تاثیر نرخ دلار بر قیمت خودرو

دلار یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین عناصر و المان‌ها بر اقتصاد کل کشور است و بالا و پایین شدن نرخ دلار و در کل ارزهای خارجی می‌تواند قیمت کالاهای داخلی را کم و زیاد کند. اگرچه واردات خودرو چند سالی متوقف بود و در حال حاضر بیشترین سهم بازار در اختیار خودروهای تولید و مونتاژ داخل است، اما افزایش نرخ دلار، قیمت خودرو را نیز افزایش می‌دهد. دلیل آن هم، تاثیر قیمت ارزهای خارجی، به خصوص دلار، روی زنجیره تامین و مواد اولیه شامل آهن، شیشه، پلاستیک و… است که برای ساخت خودرو به کار می‌رود. بدین شکل نرخ دلار و قیمت خودرو رابطه تقریبا مستقیمی دارند که با افزایش نرخ این ارز، قیمت ماشین کارکرده و صفر نیز گران می‌شود و با تثبیت یا کاهش نرخ دلار می‌توانیم شاهد ارزانی یا ثبات قیمت‌ها در بازار باشیم. البته کاهش نرخ ارز لزوما همیشه موجب کاهش و ثبات قیمت خودرو نمی‌شود.

نرخ دلار و قیمت خودرو – مهر ۱۴۰۲

بازار خودرو ایران با ثابت شدن نرخ دلار در محدوده ۵۰ تا ۵۲ هزار تومان از اردیبهشت و خرداد سال جاری روند باثبات و کم‌نوسانی را در پیش گرفته است. این روند در مهر ماه ۱۴۰۲ نیز ادامه پیدا کرده است تا فعلا شاهد گرانی‌های شدید در بازار نباشیم.

دلار در شهریور ماه ۱۴۰۲ با نرخ ۴۹،۳۵۸ تومان به کار خود پایان داد. در سه ماهه تابستان همین روند برقرار بود و ارز خارجی در رنج قیمتی ۴۸ تا ۵۰ هزار تومان مبادله می‌شد. تاثیر این روند روی بازار خودرو نیز مشهود بود و علاوه بر ثبات کلی در بازار، بعضی خودروها نیز با کاهش قیمت مواجه شدند.

با شروع فصل پاییز، دلار روی تابلوی صرافی‌ها با ۴۹،۵۱۹ تومان کار خود را شروع کرد. نرخ ارز خارجی اندک‌اندک شروع به افزایش کرد و در ۱۶ مهر به ۵۳،۰۵۴ تومان رسید. از ۱۷ مهر دوباره ارزش ریال در برابر دلار افزایش پیدا کرد و ارز خارجی کمی ارزان‌تر شد و در پایان مهر ماه، نرخ دلار به ۵۰،۷۱۵ تومان رسید. همان طور که مشاهده می‌شود در بازار ارز نوسانات شدید قیمتی رخ نداد تا به دنبال آن بازار خودرو نیز شاهد افزایش شدید قیمت‌ها باشد.

اگر قیمت خودروها را روی نمودار بیاوریم، می‌بینیم که قیمت‌ها از ابتدای مهر ماه تا ۱۶ مهر روند یکسان و گاهی نزولی دارند. از ۱۷ تا ۲۲ مهر قیمت‌ها افزایشی می‌شوند و دوباره از ۲۳ مهر با کمی افت، روند ثابتی را تا پایان ماه ادامه می‌دهند. این روند قیمتی دقیقا منطبق با تغییرات نرخ دلار در ماه اول پاییز است، با این تفاوت که تغییر قیمت در بازار خودرو، یک روز بعد از تغییر در نرخ ارز خارجی اتفاق می‌افتد.

