب دیده پوست بمالید و به آرامی و کامل ناحیه را ماساژ دهید.
- اگر قصد استفاده این دارو بر روی پوست سر را دارید، فوم را روی ناحیه آسیب دیده در پوست سر هر 12 ساعت به مدت 2 هفته استفاده کنید.
- این دارو برای انواع متوسط تا شدید پسوریازیس پوست سر استفاده می‌شود. یک لایه نازک از شامپو کورتام را روی پوست سر خشک بمالید. به مدت 15 دقیقه در جای خود بگذارید و آب را اضافه کنید تا کف کند و در آخر شستشو دهید. محدود کردن درمان به 4 هفته متوالی به دلیل پتانسیل دارو برای سرکوب محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال (HPA) در نظر بگیرید.
- برای پسوریازیس پلاکی خفیف تا متوسط، فوم را روی ناحیه آسیب دیده در پوست سر هر 12 ساعت به مدت 2 هفته استفاده کنید. دقت داشته باشید که مصرف کلی نباید بیشتر از 50 میلی گرم شود.
- کرم یا لوسیون نرم‌کننده این دارو زمانی که استفاده کمتر از 10 درصد از سطح بدن است، روی ناحیه آسیب دیده به مدت 2 هفته (کرم) یا تا 4 هفته در صورت نیاز (کرم نرم کننده، لوسیون) استفاده شود. درمان با لوسیون بیش از 2 هفته باید به ضایعات موضعی (کمتر از 10٪ سطح بدن) محدود شود که به اندازه کافی با درمان بهبود نیافته‌اند. همچنین بیش از 50 گرم یا 50 میلی لیتر در هفته نباشد.
- اسپری کورتام، برای درمان پسوریازیس پلاکی متوسط تا شدید که تا 20٪ سطح بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد (BSA)، توصیه می‌شود. این دارو با اسپری روی ناحیه آسیب دیده هر 12 ساعت استفاده شود. درمان با اسپری بیش از 2 هفته باید به ضایعات موضعی که به اندازه کافی بهبود نیافته‌اند، محدود شود.
- توجه داشته باشید که کرم 0.025% درمان بیش از 2 هفته متوالی توصیه نمی‌شود و دوز کل نباید از 50 گرم در هفته تجاوز کند زیرا این دارو ممکن است محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال (HPA) را سرکوب کند.
- لوسیون کلوبکس، 0.05٪ نباید با پانسمان‌های انسدادی استفاده شود. همچنین نباید روی صورت، زیر بغل یا کشاله ران استفاده شود و در صورت وجود آتروفی در محل درمان نباید مصرف شود.
- شامپو clobetasol محدودیت‌های استفاده داشته و نباید روی صورت، کشاله ران یا زیر بغل استفاده شود. از هرگونه تماس با چشم‌ها و لب‌ها خودداری کنید و در صورت تماس، تمام قسمت‌هایی از بدن را که با شامپو تماس پیدا کرده‌اند، با آب بشویید.
نحوه مصرف پماد کورتام در کودکان
- درماتوزهای پاسخگو به کورتیکواستروئید در افراد بالای 12 سال (کرم / فوم)، لایه نازکی را روی نواحی آسیب دیده بمالید و به آرامی و کامل ماساژ دهید. همچنین ایمنی و اثربخشی این دارو در کودکان زیر 12 سال ثابت نشده است.
- در جهت درماتوزهای پوست سر پاسخگو به کورتیکواستروئیدها، در افراد بالای 12 سال (فوم) تا 2 هفته روی ناحیه آسیب دیده پوست سر هر 12 ساعت استفاده شود. مقدار مصرف کلی بیش از 50 گرم یا 50 میلی لیتر در هفته نباشد.
- برای پسوریازیس پوست سر در افراد بیش از 12 سال (شامپو)، روزانه یک لایه نازک را روی پوست سر خشک بمالید و اجازه دهید 15 دقیقه بر روی سر شما باقی بماند، سپس آبگیری و شستشو دهید.
- پسوریازیس پلاکی خفیف تا متوسط نواحی غیر سر، در افراد بالای 12 سال تا 2 هفته روی ناحیه آسیب دیده پوست سر هر 12 ساعت استفاده شود.
