نام‌ها و یادها ؛ بررسی القاب خودروها در ایران / قسمت اول

در سری مطالب نام‌ها و یادها با نگاهی به گذشته، به تاریخچه خودرو در کشور و بررسی القاب خودروها در ایران می پردازیم.

در سال ۱۹۰۰ میلادی و در جریان سفر مظفرالدین شاه قاجار به فرانسه، نخستین نمونه از اتومبیل وارد کشورمان شد و پس از آن بود که افراد متمول جامعه، اتومبیل‌ها را به صورت موردی و فقط برای استفاده‌های روزمره شخصی خودشان وارد کشور کردند تا در نهایت با شروع دهه ۲۰ خورشیدی، رفته رفته پای شرکت‌های رسمی واردکننده اتومبیل به بازی گشوده شد.

اما در خلال سال‌های طولانی و پر نشیب و فراز واردات خودرو به کشور، گاه این محصولات با اسامی و القابی عجیب از سوی جامعه ایرانی مورد خطاب قرار گرفتند که از دلایل این اتفاق می‌توان به آشنایی کم مردم ایران با زبان‌های خارجی در گذشته، فرم ظاهری خودرو و رخ‌ دادن ماجرا یا حادثه‌ای خاص در روزهای ابتدایی ورود آن خودرو به کشور اشاره کرد که در ادامه به بررسی این القاب می‌پردازیم:

۱بنز کالسکه

اتاق‌ W191 و W136 را می‌توان از نخستین‌ اتومبیل‌های مردمی و عامه‌پسند وارد شده به کشور یاد کرد که به تعداد قابل توجهی توسط مردم و ارگان‌های دولتی خریده شد و تا سال‌ها در ناوگان پلیس و تاکسیرانی شهرهای گوناگون ایران خدمت‌رسانی می‌کرد. این خودرو از سال ۱۹۴۹ تا ۱۹۵۵ میلادی در دو سایت اشتوتگارت آلمان و آرژانتین و سه فرم بدنه سدان، کوپه و کوپه کابریولت و با پیشرانه‌های ۱۷۰۰ سی‌سی بنزینی و دیزل ارائه شد که در کشورمان، به دلیل فرم خاص بدنه و بهره‌گیری از طراحی قوسی شکل گلگیر‌ها با نام بنز کالسکه شهرت پیدا کرد.

۲فولکس‌ قورباغه‌ای

پرداختن به تاریخچه کوچولو دوست‌داشتنی فولکس‌واگن خود نیازمند مقاله‌ای مفصل است اما این خودرو نخستین بار در سال ۱۹۳۷ میلادی با نام تایپ۱ و با طراحی فردیناند پورشه به بازار آمد.

اما روند جهانی شدن قورباغه معروف بعد از جنگ جهانی دوم آغاز شد، یعنی زمانی که تاسیسات تولید این خودرو به دست انگلیسی‌ها افتاد و پس از ناکام ماندن پروژه انتقال خط تولید بیتل از آلمان به انگلستان، روند صادرات آن ابتدا به انگلستان و سپس سراسر دنیا آغاز شد. از همان سال‌های ابتدایی پس از جنگ جهانی دوم، این خودرو توسط شرکت سهامی ثابت پاسال وارد ایران شد و همانند تمام بازارهای دنیا در ایران هم با استقبال بالایی روبرو شد تا آنجا که حتی به ناوگان خودروهای شهربانی و آموزشگاه‌های رانندگی نیز راه یافت.

تایپ ۱ فولکس‌واگن که به خاطر طراحی خاص بدنه آن در اغلب کشورها با لقب سوسکی یا کفش دوزکی شناخته می‌شد در ایران، قورباغه لقب گرفت که در برخی مناطق غربی کشور با لقب لاک‌پشتی نیز شناخته می‌شد که البته اطلاق لقب لاک‌پشت به آن نه به خاطر توانایی‌های حرکتی ضعیف بلکه به خاطر طراحی ظاهری و فرم قسمت انتهایی بدنه بود.

۳فولکس مهوش کش

دیگر محصول محبوب فولکس‌واگن مدل کارمن گیا بود که نخستین بار در سال ۱۹۵۵ بر اساس مدل بیتل به بازار آمد و با دو نام رسمی تایپ ۱۴ و تایپ ۳۴ تا سال ۱۹۶۹ و در دو فرم بدنه کوپه و کانورتیبل به تعداد ۴۴۵.۲۳۸ دستگاه تولید شد. ( تعداد ۳۶۴.۴۰۱ دستگاه برای مدل کوپه و تعداد ۸۰.۸۳۷ دستگاه برای مدل کانورتیبل تایپ ۱۴)

بدنه این خودرو توسط استودیو دیزاین گیا ایتالیا طراحی شد و در تاسیسات شرکت کارمن آلمان، اتاق دست‌ساز آن بر روی شاسی مدل بیتل مونتاژ می‌شد که دلیل نام کارمن گیا نیز همین بود.

این خودرو هم که مانند سایر محصولات فولکس‌واگن توسط شرکت ثابت پاسال در ایران عرضه می‌شد. در همان روزهای ابتدایی فروش، با ماجرا عجیبی روبرو شد. مهوش یکی از خوانند‌ه های مشهور سبک کوچه بازاری آن زمان، یکی از اولین خریداران آن بود که در تقاطع خیابان‌ باستان و دانشگاه جنگ در تهران، تصادف شدیدی بین خودرو او و یک دستگاه مرسدس بنز ۱۷۰V ( کالسکه) تاکسی رخ داد که موجب مرگ این خواننده مشهور شد و این خودرو هم تا سال‌ها با نام مهوش‌کش در بین مردم شناخته می‌شد.