برای مثال پژو ۲۰۷ اتوماتیک مدل ۱۴۰۲، با قیمت ۷۷۵ میلیون تومان در پاییز استارت زد. سپس تا ۸ مهر به ۷۶۵ میلیون تومان رسید و بعد از ۵ میلیون تومان افزایش در ۹ و ۱۰ مهر ماه، از ۱۲ تا ۱۶ با قیمت ۷۶۰ میلیون تومان معامله می‌شد. از ۱۷ تا ۱۹ مهر قیمت پژو ۲۰۷ اتوماتیک از ۷۷۵ میلیون تومان به ۷۸۵ میلیون تومان رسید و تا آخر ماه روی همین قیمت باقی ماند.

فونیکس تیگو ۸ پرو مکس، به عنوان گران‌ترین خودرو مونتاژی نیز روند مشابهی داشت. در چهار روز ابتدای ماه، این خودرو در بازار با قیمت ۲ میلیارد و ۵۳۰ میلیون تومان معامله می‌شد. از ۵ تا ۱۶ مهر با ۳۰ میلیون تومان افت قیمت، ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان خرید و فروش می‌شد. اما از روز ۱۷ مهر به قیمت ابتدای ماه برگشت و روز بعد، یعنی هجدهم رقم ۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان برایش به ثبت رسید. هر چند در پایان ماه ارزش تیگو ۸ پرومکس ۲ میلیارد و ۵۹۰ میلیون تومان تعیین شد.

نرخ دلار و قیمت خودرو – تابستان ۱۴۰۲

نرخ دلار از اواسط بهار ۱۴۰۲ روند نزولی خود را آغاز کرد و در پایان خرداد به محدوده ۴۸ – ۵۰ هزار تومان رسید. روز اول تیر هر دلار آمریکا در بازار آزاد ایران با ۴۹،۵۶۰ تومان بازگشایی شد و در هر ۳ ماه تابستان در رنج قیمتی ۴۸ تا ۵۰ هزار تومان باقی ماند. در روز ۳۱ شهریور، دلار با نرخ ۴۹،۳۹۳ تومان بسته شد.

از آنجایی که نرخ دلار، مهم‌ترین عامل در تعیین قیمت کالاها، به‌خصوص خودرو در ایران است، بازار نیز در سه ماه تابستان ثبات نسبی داشت. روند نزولی بازار که از اواسط بهار آغاز شده بود، در تیر ماه نیز ادامه پیدا کرد، اما در ماه‌های مرداد و شهریور شاهد نوسانات قیمتی شدیدی نبودیم.

نرخ دلار و قیمت خودرو – بهار ۱۴۰۲

خرید و فروش دلار در بهار ۱۴۰۲ با نرخ ۵۳ هزار تومان شروع شد و تا اواسط اردیبهشت ماه بین ۵۰ هزار تا ۵۳ هزار تومان در نوسان بود. این ارز خارجی در ۱۱ اردیبهشت به نزدیکی‌های ۵۵ هزار تومان رسید و بعد از آن با افت نسبی تا اواسط خرداد در محدود ۵۳ هزار تا ۵۰ هزار تومان نوسان داشت. با انجام مذاکرات ایران با دیگر کشورها، نرخ دلار تا پایان خرداد در بازه قیمتی ۵۰ هزار تا ۴۸ هزار تومان باقی ماند.

افت قیمت دلار نسبت به سال ۱۴۰۱ و همین طور تحویل خودروهای سامانه یکپارچه به متقاضیان موجب شد تا قیمت خودرو از میانه اردیبهشت ماه ۱۴۰۲ روند کاهشی داشته باشد و خودروها با پرداخت مبالغ معقول‌تری خرید و فروش شوند.

نرخ دلار و قیمت خودرو – دی ۱۴۰۱

نرخ دلار که در سه ماهه پاییز ۱۴۰۱ پشت سر هم رکورد می‌شکست و اعداد جدیدتر و بزرگ‌تری را در برابر ریال به ثبت می‌رساند، در دی ماه ۱۴۰۱ به ثبات نسبی رسید. روز ۱ دی ماه، هر دلار در بازار آزاد ۳۹ هزار تومان قیمت خورد و تا پایان ماه در محدود ۳۹ تا ۴۲ هزار تومان نوسان داشت و آخرین روز کاری اولین ماه زمستان عدد ۴۲ هزار تومان روی تابلوی صرافی‌ها نقش بست.