موارد احتیاط
قبل از استفاده از داروی کورتام (clobetasol)، اگر به آن یا سایر کورتیکواستروئیدها (مانند هیدروکورتیزون، پردنیزون) حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. با داروساز یا پزشک در رابطه با واکنش‌های آلرژیک یا حساسیت‌های این دارو مشورت کنید. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله گردش خون ضعیف، مشکلات سیستم ایمنی، برخی بیماری‌های پوستی (روزاسه، درماتیت اطراف دهان)، زخم‌های شدید در محل استفاده، عفونت در محل استفاده و… با احتیاط مصرف کنید.
همچنین به ندرت، استفاده از داروهای کورتیکواستروئیدی برای مدت طولانی یا در مناطق وسیعی از پوست می‌تواند پاسخ بدن شما به استرس فیزیکی را دشوارتر کند.
- درمان با کورتیکواستروئید موضعی مزمن ممکن است در رشد و تکامل کودکان اختلال ایجاد کند.
- این دارو ممکن است باعث هیپرکورتیسیسم یا سرکوب محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال (HPA) شود، به ویژه در کودکان کوچک‌تر یا بیمارانی که دوزهای بالا را برای دوره‌های طولانی دریافت می‌کنند.
- استفاده از قدرت کمتر در کودکان؛ ممکن است مقادیر بیشتری را پس از استفاده موضعی جذب کند و که اثرات سیستمیک ایجاد می‌کند. درمان در کودکان کمتر از 12 سال توصیه نمی شود. استفاده طولانی مدت ممکن است بر سرعت رشد تأثیر بگذارد (به طور معمول رشد را در بیماران اطفال نظارت کنید). لوسیون کلوبکس، اسپری کلوبکس، شامپو کلوبکس، شامپو کلودان برای استفاده در بیماران کمتر از 17 سال توصیه نمی‌شود.
- سارکوم کاپوزی با درمان طولانی مدت کورتیکواستروئید گزارش شده است. در صورت بروز، قطع درمان را در نظر بگیرید.
- جذب از راه پوست کورتیکواستروئیدها ممکن است باعث تظاهرات (عوارض) سندرم کوشینگ شود.
- کورتیکواستروئیدهای موضعی خطر ابتلا به گلوکوم و آب مروارید ساب کپسولی خلفی را افزایش می‌دهد. در گزارش‌های پس از بازاریابی گلوکوم و آب مروارید گزارش شده است. در صورت تماس با چشم به بیماران توصیه کنید هر گونه علائم بصری را گزارش کنند.
- فرم دارویی فوم قابل اشتعال است، از آتش سوزی، شعله، یا سیگار کشیدن در طول و بلافاصله پس از استفاده اجتناب کنید.
- اثرات موضعی از جمله درماتیت اطراف دهان، جوش‌های آکنه، فولیکولیت، هیپوپیگمانتاسیون، آتروفی پوست، میلیاریا، عفونت ثانویه و تلانژکتازی در برخی بیماران رخ می‌دهد.
- عفونت‌های پوستی همزمان ممکن است در طول درمان وجود داشته باشد یا ایجاد شود. در صورت ادامه عفونت پوستی پس از درمان ضدمیکروبی، درمان را متوقف کنید.
موارد منع مصرف داروی کورتام
- ضایعات پوستی ویروسی، قارچی یا سلی
- حساسیت مفرط
- استفاده چشمی
عوارض جانبی داروی کورتام (clobetasol)
سوزش، خارش، کهیر، قرمزی یا تورم برخی از عوارض جانبی داروی کورتام (کرم، پماد، لوسیون، ژل و…) می‌باشد. این عوارض جانبی باید طی چند روز از بین برود، زیرا در برخی موارد با بدن شما سازگاز خواهد شد. بسیاری از افرادی که از داروی کورتام استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. برخی از عوارض جانبی جدی این دارو شامل علائم کشش، نازک شدن یا تغییر رنگ پوست، آکنه، رشد موی شدید یا ناخواسته، برجستگی‌های قرمز کوچک روی پوست ( فولیکولیت) و… می‌باشد. اگر قرمزی، تورم یا سوزش بهبود نیافت، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.
