مشخصات موتور 3 سیلندر 3F ایران خودرو (پیشرانه سه استوانه)

بهمن 1402: سیزدهمین همایش بین المللی موتورهای درون‌سوز و نفت به همراه دهمین نمایشگاه موتور تهران، با همکاری همه استادان و کارشناسان حوزه قوای محرکه برگزار شد. در این همایش، آخرین دستاوردهای علمی، پژوهشی و فنی در زمینه موتور و خودرو ارائه می‌شود. بر این اساس، چشم انداز این همایش، بررسی راهبردهای آینده کاربرد موتور احتراقی در خودروسازی و توسعه کاربردهای غیرخودرویی موتورهای احتراقی است. در این همایش از نخستین موتور ملی سه استوانه تزریق مستقیم ایران خودرو رونمایی شد.

از جمله محورهای این همایش، تحقیق و توسعه و سازندگان رده یکم، چرخه‌های رانندگی، موتور و خودروی برقی و دورگه، موتور و پیل سوختی هیدروژنی، مهندسی احتراق و آلایندگی، دینامیک سیالات و ترمودینامیک موتورهای درون‌سوز، خنک کاری و انتقال حرارت، روش های طراحی و ساخت در قوای محرکه، صحه گذاری و قابلیت اطمینان و مدیریت هوشمند الکترونیک و نگاشت است.

موتور ملی سه استوانه تزریق مستقیم ایران خودرو می تواند سهم مهمی در کاهش مصرف و آلایندگی و رضایتمندی مشتریان ایفا کند. به کمک این موتور می‌توان مصرف محصولات ایران خودرو را به محدوده کم‌تر از شش لیتر در ۱۰۰ کیلومتر پیمایش رساند و سطح آلایندگی این خودرو ها را به استاندارد یورو شش ارتقا داد.

در انتهای این همایش، در جشنواره علمی و فنی از برترین های حوزه های پایان نامه، کتاب، ثبت اختراع و طرح پژوهشی، تقدیر می‌شود. شرکت‌ها و صاحبان صنعت موتور و خودرو داخلی و خارجی به طور گسترده در نمایشگاه‌های موتور این همایش با آخرین تکنولوژی و دستاوردهای خود مشارکت کرده‌اند. 

وزیر صمت، معاون برنامه ریزی وزیر نفت، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و نماینده مجلس شورای اسلامی، مدیرعامل گروه صنعتی ایران خودرو، مدیرعامل خودروسازی سایپا، مدیرعامل شرکت ساپکو، مدیرعامل شرکت ایپکو و جمعی از معاونان و مدیران عامل شرکت های گروه و مجموعه های صنعتی کشور، از شرکت کنندگان در نخستین روز این همایش دو روزه بودند.

تیر 1402: مهدی رجبعلی، مدیرعامل شرکت ایپکو، با اشاره به برنامه های محصول محور ایپکو برای سال جاری، موتور تزریق مستقیم  ایران خودرو را نخستین سری این موتور در کشور دانست و گفت پیش از این هیچ خودروساز داخلی مالکیت موتور با فناوری تزریق مستقیم سوخت را در کشور نداشته است. توسعه این موتور از لحاظ فناوری یک گام مهم در صنعت قوای محرکه کشور است. طرح قوای محرکه دورگه نیز در دست توسعه بوده و تاییدیه های اولیه ایران‌خودرو را دریافت کرده است. بر همین اساس در حال حاضر مرحله اولیه طراحی محصول در دست اجرا قرار دارد.

وی با اشاره به کاهش مصرف سوخت حدود 40 درصدی قوای محرکه هیبرید، افزود این موتور قابلیت رانندگی بهتری نسبت به محصولات فعلی ایران خودرو داشته و می تواند استاندارد آلایندگی یورو ۶ را نیز پاس کند. این محصول بر روی پلتفرم خودروی تارا در حال توسعه است و بر اساس زمان بندی درخواستی ایران خودرو، تا انتهای سال آینده به مرحله تولید انبوه خواهد رسید.