هر چند نرخ دلار در یک ماه اخیر، ثبات نسبی داشت و افزایش چندان زیادی پیدا نکرده بود، اما قیمت خودرو سعی داشت عقب‌ماندگی خود از دلار را جبران کند. بدین ترتیب، قیمت‌ها در ۱۰ روز اول دی ماه، رالی صعودی ماه‌های قبلی را ادامه دادند و شاهد گرانی ۴۰ – ۵۰ میلیونی برای خودروهای تولید ایران خودرو و سایپا و ۳۰۰ میلیون تومانی برای مونتاژی‌های چینی بودیم. از اواسط دی، با تزریق ارز دولتی، نرخ دلار در ۴۰ هزار تومان تثبیت شد و به دنبال آن قیمت خودروها نیز ثابت ماند و در بعضی موارد کاهش پیدا کرد. این رویه تا ۲۸ دی ادامه داشت تا اینکه ارز خارجی، به ۴۲ هزار تومان رسید و خودروها را همراه با خود گران کرد.

نرخ دلار و قیمت خودرو – آذر ۱۴۰۱

نرخ دلار که در نیمه اول سال جاری ثبات نسبی داشت، از مهر ماه با شتاب بیشتری به سمت رکوردهای جدید حرکت و در ماه دوم پاییز از ۳۳ هزار تومان به ۳۵ هزار تومان رسید. نرخ ارز آمریکایی در آذر ماه ۱۴۰۱ تقریبا مشابه ماه قبل گران شد و از ۳۵ هزار تومان به ۳۹ هزار تومان رسید. یکم آذر ۱۴۰۱، هر دلار در بازار آزاد ۳۵،۳۰۰ عرضه می‌شد و در نیمه ماه ۳۶ هزار تومان قیمت خورد. در شرایطی که ارز خارجی در ۱۵ روز حدود ۱۰۰۰ تومان گران شده بود، از نیمه آذر تا اول دی ۳ هزار تومان افزایش قیمت داشت و به ۳۹ هزار تومان رسید.

افزایش نرخ دلار تا مرز ۴۰ هزار تومان تاثیرش را روی بازار خودرو گذاشت و موجب شد تا قیمت خودروهای داخلی بین ۳۰ تا ۹۰ میلیون تومان گران شود. پراید ۱۳۱، به عنوان ارزان‌ترین خودرو داخلی که آخرین مدل آن برای ۱۳۹۹ است، در ابتدای آذر ۱۹۰ میلیون تومان قیمت داشت و در روز ۳۰ آذر به ۲۱۹ میلیون تومان رسید. تارا اتوماتیک که عرضه آن از زمستان ۱۴۰۰ شروع شده بود و در ابتدا ۳۰۰ – ۴۰۰ میلیون تومان خرید و فروش می‌شد، در ماه پایانی پاییز ۹۰ میلیون تومان افزایش قیمت را تجربه کرد تا عدد ۷۷۰ میلیون تومان را جلوی اسم خود ببیند.

خودروهای مونتاژی چینی هم وضعیتی مشابه ماشین‌های داخلی داشتند. تیگو ۸ پرو، فول آپشن‌ترین ماشین چینی از همان ابتدای ورود هم قیمتی گران داشت و در آذر ماه با ۳۰۰ میلیون تومان افزایش، با قیمت ۲ میلیارد و ۲۵۰ میلیون تومان معامله می‌شد. آریزو ۶ هم قیمت جدیدی ثبت کرد و به عضویت خودروهای یک میلیارد تومانی درآمد.

