خودروی هیبریدی یا برقی ؟ بررسی تفاوت ها و عملکرد

خودروهای برقی و هیبرید در حال فراگیر شدن در تمام بازار های دنیا هستند و ما در این مطلب تفاوت ها و عملکرد این دو را بررسی می کنیم.

در سال‌های اخیر، با توجه به افزایش نگرانی‌های زیست‌محیطی و تلاش برای کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی، خودروهای هیبرید و برقی جایگاه ویژه‌ای در بازار جهانی پیدا کرده‌اند. این خودروها نه تنها کمک می‌کنند تا آلودگی هوا کاهش یابد، بلکه باعث صرفه‌جویی در هزینه‌های سوخت نیز می‌شوند. در ایران نیز با توجه نگرانی از افزایش قیمت سوخت و تعرفه پایین تر واردات ابن دسته خودرو ها نسبت به خودرو های درون سوز و توجه بیشتر به مسائل زیست‌محیطی، ورود خودروهای هیبرید و برقی به بازار، روز به روز افزایش می‌یابد. در این مطلب به بررسی و مقایسه این دو نوع تکنولوژی در خودرو می‌پردازیم.

 خودروهای هیبرید

اولین خودروهای هیبرید در اوایل قرن بیستم معرفی شدند. با این حال، خودروهای هیبرید مدرن، که به‌طور گسترده‌ای تولید و استفاده می‌شوند، از اواخر دهه ۱۹۹۰ به بازار آمدند. تویوتا پریوس، به عنوان یکی از اولین و معروف‌ترین مدل‌های هیبریدی، در سال ۱۹۹۷ معرفی شد و توانست محبوبیت زیادی کسب کند.

خودروهای هیبرید از ترکیبی از موتور احتراق داخلی و موتور الکتریکی استفاده می‌کنند. این خودروها به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

هیبرید سری: در این نوع خودرو، موتور احتراق داخلی برای تولید برق و شارژ باتری‌ها استفاده می‌شود و موتور الکتریکی به‌طور مستقیم چرخ‌ها را به حرکت درمی‌آورد. این خودروها معمولاً کارایی بیشتری در مسافت‌های کوتاه و سرعت‌های پایین دارند.

هیبرید موازی: در این خودروها، هم موتور احتراق داخلی و هم موتور الکتریکی می‌توانند به‌طور مستقل یا همزمان چرخ‌ها را به حرکت درآورند. این نوع هیبریدها معمولاً کارایی بهتری در مسافت‌های طولانی و سرعت‌های بالا دارند.

پلاگین هیبرید : این خودروها دارای باتری‌های بزرگتری هستند که می‌توانند از طریق پریز برق شارژ شوند. پلاگین هیبریدها می‌توانند مسافت‌های بیشتری را تنها با استفاده از برق طی کنند و برای سفرهای درون شهری بسیار مناسب‌اند. این خودروها امکان شارژ باتری از طریق شبکه برق خانگی یا ایستگاه‌های شارژ عمومی را دارند، که باعث می‌شود نیاز به استفاده از موتور احتراق داخلی در مسافت‌های کوتاه به حداقل برسد. پلاگین هیبریدها معمولاً قابلیت طی مسافت ۳۰ تا ۶۰ کیلومتر تنها با استفاده از باتری دارند و پس از اتمام شارژ باتری، موتور احتراق داخلی به طور خودکار وارد عمل می‌شود. این ویژگی باعث می‌شود که این خودروها برای افرادی که مسافت‌های کوتاهی را درون شهری طی می‌کنند، بسیار جذاب باشد، زیرا در این شرایط تقریباً هیچ نیازی به مصرف بنزین ندارند.

در میان این سه نوع، خودروهای هیبرید موازی فراگیرتر هستند. این خودروها با ترکیب بهینه‌ای از عملکرد و کارایی در مسافت‌های طولانی و سرعت‌های بالا، تعادل خوبی بین مصرف سوخت و توان فراهم می‌کنند. بسیاری از مدل‌های محبوب هیبریدی، مانند تویوتا پریوس و هوندا سیویک هیبرید، از نوع موازی هستند.

 خودروهای برقی

خودروهای برقی نخستین بار در اواخر قرن نوزدهم معرفی شدند، اما به دلیل محدودیت‌های تکنولوژیکی آن زمان و فراوانی و ارزانی سوخت‌های فسیلی، نتوانستند جایگاه قابل توجهی پیدا کنند. اما با پیشرفت تکنولوژی باتری‌ها و افزایش قیمت سوخت‌های فسیلی، خودروهای برقی دوباره مورد توجه قرار گرفتند.