وی با اشاره به توسعه محصول XU7 در قالب موتور XUP، گفت این محصول با هدف کاهش مصرف سوخت و ارتقای سطح آلایندگی و قابلیت رانندگی در دو نسخه بنزینی و گازسوز توسعه یافته است و در حال حاضر نسخه بنزینی بر روی محصول پارس و اخیرا نیز نسخه گازسوز آن بر روی خودروی وانت آریسان 2 نصب شده است. مهم ترین نکته در خصوص این موتور ارتقا یافته، کاهش مصرف سوخت و ارتقای سطح آلایندگی است. این موتور نسبت به موتور پایه، کاهش مصرف سوخت حدود 1.5 لیتری داشته و از استاندارد آلایندگی یورو ۵ برخوردار است. از نظر قابلیت رانندگی نیز به دلیل بهبود در گشتاور دور پایین، احساس رانندگی بهتری را نسبت به موتور مبنا ارائه می دهد.

آقای رجبعلی گفت در حال حاضر اولین موتور از این خانواده محصول در مرحله اصلی طراحی قرار دارد و تاکنون بر روی موتورهای نمونه، آزمون های عملکردی و دوامی سطح تاییدیه طراحی انجام شده است.

وی افزود پس از یک فاصله زمانی از تولید این موتور، سایر موتورهای این خانواده محصول نیز وارد چرخه خواهد شد. نسخه های مختلف این موتور با جعبه دنده های مختلف بر روی هر سه پلتفرم اصلی ایران خودرو نصب خواهد شد. در انتظار تحویل قطعات محصول از سوی سازندگان هستیم. به این ترتیب با اخذ تاییدیه طراحی سازندگان از قالب سازی و قطعه سازی، سایر مراحل توسعه را طی خواهیم کرد و نیمه دوم امسال این موتور آمادگی صنعتی سازی را دارد و به احتمال بسیار زیاد در اوایل خردادماه سال آینده عرضه خواهد شد. طرح موتور سه استوانه یک خانواده موتور شامل موتور تنفس طبیعی 1300 سی سی، موتور توربو تزریق درگاهی 1300 سی سی، موتور توربو تزریق مستقیم 1300 سی سی و موتور دوگانه سوز 1300 سی سی است. سطح فناوری و سوخت رسانی در این خانواده موتور متفاوت است و می تواند محدوده ای حدود 120 تا 240 نیوتن متر را پوشش دهد. موتور کوچک این خانواده معادل TU3 ایران خودرو بوده و قوی ترین و بزرگ ترین موتور این خانواده معادل EF7 توربو شارژ است. با این خانواده موتور، می توانیم معادل تمام موتورهای موجود را از منظر توان و گشتاور پوشش دهیم، هم چنین این موتور اکثر فناوری های روز دنیا را دارا بوده و با کمک این فناوری ها مصرف سوخت کاهش یافته و پلتفرم ایران خودرو به سمت اعدادی کم تر از مصرف شش لیتر در 100 کیلومتر پیمایش می رود. ابتدای سال 1404 هر چهار محصول این خانواده موتور وارد مرحله تولید انبوه خواهد شد. برخی مذاکرات و توافقات اولیه برای عرضه این خانواده موتور به سایر خودروسازان کشور نیز صورت گرفته است.

خرداد 1401: مهدی رجبعلی، مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان تحقیق، طراحی و تولید موتور ایران‌خودرو (ایپکو)، اعلام کرد که مراحل توسعه خانواده موتورهای سه سیلندر در حال انجام است. وی امیدوار است که تا نیمه اول سال جاری، قطعاتی که نقشه‌های آن در اختیار سازندگان قرار دارد، دریافت شوند. وی همچنین پیش‌بینی کرد که تا پایان سال، اولین موتور از این خانواده به مرحله تولید خواهد رسید.

طبق گفته‌های مدیرعامل شرکت ایپکو، هدف و برنامه آن‌ها پیشتازی در طراحی و توسعه قوای محرکه پایدار، توجه به کاهش مصرف و آلایندگی پیشرانه‌های خودرو است.