تاثیر افزایش نرخ دلار روی خودروهای وارداتی بیشتر بود و کیا سراتو و هیوندای النترا در روز ۳۰ آذر به ترتیب ۲ میلیارد و ۴۶۰ میلیون و ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان خرید و فروش شدند.

نرخ دلار و قیمت خودرو – آبان ۱۴۰۱

فعالان بازار خودرو کشور در آبان ماه ۱۴۰۱ شاهد افزایش شدید قیمت‌ها بودند. در دومین ماه پاییز، با تداوم ناآرامی‌ها، کشورهای غربی اعلام کردند که مذاکرات احیای برجام متوقف شده است. پس از آن بود که نرخ دلار از ۳۳ هزار تومان به ۳۵ هزار تومان رسید و به سرعت تاثیر خود را گذاشت. قیمت خودرو، چه تولیدات داخلی و چه ماشین‌های خارجی، با افزایش شدیدی روبه‌رو شد. نرخ دلار در روز اول آبان، ۳۲،۹۰۰ تومان بود و در ۸ آذر به ۳۳،۰۰۰ تومان رسید و یک روز بعد، یعنی ۹ آذر، هر اسکناس دلار آمریکا در بازار آزاد ۳۵،۱۸۰ تومان فروخته شد. از آن به بعد تا پایان ماه، نرخ دلار بین ۳۵،۰۰۰ تا ۳۵،۵۰۰ تومان در نوسان بود.

قیمت خودروها تا اواسط آبان روند باثباتی را طی می‌کرد، اما از روز شانزدهم، رالی صعودی قیمت‌ها شروع شد و خودروهای داخلی بین ۶ تا ۲۰ میلیون تومان گران شدند، برای مثال سایپا شاهین ماه را با ۳۶۰ میلیون تومان شروع کرد و بعد از ۳۰ روز به قیمت ۳۷۵ میلیون تومان رسید.

لاماری ایما، پرطرفدارترین ماشین مونتاژی چینی که در بورس کالا عرضه می‌شود، در آبان ماه افزایش قیمتی ۲۱۰ میلیون تومانی داشت و از یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان به یک میلیارد و ۶۱۰ میلیون تومان رسید. خودروهای کم‌طرفدارتری مثل هایما S7 پلاس، حدود ۶۰ تا ۷۰ میلیون تومان گران شدند.

تاثیر افزایش نرخ دلار روی قیمت خودروهای وارداتی شدیدتر بود و موجب شد تا کیا سراتو و هیوندای النترا به ترتیب ۲۹۰ و ۲۳۰ میلیون تومان گران شوند و در حالی که در اول آبان ۱.۸ میلیارد تومان در بازار فروخته می‌شدند، در روز ۳۰ آبان به قیمت‌های بیش از ۲ میلیارد و ۵۰ میلیون تومان برسند.

تعیین قیمت خودرو

اقتصاد ایران، یک اقتصاد کاملا دولتی است و قیمت بیشتر کالاها، به خصوص کالاهای تولید داخل، توسط نهادهای دولتی تعیین می‌شود. بدین ترتیب دیگر دست نامرئی بازار، عرضه و تقاضا تاثیری در تعیین قیمت ندارد.

خودروهای تولید داخل نیز عمدتا توسط دو خودروساز بزرگ یعنی ایران خودرو و سایپا تولید و عرضه می‌شوند و با وجود اینکه سهام این دو شرکت در بورس مبادله می‌شود اما سهامداران خرد تاثیری در سیاست‌های این دو خودروساز نداشته و سهام مدیریتی در دست دولت است. مدیرعامل ایران خودرو و سایپا و همین طور خط مشی این شرکت‌ها نیز توسط دولت تعیین می‌شود.

تورم، اولین و مهم‌ترین عامل برای تعیین قیمت خودرو است. نرخ تورم توسط بانک مرکزی اعلام می‌شود و هر سه ماه بررسی شده و در صورتی که مواد لازم برای تولید خودرو مثل شیشه، فولاد و… افزایش قیمت داشته باشند، قیمت خودروها می‌تواند با توجه به میزان تورم این نهاده‌ها افزایش یابد.