خودروهای برقی از باتری‌ها برای تأمین انرژی مورد نیاز موتور الکتریکی استفاده می‌کنند. انواع مختلفی از خودروهای برقی وجود دارد :

تمام برقی: این خودروها تنها از باتری و موتور الکتریکی استفاده می‌کنند و هیچ موتور احتراق داخلی ندارند. از جمله معروف‌ترین این خودروها می‌توان به تسلا مدل ۳ اشاره کرد.

سوخت سلولی : این نوع خودروها از سوخت هیدروژن برای تولید برق استفاده می‌کنند که به نوبه خود موتور الکتریکی خودرو را تغذیه می‌کند. نمونه بارز این خودروها، تویوتا میرای است. البته در بعضی دسته بدنی ها این خودروها را در دسته برقی ها جای نمی دهند اما در بسیاری از رده بندی ها می توان عملکردی در رده برقی ها برای این نوع از خودروها در نظر گرفت.

 عملکرد و کارایی

میزان مصرف سوخت و انرژی : در مقایسه با خودروهای هیبرید، خودروهای برقی به دلیل عدم وجود موتور احتراق داخلی، از بازدهی انرژی بهتری برخوردارند. این خودروها با استفاده از باتری‌های الکتریکی به‌طور مستقیم توانایی تأمین انرژی را دارند و هیچ نیازی به احتراق سوخت ندارند. این موضوع باعث می‌شود که خودروهای برقی به‌طور کلی مصرف انرژی بهینه‌تری داشته باشند، زیرا تبدیل انرژی سوخت به انرژی حرکتی با افت قابل توجهی همراه است که در خودروهای هیبرید رخ می‌دهد. به علاوه،با بکار گیری سیستم‌های بازیافت انرژی مانند سیستم بازیافت انرژی ترمز در خودروهای برقی نیز به بازدهی بیشتر آنها کمک می‌کند.بنابراین، از لحاظ بازدهی انرژی و مصرف سوخت، خودروهای برقی نسبت به خودروهای هیبرید، عملکرد بهتری دارند و این موضوع یکی از مزایای اصلی آنهاست.

برد مسافتی و کارایی در مسافرت‌های طولانی : خودروهای برقی با باتری‌های بزرگ می‌توانند مسافت‌های طولانی‌تری را طی کنند، اما نیاز به زیرساخت‌های مناسب شارژ دارند. به عنوان مثال، تسلا مدل S با یک بار شارژ می‌تواند حدود ۶۰۰ کیلومتر مسافت طی کند. در مقابل، خودروهای هیبرید به دلیل داشتن موتور احتراق داخلی، نگرانی کمتری در مورد شارژ باتری در مسافت‌های طولانی دارند و می‌توانند به راحتی به پمپ بنزین مراجعه کنند.

توان و شتاب

خودروهای برقی به دلیل داشتن موتورهای الکتریکی با توان بالا، شتاب بسیار خوبی دارند. مثلاً تسلا مدل ۳ می‌تواند در کمتر از ۴ ثانیه از سرعت ۰ به ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت برسد. خودروهای هیبرید نیز توان و شتاب مناسبی دارند اما معمولاً در مقایسه با خودروهای تمام برقی، شتاب کمتری دارند.

تأثیر شرایط آب و هوایی و جغرافیایی بر خودروهای برقی و هیبرید

در مناطق با گرمای بالا، خودروهای برقی و هیبرید با مشکلاتی همچون کاهش عمر باتری و داغ شدن آن مواجه می‌شوند. همچنین، برقی بودن این خودروها در شرایط گرما می‌تواند به کاهش بازدهی و کارایی آنها منجر شود.

در مناطق کوهستانی و با شیب‌های زیاد، خودروهای برقی و هیبرید نیاز به مصرف بیشتری از باتری و سیستم ترمز خودشارژی دارند که ممکن است باعث کاهش عمر باتری و کارایی خودرو شود.

علاوه بر این، در مناطق با شرایط جاده‌ای خاص مانند جاده‌های کوهستانی و پرترافیک، مصرف انرژی بیشتر و کارایی  خودرو های برقی و هیبرید ممکن است کمتر از حالت عادی باشد.

با توجه به شرایط آب و هوایی و جاده‌های ایران، ممکن است خودروهای هیبریدی نسبت به خودروهای برقی برای استفاده در این مناطق مناسب‌تر باشند. زیرا موتور احتراق داخلی آنها می‌تواند بهبود کارایی خودرو در شرایط مختلف را فراهم کند. اما با پیشرفت فناوری، خودروهای برقی نیز می‌توانند بهبود‌هایی کسب کنند که آنها را برای استفاده در ایران مناسب‌تر کنند.