اردیبهشت 1401: شرکت ایران خودرو در جریان نهمین نمایشگاه موتور ایران، از قوی‌ترین نسخه موتور سه استوانه ایرانی رونمایی کرد؛ موتوری که به سامانه پاشش مستقیم (GDI) مجهز است و قدرت تقریبی 148 اسب‌بخار دارد و با کد 3F3H نیز شناخته می‌شود. طبق برنامه زمان‌بندی ایران خودرو، این موتور توربوشارژ، از نیمه اول سال 1403 بتدریج جایگزین تمامی پیشرانه‌‌های ایران خودرو می‌شود.

ایران خودرو همچنین در این نمایشگاه، برای اولین‌بار تایید کرد که در سال 1402 می‌خواهد تارا دنده‌ای را با موتور 3 سیلندر تنفس طبیعی 3F3L به تولید برساند؛ موتوری با استاندارد آلایندگی یورو6 که حدود 120 اسب‌بخار و 185 نیوتن‌متر را با گیربکس MT6، به چرخ‌ها منتقل می‌کند. براساس شبیه‌سازی‌های انجام شده، موتور سه استوانه 3F3L نسبت به موتور فعلی خودروی تارا، که از نوع +EF7 است، هم عملکرد فنی را حفظ کرده و هم مصرف سوخت را کاهش داده و به عدد 5.7 لیتر رسانده است. موتور سه سیلندر 3F3L نخستین عضو خانواده موتورهای سه استوانه ایران خودروست که وارد فاز تولیدانبوه می‌شود.

آقای پیمان شرقی، مدیر پروژه موتورهای سه استوانه ایران خودرو می‌گوید که طول عمر خانواده این موتورها (بدون تعمیر اساسی)، بیش از 240 هزار کیلومتر درنظر گرفته شده. به همین دلیل، برای دست‌یابی به این هدف، در طراحی آنها به جای تسمه تایم، از زنجیرهای نسل جدید، موسوم به زنجیر بی‌صدا، استفاده شده است.

دی 1400: پیمان شرقی، مدیر طرح خانواده موتور سه استوانه ایران خودرو، با اشاره به این که در حال حاضر نسخه توربوشارژ موتور 1.3 لیتری، آزمون‌های احتراقی را می‌گذراند، افزود که نمونه اولیه موتور 1.3 لیتری تنفس طبیعی، در اردیبهشت 1400 ساخته شده است.

وی درباره مشخصات فنی آن‌ها بیان کرد : موتور تنفس طبیعی قدرت 86 اسب‌بخار و گشتاور 122 نیوتن‌متر را ارائه می‌دهد؛ در حالی که موتور مجهز به توربوشارژ قادر است 120 اسب‌بخار قدرت و 185 نیوتن‌متر گشتاور تولید کند. موتور سوم نیز با وجود سیستم توربوشارژ و پاشش مستقیم سوخت (GDI) می‌تواند 148 اسب‌بخار قدرت و 240 نیوتن‌متر گشتاور تولید کند که بسیار قابل تحسین است.

مرداد 1400: تا سال 1402، موتورهای فعلی ایران خودرو قادر به پاس‌کردن استانداردهای مصرف سوخت نیستند و به همین دلیل نیز توسعه تمام موتورهای این شرکت به همراه موتورهای جدید سه استوانه، در دستور کار ایران خودرو قرار گرفته است. آقای مقیمی (مدیرعامل ایران خودرو) ضمن بیان این مطالب، گفته که تست‌های نسخه توربوشارژ موتور سه استوانه بزودی آغاز می‌شود. 

در خانواده موتورهای سه سیلندر ایران خودرو، همچنین یک نسخه GDI با تکنولوژی پاشش مستقیم سوخت وجود دارد که قدرت و گشتاور آن حتی از موتور EF7TC هم بیشتر است درحالیکه مصرف سوختش تنها به 5 لیتر در هر 100 کیلومتر می‌رسد. تولید و صنعتی‌سازی این موتور GDI حداقل 18 ماه زمان نیاز دارد.

دی 1399: موتور ملی سه سیلندر ایران خودرو که به «موتور سه استوانه» معروف شده و با کد 3FX شناخته می‌شود، قرار است از زمستان سال 1401 نسخه یک لیتری‌اش وارد مرحله تولیدانبوه شود. همچنین نسخه 1.3 لیتری آن نیز از زمستان 1402 تولید خواهد شد.