عامل دیگری که در قیمت خودرو تاثیر دارد، نرخ ارز است. برای تولید خودرو مواد اولیه و نهاده‌هایی نیاز است که بخشی از آن توسط تولیدکنندگان داخلی تامین می‌شود و بخشی هم باید از کشورهای خارجی وارد شود و خرید آنها با دلار و یورو صورت می‌گیرد. در حالت اولیه نرخ ارز به صورت غیرمستقیم روی قیمت مواد اولیه تاثیر می‌گذرد و در حالت دوم هم خرید نهاده‌ها به صورت مستقیم با دلار یا یورو انجام می‌شود. نرخ ارز توسط بانک مرکزی تعیین می‌شود و در صورتی که قیمت دلار یا یورو افزایش داشته باشد، قیمت اتومبیل نیز زیاد می‌شود.

بدین ترتیب، با تغییرات نرخ تورم و ارزهای خارجی، دولت می‌تواند به خودروسازان اجازه دهد تا قیمت کارخانه‌ای محصولاتشان را افزایش دهند.

قیمت خودروهای کارکرده و دست دوم تابعی از قیمت کارخانه‌ای است و با توجه به عواملی مثل کارکرد، سال ساخت، آپشن‌ها و… تعیین می‌شود.

رابطه دلار و خودرو

تولید خودرو نیازمند مواد اولیه‌ای شامل فولاد، شیشه، پلاستیک، پارچه و… است که توسط تولیدکنندگان داخلی و خارجی در اختیار خودروسازان قرار می‌گیرد. افزایش نرخ ارزهای خارجی به معنی کاهش ارزش پول ملی است و موجب بالا رفتن قیمت مواد اولیه لازم برای تولید خودرو می‌شود. علاوه بر این، بعضی از مواد اولیه و فناوری‌هایی که در ساخت ماشین به کار می‌روند، توسط شرکت‌های خارجی تولید شده و برای خرید آنها باید ارز خارجی پرداخت شود.

هر چند در هر دو حالت افزایش قیمت نرخ دلار، باعث گرانی قیمت مواد اولیه و در نهایت قیمت خودرو می‌شود، اما خودروسازانی مثل ایران خودرو و سایپا، که مواد اولیه را از تولیدکنندگان داخلی می‌گیرند و درصد زیادی از قطعات محصولاتشان در داخل تولید می‌شود، تاثیر کمتری از نرخ دلار می‌پذیرند. شرکت‌هایی که بخش زیادی از قطعات خودروهایشان چه به صورت مجزا و چه به صورت CKD وارد می‌شود، تاثیر زیادی از نرخ دلار می‌گیرند.

البته نوسانات ارزی، تاثیرات کوتاه‌مدتی روی قیمت‌های بازار دارند و در بلندمدت نرخ تورم، شاخص اصلی تعیین قیمت خودرو است. بدین صورت که در بعضی مواقع حتی با کاهش نرخ ارز، قیمت خودروها نه تنها کم نمی‌شود، بلکه افزایش نیز پیدا می‌کند.

دلار و بازار خودرو ایران

قیمت‌ها در بازار خودرو ایران همیشه سیر صعودی داشته که دلایل آن افزایش مداوم نرخ تورم و قیمت دلار و یورو است و هر چند ممکن است گاهی اوقات و در مقاطعی قیمت خودرو ثبات پیدا کند یا حداکثر ماهی یکی دو درصد به قیمت‌ها اضافه شود، اما تورم مزمن ۴۰ – ۵۰ درصد و نرخ دلار بالای ۳۰ هزار تومان، می‌تواند موجب نوسانات شدید قیمتی در بازه کوتاه‌مدت و افزایش چند صد میلیونی طی چند ماه شود.

نویسنده: میلاد قزللو