هزینه‌ها

هزینه اولیه :

خودروهای برقی و هیبرید معمولاً هزینه‌های اولیه متفاوتی نسبت به خودروهای سوختی دارند. این تفاوت ها به عوامل مختلفی مانند نوع خودرو، تکنولوژی استفاده شده، ویژگی‌ها و تجهیزات موجود، سطح لوکسی که ارائه می‌دهند، و همچنین ظرفیت باتری بستگی دارد. در مقایسه با خودروهای بنزینی، هزینه‌های اولیه خودروهای برقی و هیبرید ممکن است بیشتر باشد اما در عوض، معمولاً هزینه‌های نگهداری و سوخت آنها کمتر است.

خودروهای برقی معمولاً با هزینه‌های بالاتری همراه هستند به دلیل قیمت بالای باتری‌های لیتیوم-یون و تکنولوژی پیشرفته‌ای که در آنها استفاده می‌شود. هزینه‌های نگهداری و تعمیرات خودروهای برقی نیز معمولاً کمتر از خودروهای سوختی است؛ چرا که موتورهای الکتریکی کمتر قطعات متحرک دارند و نیاز به نگهداری کمتری دارند.

در مقابل، خودروهای هیبرید همچنان از موتور احتراق داخلی استفاده می‌کنند که ممکن است هزینه‌های نگهداری و تعمیرات آنها به شکلی متوسط باشد. اما از طرفی، هزینه سوخت آنها به شکل چشمگیری کمتر از خودروهای بنزینی است.

با توجه به مزایای طولانی مدت مالی و محیطی، هزینه‌های اولیه بالاتر خودروهای برقی و هیبرید معمولاً با توجه به سرمایه‌گذاری در زمان می‌تواند به صرفه‌تر باشد، به خصوص با در نظر گرفتن هزینه‌های سوخت، نگهداری در طول عمر خودرو.

هزینه‌های جاری

سرویس های دوره ای : هزینه نگهداری و تعمیرات این خودروها نیز به دلیل ساده‌تر بودن سیستم‌های آنها کمتر است. برای مثال، خودروهای برقی دلیل عدم وجود سیستم‌های پیچیده موتور احتراق داخلی، نیاز کمتری به سرویس‌های دوره‌ای دارد.

تعویض باتری : یکی از هزینه‌های اصلی برای خودروهای برقی، تعویض باتری است. باتری‌های این خودروها دارای عمر محدودی هستند و پس از چند سال نیاز به تعویض دارند. هزینه تعویض باتری می‌تواند به صورت قابل توجهی بر روی هزینه‌های در طولانی مدت  تأثیر بگذارد.

مصرف انرژی : هزینه مصرف انرژی برای شارژ باتری‌ها یکی دیگر از هزینه‌های جاری است. این هزینه معمولاً کمتر از هزینه سوخت خودروهای با موتور احتراقی است، اما هنوز هزینه‌ای است که باید در نظر گرفته شود.

دوستدار محیط زیست

میزان تولید آلاینده‌ها و تاثیرات زیست‌محیطی : خودروهای برقی هیچ آلاینده مستقیمی تولید نمی‌کنند، اما تولید برق مورد نیاز آنها می‌تواند منجر به تولید آلاینده‌ها شود. خودروهای هیبرید نیز نسبت به خودروهای تماماً بنزینی آلاینده کمتری تولید می‌کنند، اما همچنان از سوخت فسیلی استفاده می‌کنند.

قابلیت بازیافت و پایداری منابع : باتری‌های خودروهای برقی قابل بازیافت هستند و تلاش‌های بسیاری برای بهبود فناوری‌های بازیافت آنها در حال انجام است. خودروهای هیبرید نیز دارای باتری‌هایی هستند که قابل بازیافت‌اند اما به دلیل داشتن موتور احتراق داخلی، پیچیدگی بیشتری در بازیافت دارند.

زیرساخت‌ها و دسترسی

زیرساخت‌های شارژ و سوخت‌گیری : ایران هنوز زیرساخت‌های گسترده‌ای برای شارژ خودروهای برقی ندارد،زیرا این تکنولوژی تازه واردی در ایران هست.خودروهای هیبرید با توجه به نیاز به بنزین، از زیرساخت‌های موجود سوخت‌گیری بهره می‌برند و نیاز کمتری به ایستگاه‌های شارژ دارند و در این زمینه برتری کاملی نسبت به خودروی برقی دارد.

مزایا و معایب هر کدام

مزایا و معایب خودروهای هیبرید

مزایا : کاهش مصرف سوخت، آلایندگی کمتر نسبت به خودروهای تماماً بنزینی، عدم نگرانی از شارژ باتری در مسافت‌های طولانی

معایب : هزینه‌های نگهداری بیشتر، وابستگی به سوخت فسیلی، پیچیدگی بیشتر در سیستم‌ها

مزایا و معایب خودروهای برقی

مزایا : عدم تولید آلاینده مستقیم، هزینه‌های سوخت کمتر، نگهداری آسان‌تر،شتاب بهتر،صدای کمتر در کابین

معایب : برد مسافتی محدودتر، نیاز به زیرساخت‌های مناسب شارژ، هزینه اولیه بالاتر

کمپانی‌های پیشگام

خودروهای هیبرید : تویوتا، هوندا، و فورد از جمله شرکت‌های پیشرو در تولید خودروهای هیبرید هستند. تویوتا با مدل‌های پریوس و کمری هیبرید، هوندا با مدل‌های سیویک و آکورد هیبرید، و فورد با مدل‌هایی مانند فیوژن هیبرید، جزو کمپانی‌های پیشتاز در این زمینه محسوب می‌شوند.

خودروهای برقی : تسلا، نیسان، و بی‌ام‌و به عنوان پیشگامان خودروهای برقی شناخته می‌شوند. تسلا با مدل‌هایی مانند مدل S، مدل ۳، مدل X و مدل Y توانسته بازار خودروهای برقی را به تسخیر درآورد. نیسان لیف به عنوان یکی از اولین و پرفروش‌ترین خودروهای برقی جهان شناخته می‌شود و بی‌ام‌و با مدل‌های i3 و i8 نیز توانسته سهم قابل توجهی از بازار را به دست آورد.

شرکت‌های چینی مانند BYD، NIO و Geely توانسته اند نقش مهمی در توسعه و تولید خودروهای برقی ایفا کنند. BYD به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان باتری و خودروهای برقی در جهان شناخته می‌شود و مدل‌هایی مانند BYD Tang و BYD Han از محبوبیت زیادی برخوردارند. NIO با مدل‌هایی مانند ES6 و ES8 توانسته است در بازارهای جهانی رقابت کند و Geely نیز با سرمایه‌گذاری در تکنولوژی‌های نوین، به یکی از بازیگران اصلی در صنعت خودروهای برقی تبدیل شده است.شرکت‌های چینی با ارائه محصولات با کیفیت و قیمت رقابتی، به سرعت توانسته‌اند سهم قابل توجهی از بازار جهانی خودروهای برقی را به خود اختصاص دهند. آنها نه تنها در بازار داخلی چین بلکه در بازارهای بین‌المللی نیز حضور قوی دارند و با نوآوری‌های مستمر و افزایش تولید، تأثیر چشمگیری بر صنعت خودروهای برقی جهانی دارند

پرفروش‌ترین خودروهای هیبرید و برقی در سال ۲۰۲۳

خودروی هیبریدی : تویوتا پریوس همچنان یکی از پرفروش‌ترین خودروهای هیبریدی در سال ۲۰۲۳ بود. این خودرو با مصرف سوخت بسیار پایین و عملکرد قابل اعتماد، مورد توجه بسیاری از خریداران قرار گرفته است.

خودروی برقی : تسلا مدل ۳ به عنوان پرفروش‌ترین خودروی برقی سال ۲۰۲۳ شناخته شد. این خودرو با ترکیبی از طراحی زیبا، برد مسافتی بالا و امکانات پیشرفته، توانسته است توجه بسیاری از مصرف‌کنندگان را جلب کند

نهایت، انتخاب بین خودروهای هیبرید برقی بستگی به نیازها و شرایط خاص هر فرد دارد. اگر به دنبال خودرویی با آلایندگی کمتر و هزینه‌های نگهداری پایین‌تر هستید، خودروهای برقی گزینه مناسبی هستند. با این حال، برای استفاده از این خودروها، نیاز به زیرساخت‌های مناسب شارژ دارید که در حال حاضر در بیشتر مناطق ایران این زیرساخت ها محدود است .اگر نگرانی از برد مسافتی و زیرساخت‌های شارژ دارید، خودروهای هیبرید می‌توانند انتخاب بهتری باشند. این خودروها با ترکیبی از موتور احتراق داخلی و موتور الکتریکی، توانسته‌اند مصرف سوخت را کاهش داده و در عین حال، نگرانی از تمام شدن شارژ باتری در مسافت‌های طولانی را برطرف کنند.با توجه به روند رو به رشد تکنولوژی و توسعه زیرساخت‌ها، انتظار می‌رود که در آینده نزدیک، خودروهای برقی و هیبرید به گزینه‌های اصلی خریداران تبدیل شوند و سهم بیشتری از بازار را به خود اختصاص دهند. در نهایت، انتخاب هر کدام از این خودروها باید با در نظر گرفتن نیازها، بودجه و شرایط خاص هر فرد انجام شود.امیدواریم این مقاله توانسته باشد دیدگاه روشنی درباره خودروهای هیبرید و برقی به شما ارائه دهد و در انتخاب بهترین گزینه برای شما مفید باشد.