موتور ملی سه استوانه ایران خودرو، طی سال‌های آینده و بتدریج، روی اکثر محصولات این شرکت قرار خواهد گرفت. دلیل این موضوع، به قابلیت بالای انطباق‌پذیری موتور 3FX برمی‌گردد چراکه ایران خودرو گفته از نسخه‌های مختلف این موتور، می‌توان در خودروهای سگمنت A، سگمنت B، کراس‌اورها (CUV) و حتی شاسی‌بلندها (SUV) نیز استفاده کرد.

خانواده موتور 3FX ایران خودرو، قرار است در 4 نسخه مختلف، به تولیدانبوه برسند که دو نسخه آن، پایه گازسوز بوده و دو نسخه دیگرش نیز بنزینی هستند. در جدول زیر، مشخصات این 4 نسخه مختلف را مشاهده می‌کنید:

^{*اطلاعات جدول فوق، براساس داده‌های رسمی ایران خودروست.}

هنوز سگمنت موردنظر ایران خودرو برای این چهار نسخه موتور 3FX مشخص نشده است. ضمن اینکه طبق گفته‌های ایران خودرو، گیربکس مورداستفاده در برخی از این موتورها، یکسان نخواهد بود.

در ادامه، چند نکته جالب را باید درباره موتور سه استوانه ایران خودرو به شما بگوییم:

1- موتور ملی سه استوانه کاملا مناسب استفاده در خودروهای هیبریدی ساخته شده. بنابراین در صورت قطعی‌شدن ساخت و تولید محصولات هیبریدی ایرانی در سال‌های آینده، باید منتظر دیدن این موتور 3 سیلندر در زیر کاپوت آنها باشیم.

2- ایران خودرو امکان اشتراک‌گذاری این موتور 3 سیلندر را با سایر خودروسازان ایرانی دارد. اما همه می‌دانیم که تمام خودروسازان خصوصی، ازجمله مدیران خودرو و کرمان موتور، مجبور به استفاده از موتورهای کمپانی مادر هستند. همچنین می‌دانیم که بهمن موتور، بزودی تولیدانبوه موتورهای 3 سیلندر و 4 سیلندرش را در شرکت تیوان آغاز می‌کند. بنابراین این حرف آقای مقیمی، احتمالا خطاب به سایپایی‌هاست؛ همان شرکتی که برای تولید موتور سایپا شاهین، با هزارویک مشکل روبرو شد و نهایتا نیز از موتور ارتقایافته M15 در آن استفاده کرد.

3- میزان داخلی‌سازی موتور ملی 3 سیلندر ایران خودرو به 97% رسیده است طوری که از 250 قطعه استفاده شده در این موتور، تنها 8 قطعه از خارج کشور تامین می‌شوند.

4- ایران خودرو قرار است تا سال 1405 از این موتور سه سیلندر، بیش از 1.2 میلیون دستگاه بسازد که علاوه بر کاهش 25 درصدی گازهای گلخانه‌ای، می‌تواند 684 میلیون دلار در یارانه سوخت، صرفه‌جویی ارزی داشته باشد.

5- پس از گذشت پنج سال از شروع تولید موتور سه استوانه، ایران خودرو توانایی تولید سالانه 700 هزار دستگاه از این موتور را خواهد داشت.

6- موتور سه استوانه، در واقع همان نسل دوم موتورهای EF ایران خودروست که با اهداف زیر، طراحی و تولید شده‌ است:

• بهبود استاندارد آلایندگی،
• کاهش مصرف سوخت،
• بهبود قدرت و گشتاور،

موتور سه استوانه ایران خودرو قرار است تا سال 1405-1406 جایگزین تمام موتورهای فعلی ایران خودرو شود.

برای اطلاع از آخرین خبرها درباره موتورهای ایرانی و همچنین جهت مشاهده اطلاعات فنی انواع موتورهای جدید ایران خودرو، موتورهای جدید سایپا و سایر موتورهای خودروسازان ایرانی، مقالات منتخب زیر را مطالعه کنید: