پرش زیان انباشته غول های جاده مخصوص به قله 245 همتی +جدول

 در شرایطی که 14 ماه از آخرین اصلاح رسمی قیمت کارخانه‌ای خودروهای داخلی می‌گذرد، سه خودروساز بزرگ کشور در گزارشی به بورس، خبر از اوج‌‌گیری زیان خود دادند. طبق گزارش منتشرشده در کدال، زیان انباشته خودروسازان از مرز 245هزار میلیارد تومان گذشته است. غول های جاده مخصوص همچنین فقط در سال 1402 متحمل زیانی حدودا 62هزار میلیارد تومانی شده‌اند.

طبق آخرین گزارشی که خودروسازان (شامل ایران خودرو، سایپا و پارس خودرو) تحت عنوان صورت‌های مالی تلفیقی سال مالی منتهی به 29اسفند 1402 به سایت کدال بورس ارائه داده‌اند، مجموع زیان انباشته آنها به بالای 245هزار و 500میلیارد تومان رسیده است. با توجه به اینکه خودروسازان در پایان سال 1401 به زیان انباشته 183هزار میلیارد تومانی رسیده بودند، این زیان در انتهای سال گذشته حدود 34درصد بالا رفته است.

جدا از این زیان انباشته هنگفت، خودروسازان بزرگ کشور در طول سال گذشته 62 همت زیان کرده‌اند که نسبت به 1401 با رقم حدودا 50هزار و 700میلیارد تومان، رشد بالغ بر 22درصد را نشان می‌دهد.

اینکه چرا آهنگ رشد زیان خودروسازان تندتر شده، یک دلیل اصلی دارد، هرچند همه ماجرای زیان غول‌‌های جاده‌مخصوص به این یک دلیل محدود نمی‌شود. خودروسازان از 14 ماه پیش تا به امروز اصلاح قیمت (طبق روال رسمی) نداشته‌اند، آن هم در‌حالی‌که تورم تولید بالا رفته است. در واقع فریز قیمت کارخانه‌ای خودروها در شرایطی که تورم تولید رشد کرده، سبب بیشتر شدن فاصله قیمت فروش با هزینه واقعی تولید شده و این موضوع رشد زیان‌دهی خودروسازان را به دنبال داشته است.

البته خودروسازان در مهر‌ماه پارسال توانستند با استفاده از عنوان «محصولات جدید»، عملا قیمت برخی محصولات خود را افزایش دهند. اگر این افزایش قیمت نبود، حالا آنها زیان انباشته بیش از 245هزار و 500میلیارد تومان  (در انتهای اسفند 1402) داشتند.

خودروسازان بزرگ در اواخر فروردین پارسال مجوز افزایش قیمت به طور متوسط 49درصدی محصولات خود را دریافت کردند و قرار بود هر سه ماه یک بار، قیمت خودروهایشان اصلاح شود. با‌این‌حال، سیاستگذار طی 14 ماه گذشته مجوز جدیدی برای رشد دسته‌جمعی قیمت کارخانه‌ای خودروها صادر نکرده است.

تا دی‌ماه پارسال، شورای رقابت مسوول قیمت‌گذاری خودرو بود، اما این مسوولیت را به وزارت صنعت، معدن و تجارت واگذار کرد. شورای رقابت بدش نمی‌آمد مدل قیمت‌گذاری فصلی را در سال گذشته اجرا کند، اما با توجه به شعار سال 1402 (مهار تورم) این اقدام را انجام نداد.

در ادامه، وزارت صمت همان سیاست شورای رقابت (فریز قیمت) را پیش گرفت، به نحوی که تا به امروز با گذشت شش ماه از تفویض اختیار قیمت‌گذاری خودرو به این وزارتخانه، همچنان خبری از اصلاح قیمت نیست. در‌حال‌حاضر نیز دولت سیزدهم به پایان عمر خود رسیده و با توجه به در پیش بودن انتخابات، احتمال افزایش قیمت کارخانه‌ای خودرو (قبل از انتخابات هشتم تیر) نزدیک به صفر است.

پس از برگزاری انتخابات، اصلاح قیمت حداقل تا زمان تشکیل دولت و البته تعیین وزیر صمت طول خواهد کشید. این امکان وجود دارد که وزیر صمت دولت چهاردهم حداقل در اوایل کار خود دست به قیمت کارخانه‌ای خودروها نزند و آن را به آینده موکول کند. بنابراین احتمال ادامه فریز قیمت تا اواسط یا اواخر تابستان و حتی مدت زمانی طولانی‌تر وجود دارد.

فرمول بایگانی‌شده

مقاومت سیاستگذار در برابر اصلاح قیمت خودرو در حالی است که مسوولان شورای رقابت پیش‌تر به «دنیای اقتصاد» گفتند این شورا موافق و حتی پیگیر اجرای دستورالعمل قیمت خودرو است. طبق این دستورالعمل، وزارت صمت می‌تواند نسبت به اصلاح قیمت خودروهای داخلی تحت فرمول «هزینه واقعی تولید به علاوه سود» اقدام کند.

خودروسازان می‌گویند با اجرای این فرمول، آنها نه‌تنها دیگر زیان نخواهند کرد، بلکه تا حدی در مسیر کاهش زیان انباشته نیز قرار می‌گیرند. البته به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و فعالان صنعت خودرو، جبران زیان انباشته هنگفت خودروسازان نیازمند آزادسازی قیمت است، فرمولی که به نظر نمی‌رسد دولت چهاردهم نیز آن را پیاده کند.

