پلاک تاریخی ؛ خوب یا بد؟ مسئله این است

نخستین بار در زمان صدارت وثوق‌الدوله، بلدیه ( شهرداری) آن زمان، پلاکی بر روی درشکه‌ها نصب نمود تا سرآغازی بر شماره‌گذاری وسایل نقلیه در ایران باشد.

در همان سال‌های ابتدایی ورود اتومبیل به ایران، قانون ۳۲ بندی برای شماره گذاری خودروها وضع گردید که شامل نام کارخانه، آدرس مالک، نمره عقب، نمره جلو و پلاک مالیات بود. اما دیری نپایید که با رسیدن خودروهای پلاک شده تهران به ۱۵۲۲ عدد، این قانون دستخوش تغییر شد و در سال ۱۳۰۸ خورشیدی سری جدید پلاک‌ها تشکیل شده از نام شهر و اعداد پنج رقمی بر روی زمینه‌ای سفید رنگ معرفی شد.

در طول این سال‌ها، انواع پلاک‌ها معرفی و بر روی خودروها نصب شدند تا آنکه سرانجام در سال ۱۳۸۲ خورشیدی پلاک به‌اصطلاح ملی، با اما و اگرها و حاشیه‎هایی رونمایی شد که ادعا شده بود بیش از ۶۱ میلیون خودرو را تحت پوشش خود قرار می‌دهد.

اما تمام ماجرایی سردرگمی جامعه کلاسیک ایران در زمینه پلاک و سند از زمانی آغاز شد که بنا بر اعلام رسمی پلیس راهنمایی و رانندگی، خودروهایی که موفق به تعویض پلاک‌های قدیمی به ملی نشده‌اند با منع رفت و آمد، نقل و انتقال و شماره‌گذاری روبرو هستند.

در آن سال‌ها اما به خاطر آنکه همانند امروز ارزش و اهمیت خودروهای کلاسیک به‌درستی درک نشده بود واکنش آنچنانی از سوی مالکان خودروهای به اصطلاح پلاک قدیمی دیده نشد و حتی اغلب این خودروها نیز در طرح تعویض خودروهای فرسوده از میان رفتند.

با گذشت چند سال از این تصمیم و اقبال جامعه به این قبیل خودروها و شکل‌گیری کلوپ‌های مختلف، مسئله غیرقابل استفاده بودن خودروهای پلاک قدیم مطرح شد تا سرانجام در سال ۱۳۹۲ پس از پیگیری‌ها و تلاش‌های صورت گرفته، شاهد گونه جدیدی از پلاک‌ها با عنوان تاریخی باشیم تا بتوان با تعویض نمودن پلاک های قدیمی، این خودروها را از گوشه‌نشینی و نهایتا اسقاط نجات داد.

پلاکی در ابعاد پلاک‌های قدیمی که رنگ قهوه‌ای زمینه، نه تنها تناسبی با کادر آبی‌رنگ گوشه سمت چپ آن ندارد، بلکه بیشتر از آن که حس و حال کلاسیک بودن را القا کند، حس کهنگی و فرسوده بودن را به بیننده می‌دهد، فونت مدرن استفاده شده هم چندان متناسب با حال و هوای قدیمی پلاک نیست؛ فونتی که هماهنگ با فونت پلاک ملی بوده و احتمالا به دلیل خوانا بودن انتخاب شده. ولی کدام عقل نیمه سلیمی از یک خودرو حداقل ۳۰ساله برای انجام کارهای مجرمانه استفاده می‌کند؟ آیا بهتر نبود از یک فونت قدیمی و مشابه پلاک‌های قدیمی‌تر استفاده می‌شد؟ اما مشکل اصلی از نظر من عکس سردرباغ ملی است که در همان گوشه سمت چپ پلاک دیده می‌شود. نمادی که در زمان قاجار و تا پیش از ساخته شدن برج آزادی (شهیاد) نماد پایتخت بود اما چرا باید ساکنان سایر شهرهای ایران، با آن همه نماد های غنی و گوناگون، هر روز نمادی از تهران را بر روی خودروهایشان شاهد باشند؟ و یا اصلا بر چه اساسی این بنا به عنوان سمبل خودروهای تاریخی کل ایران انتخاب شده؟ سوال‌هایی که تا کنون بی‌پاسخ مانده و احتمالا هم پاسخی برای هیچ‌یک از آن‎ها وجود نداشته باشد.

در رابطه با شرایط دریافت و استفاده از این نوع پلاک نیز ابهامات بسیاری در جامعه وجود دارد که با هم همه آن‌ها را بررسی می‌کنیم:

نخست آنکه علاوه بر خودروهای پلاک قدیم، خودروهای دارای پلاک ملی نیز می‌توانند پلاک تاریخی دریافت کنند.

برای دریافت پلاک تاریخی لازم است پس از ثبت نام در سایت کانون جهانگردی و اتومبیلرانی و بارگذاری اطلاعات و تصاویر، خودرو شما مورد بررسی کارشناسان قرار بگیرد تا از لحاظ سلامت ظاهری و فنی، اصالت مدارک و هویت خودرو هیچ گونه مشکلی وجود نداشته باشد، پس از آن پلیس راهور برای خودرو شما همانند همه خودروها اسناد مالکیتی و پلاک را صادر می‌نماید. البته لازم به یادآوری است که هر خودرویی که در این سامانه ثبت‌نام می‌نماید موفق به گذراندن مراحل بازرسی و کارشناسی و نهایتا دریافت پلاک تاریخی نمی‌گردد و همچنین از زمان ثبت نام تا دریافت پلاک، مدت زمان زیادی ( گاهی تا یک سال) به طول می‌انجامد.

خودروهای دارای پلاک تاریخی به سه گروه تقسیم می‌شوند:

خودروهای نفیس: یعنی خودروهایی که بیش از ۵۰ سال از تولیدشان گذشته باشد.

خودروهای تاریخی: یعنی خودروهایی که بیش از ۳۰ سال از تولیدشان گذشته باشد.

خودروهای ویژه: یعنی خودروهایی که به لحاظ ویژگی‌های فرهنگی، ارزشمند باشند.

پس از گذراندن تمام مراحل و دریافت و نصب پلاک تاریخی، بر اساس قانون، اسقاط این خودروها ممنوع بوده و همچنین از دریافت معاینه فنی نیز معاف هستند.

اما بر خلاف خیلی از شایعاتی که گاه‌گاهی در بازار شنیده می‌شود، خرید و فروش خودروهایی با پلاک تاریخی منع قانونی ندارد. البته که همه مراکز تعویض پلاک امکان انجام نقل و انتقال مورد نظر را ندارند و برای مثال در تهران تنها مرکز تعویض پلاک میثم پذیرای این خودروهاست. اما مسئله مهم دیگر در رابطه با امکان تردد این خودروهاست که بر اساس آیین‌نامه شماره /۵۰۲۴۳/۷۳۶۷۱ه مورخ ۱۷/۰۶/۱۳۹۵ مصوب هیأت وزیران در ماده (۱) و ماده (۴) صراحتاً تردد این دسته از خودروها بلامانع اعلام شده است.

در پایان، علیرغم تمام انتقادات و ایرادهای وارد شده، می‌توان پلاک تاریخی را اقدامی مثبت در جهت حفظ و نگهداری خودروهای کلاسیک و ارزشمند کشور دانست. شما هم اگر دارای خودرو کلاسیک هستید و یا قصد خرید یک نمونه از آن را دارید می‌توانید با دریافت پلاک تاریخی به راحتی از خودرو خود لذت ببرید.