نقدی بر طراحی ظاهری سایپا شاهین ؛ پرواز روی بال های پیشرفت

شاهین مهم ترین و البته شیک ترین محصول سایپا است و ما در این مطلب طراحی ظاهری سایپا شاهین را از تمام زوایا بررسی می کنیم.

در سال ۱۳۹۷ بود که گروه خودروسازی سایپا، از جدیدترین یا به عبارتی لوکس ترین و «زیباترین» محصول خود و البته بازار ایران تا آن مقطع را با نام رهام رونمایی کرد.

رهام که همانند اولین محصول به اصطلاح ملی سایپا، یعنی تیبا «مینیاتور» در هنگام ورود به بازار با تغییر نام مواجه شد و شاهد عرضه آن با نام شاهین بودیم، محصولی بود که به گفته سایپا بر پایه پلتفرم X90 برگرفته از تویوتا یاریس طراحی و توسعه یافته است. هر چند که بخش عمده ای از فرایند طراحی، مهندسی و تولید آن، توسط متخصصان داخلی به انجام رسیده است. با این حال در ادامه مطلب سعی داریم این محصول نه چندان جدید بازار کشورمان را بصورت دقیق تر و این بار صرفا از منظر «طراحی و استایل» مورد نقد و بررسی قرار داده تا ببینیم که طراحان ایرانی در خلق یک اتومبیل زیبا، متناسب و خوش استایل تا چه حد موفق بوده اند.

همانطور که گفته شد، شاهین بر پایه پلتفرمی طراحی و توسعه یافته است که پیش از این و در تویوتا یاریس مدل ۲۰۰۵ و ولکس ۳۰C، محصولی از گروه چینی گریت وال که در بازار ایران نیز عرضه شد، مورد استفاده قرار گرفته است. بنابراین پیکره و ساختار کلی بدنه شاهین نیز بی شباهت به این دو مدل نیست، هر چند شاهین از ساختاری به مراتب مدرن تر و تناسباتی پخته تر برخوردار شده است و طراحی ظاهری سایپا شاهین راضی کننده است.

طراحی ظاهری سایپا شاهین در بدنه

در نمای جلو و در اولین برخورد با شاهین، جلوپنجره ۶ ضلعی و بزرگ خودرو کاملا جلب توجه می کند. چرا که فرم پردازی آن در کنار نوار کرومی میانی علاوه بر انتقال حس عریض تر بودن خودرو، کاملا مطابق با آنچه که امروزه تحت عنوان Trend و یا مد و سلیقه در اکثریت خودروهای تا حدی اقتصادی می بینیم، شکل گرفته است. البته ذکر این نکته لازم است که امروزه سرعت تغییر ذائقه و سلیقه مشتریان و به تبع آن ترندهای طراحی خودرو افزایش یافته است و با توجه به این نکته، طراحی برخی عناصر ظاهری شاهین که در ادامه نیز به آن اشاره خواهیم کرد نه تنها ممکن است مدرن نباشد، بلکه قدیمی و تا حدی کسل کننده نیز به نظر بیاید، اما در مقام مقایسه با خودروهای طراحی و عرضه شده در بازار ایران که در این سگمنت هم رقیبی برای شاهین به شمار می آیند، کاملا حرکتی رو به جلو و جالب توجه قلمداد می شود.

در ادامه چراغ های جلو با گرافیک زیبا و کشیدکی چشم نواز به سمت طرفین بدنه و در ترکیب با جلو پنجره بزرگ جذاب از کار در آمده است و توانسته بر ارائه عرض بصری بیشتر بدنه کمک کند. ضمن اینکه استفاده از یک المان بومرنگ مانند در داخل کاسه چراغ، چهره ای مدرن و در عین حال اسپرت و جوان پسند به دماغه شاهین بخشیده است. با گذر از این دو عنصر نمای جلو، خطوط شارپ و استخوانی روی درب موتور که از ستون های A شروع شده و تا رسیدن به جلو پنجره امتداد یافته و نیز یک خط نامحسوس در مرکز کاپوت که چشم ها را به سمت لوگوی سایپا سوق می دهد، در کنار جانمایی متناسب چراغ روشنایی در روز(Day Light) و پروژکتور و نیز فرم نسبتا پخته ورودی های هوای سپر، چهره و استایلی به مراتب جذاب و هماهنگ در مقایسه با آنچه پیش و حتی پس از شاهین در محصولات ایرانی شاهدش بودیم و هستیم به نمایش می گذارد.

 هرچند که اگر بیشتر دقت کنیم، همچنان برخی جزئیات وجود دارد که به نمای جلو شاهین لطمه وارد کرده است که یکی از این موارد دو خط آبشاری است که از زیر چراغ های جلو شروع شده و به سمت پایین حرکت کرده است و با هیچ یک از عناصر نمای جلو و سپر در هماهنگی و هارمونی نیست، ضمن اینکه تا حدی قدیمی و کهنه به نظر می رسد.

مورد بعدی و البته شاید مهمترین نکته ای که در رابطه با نمای جلو شاهین وجود دارد و در ابتدای عرضه شاهین نیز گاها مورد تمسخر کاربران به جهت کپی کاری در طراحی خودروی ایرانی قرار می گرفت، شباهت غیر قابل انکار شاهین با نسخه اختصاصی با بیوک Excell یرای بازار چین است، هر چند که این شباهت ها امروزه بسیار رایج است و نمی توان به شاهین به عنوان یک کپی محض از بیوک اکسل نگاه کرد، اما همچنان در آن، شاهد یک الگوبرداری با غلظت زیاد هستیم، موردی که در بازار کشورمان و در کراس اوور ری را نیز شاهدش هستیم.

با گذر از نمای جلو به نمای جانبی می رسیم، جایی که در آن بازهم می توان به شاهین با وجود برخی ایرادات نمره قبولی داد و این نمره قبولی به جهت اهمیتی که نمای جانبی یا Side View در ارائه تناسبات اصولی در طراحی یک خودرو دارد بسیار نکته مثبتی است و نشان دهنده آن است که طراحان توانسته اند کار خود را اصولی انجام بدهند.

اولین نکته ای که در نمای جانبی شاهین به چشم می خورد، استفاده از خط شانه (Shoulder Line) دو تکه می باشد که یکی از گوشه چراغ های جلو شروع شده و با حالتی کمانی زیبایی تقریبا تا انتهای درب عقب امتداد یافته و دیگری با فاصله کمی از خط اول، از بالای دستگیره های درب عقب شروع شده و بر روی گلگیر و درب صندوق امتداد یافته است. ضمن اینکه این دو خط تا حدی توانسته اند حجم زیاد بدنه نسبت به سطح شیشه یا فریم شیشه (DLO) و نیز متورم بودن این قسمت را که البته لطمه زیادی به تناسبات شاهین در نمای جانبی وارد نکرده است را کاهش بدهند. با این حال به نظر می رسد که اگر خط کمر یا خط زیرین شیشه های جانبی کمی پایین تر بود و یا ارتفاع سطح شیشه های جانبی بیشتر بود، تناسبات بهتری را در شاهین شاهد می بودیم.

خط زیرین سطح درب های جانبی و یا خط رکاب، با حالت کمانی و زاویه ای مخالف با خط شانه اصلی، هارمونی مناسبی با کلیت بدنه در این نما و نیز حجم های ماهیچه ای و البته به دور از اغراق گلگیرها ایجاد کرده است. با این حال سه نکته ریز اما بسیار مهم در نمای جانبی شاهین همانند سایر محصولات طراحی شده ایرانی به قوت خود باقی مانده است.نخستین مورد رینگ های با سایز کوچک است ( که البته در خودرویی اقتصادی مانند شاهین کاملا منطقی است و در نسخه اتوماتیک تا حدی برطرف شده است)، اما از شاخصه های مثبت در تناسبات نمای جانبی است که اگر با طراحی بروز تر و سایز مناسب تری استفاده می شد، می توانست چهره شاهین را یک پله ارتقا دهد.

مورد بعدی حذف قطعه مشکی روی ستون B یا میانی است که می تواند در ارائه یک چهره بصری یکپارچه تر تاثیرگذار باشد و مورد آخر، قطر زیاد و زمخت بودن قاب آینه های جانبی و پایه اتصالی آن است که به هیچ وجه با استایل ظریف شاهین در هماهنگی نمی باشد.

اما وقتی به نمای عقب شاهین می رسیم، اولین نکته ای نظر بیننده را به خود جلب می کند، تضادی است که به واسطه استفاده از خطوط خشک، هندسی و به اصطلاح اتوکشیده در این نما با خطوط نرم و سیال نمای جلو به وجود آمده می باشد.. هر چند که این تضاد، چندان آزار دهنده نیست، اما قطعا می توانست هارمونی بیشتری داشته باشد. مثلا یکی از این موارد را می توان در خط برش در صندوق و بر روی چراغ های دو تیکه عقب جستجو کرد که بر خلاف نمای جلو، با این برش با زاویه ای تند صورت گرفته است.