با‌این‌حال، قیمت‌گذاری خودرو بر اساس فرمول موجود و استمرار آن، می‌تواند خودروسازان را از زیان تولید رها کند، هرچند البته نمی‌توان تمام دلایل زیان‌دهی غول‌‌های جاده‌مخصوص را در قیمت‌گذاری دستوری خلاصه کرد. برخی کارشناسان ناکارآمدی سیستم مالی، ریخت‌وپاش‌‌های مدیریتی و البته برخی سرمایه‌گذاری‌‌های دستوری (به‌‌خصوص در گذشته مانند احداث سایت‌‌های تولیدی در شهرستان‌‌ها و خارج از کشور) و همچنین ضعف بهره‌وری را به عنوان دیگر فاکتورهای اثرگذار بر زیان‌دهی خودروسازان نام می‌برند. در واقع این موارد سبب رشد هزینه‌‌های خودروسازان می‌شود و فاصله قیمت دستوری با قیمت تمام‌شده را بیشتر می‌کند.

خودروسازان غرق در زیان

بنابر آنچه در صورت‌های مالی خودروسازان (منتهی به 29 اسفند 1402) آمده، آنها در مجموع بالغ بر 245هزار و 500میلیارد تومان زیان انباشته را به ثبت رسانده‌اند.

در این بین، ایران خودرو دارای بیشترین زیان انباشته با رقمی بالغ بر 120هزار و 500میلیارد تومان است. با توجه به زیان انباشته بالغ بر 89هزار میلیارد تومانی ایران‌خودرو در انتهای سال 1401، این شرکت با رشد 31هزار و 500میلیارد تومانی زیان انباشته در سال 1402 (نسبت به 1401) مواجه شده است.

 درواقع زیان انباشته ایران‌خودرو ظرف یک سال بالغ بر 35درصد بالا رفته است. سرمایه ثبت‌شده ایران‌خودرویی‌ها در بورس، کمی بیش از 30هزار میلیارد تومان است؛ بنابراین زیان انباشته آنها از دو برابر این سرمایه هم عبور کرده و بزرگ‌ترین خودروساز ایران کماکان مشمول ماده قانون تجارت است.

بزرگ‌ترین خودروساز ایران در سال 1402 و نسبت به 1401 با رشد زیان تولید مواجه شده است. طبق گزارش منتشره در بورس، زیان تولید ایران‌خودرو در سال 1402 حدود 29هزار و 900میلیارد تومان بوده است. در مقایسه با 1401 با زیان 22هزار و 600میلیارد تومانی، این شرکت رشد بیش از 32درصدی را در زیان ثبت کرده است.

پس از ایران‌خودرو، سایپا دارای بیشترین زیان انباشته با رقمی بالغ بر 100هزار میلیارد تومان است. در مقایسه با انتهای سال 1401، زیان انباشته سایپا حدود 22هزار و 200میلیارد تومان رشد را نشان می‌دهد. بنابراین دومین خودروساز بزرگ ایران در عرض یک سال حدود 29درصد به زیان انباشته خود افزوده است.

سرمایه ثبت‌‌شده سایپایی‌ها در بورس، کمی بیش از 19هزار و 500میلیارد تومان است؛ بنابراین زیان انباشته آنها نیز مانند ایران‌خودرو از دو برابر این سرمایه هم بیشتر است. با این حساب، سایپا هم مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت است.

سایپایی‌‌ها در سال 1402 بیش از 23هزار و 400میلیارد تومان زیان کرده‌اند. در مقایسه با زیان سال 1401 با رقم بیش از 20هزار و 300میلیارد تومان، این شرکت بیش از 15درصد رشد زیان تولید داشته است.

در‌ نهایت پارس‌خودرو دارای کمترین زیان انباشته در بین سه خودروساز بزرگ کشور است که این موضوع با تیراژ پایین‌تر آن نسبت به ایران‌خودرو و سایپا ارتباط دارد. طبق آمار ارائه‌‌شده به بورس، پارس‌خودرو کمی بیش از 24هزار و 700میلیارد تومان زیان انباشته را در پایان اسفند پارسال به ثبت رسانده است. در مقایسه با انتهای سال 1401، پارس‌خودرویی‌ها با رشد حدودا هشت‌هزار و 600میلیارد تومانی زیان انباشته مواجه شده‌اند.به عبارت بهتر، در مقایسه با انتهای سال 1401، زیان انباشته پارس‌خودرو حدودا 53درصد رشد را نشان می‌دهد. سرمایه ثبت‌شده پارس‌خودرویی‌ها در بورس، کمی بیش از 11هزار و 300میلیارد تومان است؛ بنابراین زیان انباشته آنها از نصف سرمایه بالاتر است. از همین رو پارس‌خودرو هم مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت است.

پارس‌خودرویی‌‌ها در سال 1402 بالغ بر هشت‌هزار و 600میلیارد تومان زیان را به ثبت رسانده‌اند. با توجه به زیان هفت‌هزار و 700میلیارد تومانی پارس‌خودرو در سال 1401، این شرکت با رشد حدودا 12درصدی زیان تولید مواجه شده است.