سیاست منسجم حلقه مفقوده صنعت خودرو

کارشناس و فعال صنعت خودرو در این باره نوشت:

پس از بازگشت و تشدید تحریم‌های بین‌المللی در سال 1397، پنج میز تخصصی برای داخلی‌سازی و تعمیق ساخت داخل شکل گرفت که موفقیت‌هایی هم کسب کرد. در آن برهه، در زمینه توسعه و تعمیق ساخت داخل به‌خوبی عمل شد و یک وحدت رویه بین صنایع و دولت شکل گرفت تا در وهله نخست داخلی‌سازی انجام شود و در ادامه از واردات قطعاتی که امکان تولید آن‌ها در داخل وجود دارد، جلوگیری شود. این رویه تا سال 99 ادامه یافت و هنوز هم صنعت خودرو از مواهب دستاوردهای آن بهره‌مند است.

اما واقعیت این است که صرفا با داخلی‌سازی، امکان توسعه و پیشرفت صنعت خودرو وجود ندارد. کما این‌که هم در دنیا نیز هیچ خودروسازی صفر تا صد تمام قطعات یک خودرو را به‌صورت بومی تولید نمی‌کند، بلکه بومی‌سازی قطعات منوط به توجیه و صرفه اقتصادی آن‌هاست و خودروسازان جهانی براساس مسائل جغرافیای، شرایط حمل‌ونقل و ضرروزیان یا سودهایی که شناسایی می‌شود، در این زمینه تصمیم می‌گیرند.

از سوی دیگر، صنعت خودرو به سرعت رو به تغییر و تکامل است و بر این اساس هم منطقی نیست که خودروسازان صفر تا صد یک خودرو را در داخل تولید کنند. این در حالی است که در گذشته، خودروسازان داخلی، خودروهای خارجی را برای مونتاژ به کشور وارد می‌کردند و زمانی به داخلی‌سازی حداکثری آن دست می‌یافتند که به‌کلی از رده خارج شده بود.

حال اما صنعت خودرو ایران بر آن است تا دانش فنی لازم برای طراحی و ساخت خودرو را هرچه بومی‌تر کند تا بداند که ملزومات مدل‌های مطلوبش چیست و بدین ترتیب؛ بخش دارای امکان و توجیه بومی‌سازی را به قطعه‌ساز داخلی بسپارد و بخشی دیگر را که صرفه داخلی‌سازی ندارد، به‌سازندگان خارجی سفارش بدهد. به‌طورکلی ایران نیز با توجه به شرایط ویژه‌ای که از نظر منابع انسانی، معدنی و طبیعی دارد، می‌تواند در حرکت به سمت تولید داخل موفق باشد. اما در این مسیر به‌نظر می‌رسد یک حلقه مفقوده مهم وجود دارد که آن هم نحوه مدیریت است.

واقعیت این است که صنعت خودرو نیازمند مدیریت و سیاستگزاری منسجم است تا این صنعت روبه‌بهبود رفته و در جایگاه واقعی خود قرار بگیرد. این در حالی است که صنعت خودرو ما با علاوه‌بر تحریم‌های خارجی با تحریم‌های خودخواسته‌ای مانند قیمت‌گذاری دستوری هم مواجه است.

وقتی خودروساز با عبور از همه موانع تحریمی موفق به تولید خودرو شده، اما با سد بزرگ قیمت‌گذاری روبه‌رو می‌شود که اجازه شناسایی سود مشخص به او نمی‌دهد، نمی‌تواند در بخش تحقیق‌وتوسعه سرمایه‌گذاری موثری داشته باشد. صنعت خودرو هم‌اکنون در تامین نقدینگی با مشکلات متعددی روبه‌رو است.

این صنعت، نقدینگی خود را در گام نخست از فروش، سپس پیش‌فروش و درنهایت از تسهیلات بانکی تامین می‌کند و این در حالی است که تسهیلات بانکی با بهره‌های بالا به این صنعت داده می‌شود که هزینه‌ها مالی آن را بالا می‌برد و بخشی از زیان صنایع خودروساز هم می‌تواند ناشی از این موضوع باشد.

در چنین شرایطی، برخی نمایندگان و سیاستگزاران به‌دنبال رفع نیاز بازار داخل با واردات خودرو هستند که معنای ضمنی این رویکرد، تعطیلی صنعت خودرو است. از این رو، امیدوارم بیش از آن‌که سیاستگزاران صرفا به واردات خودرو توجه کنند که به صلاح کشور نیست، از تولید داخل حمایت‌های اصولی و لازم را به عمل آورند.