ضمن اینکه گرافیک چراغ های عقب، با آنکه ایراد خاصی نمی توان به آن وارد کرد، اما می توانست  جذاب تر و به روز تر، بخصوص در قسمتی که بر روی درب صندوق و محل پلاک قرار دارد باشد. همچنین در نسخه های اتوماتیک که به تازگی به بازار عرضه شده است، یک نوار کرومی باریک در بالای محل پلاک و در بین دو چراغ قرار گرفته است که علاوه بر فرم بیش از حد ساده ای که دارد، منطقی جز هم راستا شدن با کروم کاری های صورت گرفته در سایر نماها، یعنی فریم دور جلو پنجره در نما جلو و دستگیره های درب ها در نمای جانبی و نیز لوکس تر نشان دادن این محصول نسبت نسخه معمولی ندارد!

طراحی سپر و دیفیوزر نیز با آنکه کاملا پخته و هماهنگ با سایر عناصر بدنه می باشد، اما کمی بیش از حد ساده و یکنواخت می باشد. با این حال و با وجود تمام ایرادات که البته همانند سایر نماها قابل چشم پوشی است، تلاش طراحان در ارائه و خلق تناسباتی منطقی و اصولی در این نما، همانند آنچه که در نمای جلو شاهدش بودم، قابل تقدیر است.

طراحی ظاهری سایپا شاهین در کابین

با ورود به داخل کابین شاهین، تمام اتفاقات مثبت و نیز حس خوشایندی که با دیدن نمای بیرونی به وجود آمده بود به سرعت رنگ می بازد و سریعا این نکته را گوشزد می کند که ما همچنان با یک خودروی داخلی رو به رو هستیم و نباید سطح انتظاراتمان را آنچنان بالا ببریم. هر چند که فضای داخلی شاهین به لحاظ ارگونومی و نیز فرم پردازی و جانمایی قطعات آنچنان نا امید کننده ظاهر نشده است و همچنان می توان به عنوان یک خودروی اقتصادی و با توجه به قیمت آن(البته در مقیاس جهانی و نه ایران!) کنار با آن کنار آمد.

علاوه بر این سایپا در نسخه های اتوماتیک با اضافه کردن تریم دو رنگ مشکی و کرم، قطعات تزئینی چوبی، مشکی پیانویی و کرومی، روکش چرم فرمان و صندلی با دوخت جدید و نیز سردنده جدید و صفحه نمایش مرکزی بزرگ تر سعی در بهبود اوضاع داشته است، اما بازهم ما با داشبورد و کنسولی به مراتب قدیمی در شاهین رو به رو هستیم. ضمن اینکه طراحی غربیلک فرمان همچنان با کلیت تخت و خشک داشبورد در تضاد می باشد که انتظار می رفت سایپا حداقل در نسخه اتوماتیک شاهین از طراحی جدید تری برای غربیلک فرمان استفاده می کرد. به علاوه اینکه کیفیت پایین متریال استفاده شده در کابین نیز مزید بر علت شده است.

اما فضای سرنشینان در شاهین، از نکات مثبت آن است که به واسطه فاصله محوری ۲۶۵۰ میلی متری میسر شده است و به خوبی جوابگوی یک خانواده چهار نفره خواهد بود.

کلام آخر

در پایان اگر بخواهیم در رابطه با طراحی ظاهری سایپا شاهین و با توجه به تمام نکات مثبت و منفی اعم از شباهت های کلی بدنه با برخی محصولات روز خودروسازی، نظری به دور از تعصب و بر پایه منطق داشته باشیم، باید گفت که شاهین ازنظر استایل و سبک طراحی، خودرویی زیبا، متناسب و تا حدی مدرن( البته با توجه به سگمنتی که در آن قرار دارد) با کابینی نسبتا قدیمی، ساده و کسل کننده است که علی رغم تمام ایرادات و ضعف های موجود، یک گام بزرگ و روبه جلو و به عبارتی دو بال پرواز در رسیدن به موفقیت برای تیم طراحی سایپا بوده است که امیدواریم این مسیر به همین جا ختم نشده و نه‌تنها از نظر طراحی، بلکه از نظر کیفیت هم این محصول پیشرفت کند.

ویدیو معرفی شاهین اتوماتیک