۴فولکس بهداری

تایپ ۱۸۱ و ۱۸۲ در اصل به عنوان جانشینی خلف برای مدل Kübelwagen مشترکا بین فولکس واگن و ارتش آلمان طراحی و توسعه یافت که از سال ۱۹۶۸ تا ۱۹۸۳ به تعداد ۹۰،۸۸۳ دستگاه علاوه بر سایت آلمان غربی در آمریکا با نام Thing در اندونزی با نام Camat، در مکزیک با نام Safari، در بریتانیا با نامTrekker و در ایتالیا با نام  Pescaccia تولید و شناخته می‌شد.

در ایران به دلیل آنکه در همان روزهای ابتدایی عرضه به بازار توسط وزارت بهداری آن زمان ایران به تعداد عمده جهت سرکشی به اماکن صعب العبور خریداری شد، در میان عامه مردم با نام فولکس بهداری شهرت یافت.

۵بیوک دم‌قایقی

نسل سوم بیوئیک ریویرا در سال ۱۹۷۱ تا سال ۱۹۷۳ توسط Jerry Hirshberg طراحی و به بازار معرفی شد او بعدها به نیسان پیوست و تا سال ۲۰۰۰ مدیر مرکز طراحی جهانی نیسان بود، خودروهای نیسان پث‌فایندر، رونیز و ماکسیما موجود در کشور از طراحی‌های او هستند.

بیوئیک ریویرا که در اصل نام خود را از جزیره‌ای زیبا و تفریحی در فرانسه گرفته بود تا لوکس بودن را القا کند. البته در ابتدا بنا بود که این محصولی برای کادیلاک و با نام کادیلاک توسعه یابد اما بدلیل آنکه کادیلاک در آن زمان بازار خوبی پیش روی محصولاتش داشت از این محصول سر باز زد تا در نهایت به بیوئیک برسد و ناجی اوضاع نه‌چندان خوشایند این برند گردد.

نسل سوم ریویرا بدلیل شکل خاص طراحی نمای عقب و و قسمت بیرون زده انتهایی به‌اصطلاح دم قایقی گفته می‌شود.

۶بنز چراغ خربزه‌ای

اتاق W108 و W109 مرسدس بنز از کلاس S این کمپانی از سال ۱۹۶۵ تا ۱۹۷۳ ( سال آخر فقط در آمریکا) به تعداد ۳۸۳.۳۶۱ دستگاه تولید شد. طراحی جدید پال براک و فردریش گایگر در ایران به‌خاطر فرم بیضی شکل چراغ‌های جلو به چراغ خربزه‌ای شهرت پیدا کرد.

مدل‌های اصطلاحا سفارش آمریکا این خودرو به دلیل استانداردهای خاص ایمنی آمریکا شمالی با دوچراغ دایره‌ای عمودی قرارگرفته در قابی بیضی شکل تولید می‌شدند که از این مدل‌ هم به تعداد قابل توجی به کشورمان وارد شد.

۷بنز معماری

 نسل چهارم کلاس E مرسدس بنز در سال ۱۹۶۸ و با دو کد اتاق W114 و W115 با طراحی پال براک فرانسوی تا سال ۱۹۷۶ به تعداد ۱.۹۱۹.۰۵۶ دستگاه در سه سایت اشتوتگارت، برمن و زیندلفینگن آلمان غربی و درکشورهای آفریقای جنوبی، پرتقال، ونزوئلا و آرژانتین تولید شد.

مانند سایر محصولات مرسدس بنز، این خودرو هم توسط شرکت سهامی مریخ به تعداد قابل توجهی وارد ایران شد که از جمله خریدهای دولتی آن زمان می‌توان به شهربانی کل کشور اشاره کرد.

اما در ابتدای عرضه به بازار روبه رشد ایران، بدلیل اقبال بالایی که جامعه معماران ایرانی به این خودرو نشان دادند، این خودرو به بنز معماری شهرت یافت.

۸تویوتا لندکروزر کالسکه

در سال ۱۹۶۰ نسل چهارم تویوتا لندکروزر با کد FJ40 معرفی شد که تولید آن تا سال ۲۰۰۱ همچنان در برزیل ادامه داشت.

از این نسل با اتاق‌های ۲ و ۴ در، پیکاپ و همچنین استیشن در سایت‌های ژاپن، برزیل و ونزوئلا تولید شد که در برزیل با نام Bandeirante و در ونزوئلا با نام  Macho شناخته شد.

درکشورمان هم این خودرو با محبوبیت بالایی روبرو شد خصوصا در جنگ هشت‌ساله با عراق که دوام و کارآمدی بالای این خودرو نام تویوتا لندکروزر را به خودرویی قابل اعتماد و همه‌جا رو برای مردم ایران تداعی ساخت. این نسل از تویوتا لندکروزر مانند مرسدس بنز W191 بدلیل فرم گلگیرهای جلو به کالسکه معروف شد.

۹گالانت زیگما

نسل سوم میتسوبیشی گالانت در سال ۱۹۷۶ با کد A120/A130 و از سوی کمپانی مادر با نام Galant Σ (Sigma) معرفی شد که تا پایان یافتن تولید این نسل در سال ۱۹۸۲ با اسامی گوناگونی دیگری چون کرایسلر زیگما، میتسوبیشی زیگما، کلت گالانت، کلت زیگما، دوج کلت ( به صورت استیشن واگن در آمریکا شمالی ) و میتسوبیشی اکسپرس در نیوزلند تولید شد.

ادامه دارد…