- آتروفی پوست
- تلانژکتازی
- ناراحتی پوست
- پوست خشک
- آتروفی پوست
- استریا
- سوزش
- ترک خوردگی یا شکاف پوست
- اریتم
- فولیکولیت
- تحریک
- بی‌حسی
- خارش
- طبق گزارشات پس از بازاریابی این داروها، عوارض جانبی مختلفی از جمله ستریا، تحریک، خشکی، جوش‌های آکنه شکل، هیپوپیگمانتاسیون، درماتیت اطراف دهان، درماتیت تماسی آلرژیک، عفونت ثانویه، هیپرتریکوزیس و میلیاریا در بیماران (محدود) گزارش شده است.
تداخل دارویی کورتام
- تداخلات رده X (پرهیز): آلدسلوکین
- کاهش اثرات داروها توسط کلوبتازول: آلدسلوکین، کورتیکورلین، هیالورونیداز
- افزایش اثرات داروها توسط کلوبتازول: دفراسیروکس، ریتودرین
- کاهش اثرات کلوبتازول توسط داروها: تداخل دارویی قابل توجهی گزارش نشده است.
مصرف داروی کورتام (clobetasol) در دوران بارداری و شیردهی
اطلاعات خاصی در مورد داروی کورتام در زنان باردار در دسترس نیست. داده‌های منتشر شده افزایش قابل توجهی در خطر کم وزنی هنگام تولد با استفاده از 300 گرم کورتیکواستروئید موضعی قوی یا بسیار قوی در طول بارداری گزارش می‌دهند. به زنان باردار در مورد خطرات احتمالی جنین و استفاده از این دارو در کوچک‌ترین ناحیه پوست و در کوتاه‌ترین مدت ممکن هشدار دهید. همچنین در مطالعات تولید مثل حیوانی، افزایش ناهنجاری‌ها (مانند شکاف کام و ناهنجاری‌های اسکلتی)، پس از تجویز SC کلوبتازول به موش‌های باردار و خرگوش مشاهده شد.
تاثیر داروی کورتام در شیردهی
هیچ اطلاعاتی درباره وجود کلوبتازول در شیر مادر یا اثرات آن بر شیرخوار یا تولید شیر در دسترس نیست. کورتیکواستروئیدهای تجویز شده به طور سیستماتیک در شیر انسان ظاهر می‌شوند و می‌توانند رشد را سرکوب، با تولید کورتیکواستروئید درون‌زا تداخل داشته باشند یا سایر اثرات نامطلوب ایجاد کنند. همچنین مشخص نیست که آیا تجویز موضعی کلوبتازول می‌تواند منجر به جذب سیستمیک کافی برای تولید مقادیر قابل تشخیص در شیر انسان شود یا خیر، ولی برای به حداقل رساندن قرار گرفتن در معرض خطر احتمالی نوزاد از طریق شیر مادر، از کلوبتازول در کوچک‌ترین ناحیه پوست و در کوتاه‌ترین مدت ممکن در دوران شیردهی استفاده کنید.
شرایط نگهداری پماد clobetasol
کرم کورتام (clobetasol) باید در دمای اتاق (دمای اتاق نه یخچال) و به از نور نگهداری شود. همچنین مهم است که تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید، زیرا بسیاری از اشکال دارویی (مانند قرص‌های هفتگی و قطره‌های چشمی، کرم‌ها، چسب‌ها و استنشاق‌ها) در برابر کودک مقاوم نیستند و کودکان خردسال می‌توانند آن‌ها را به راحتی باز کنند. داروهای غیر ضروری باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و سایر افراد نمی‌توانند آن‌ها را مصرف کنند.
کلام آخر داروی کورتام
با توجه به اینکه پماد کورتام به عنوان یک ابزار درمانی مؤثر در مقابله با مشکلات پوستی شناخته شده است، توصیه می‌شود که متخصصان پوست و پزشکان به عنوان مأموران اصلی در تجویز مصرف این پماد، دقت کامل خود را در تجویز دوز مصرفی و مناسب آن بکار گیرند. این ترکیب دارویی با اثرات ضدالتهابی و ضدآلرژیک خود راهکاری قدرتمند در درمان مشکلات پوستی است و می‌تواند به افراد در بهبود کیفیت زندگی و سلامت پوست کمک کند. این مقاله با عنوان داروی کورتام clobetasol، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز برای شما شرح دادیم.
منبع سایت: Medscape
source