بازار خودرو در سال جاری شرایط متفاوتی را تجربه می‌کند. بازار در چهارمین‌ماه از سال عملا خالی از عرضه خودرو بوده است و خودروسازان عملا طرح فروش آن‌چنانی نداشته‌اند. خودروهایی هم که به فروش رسیده، جزو خودروهایی با بازه قیمتی بالا بوده و تاثیری بر بازار نداشته است.
به نظر می‌رسد در سال جاری خودروسازان نیز در انتظار تغییر شرایط برای عرضه خودرو در بازار هستند. طرح‌های فروش زیادی از ابتدای سال وجود نداشته و شرایط آن‌طور که باید مهیا نیست. در این شرایط وزیر صمت از آغاز فروش اقساطی خودروهای داخلی خبر داده است و از مردم خواسته تا برای خرید خودرو عجله نکنند. به نظر می‌رسد وزارت صمت قصد دارد تا با عرضه خودرو به‌صورت اقساطی بازار را تحریک و شرایط را برای کاهش قیمت فراهم کند.
از سوی دیگر، در بحث خودروهای وارداتی نیز آن‌طور که رئیس سازمان توسعه و تجارت اعلام کرده است، دیگر اولویتی برای افرادی که در سال ۱۴۰۱ اقدام به بلوکه کردن پول و ثبت‌نام در سامانه کرده بودند، وجود ندارد و این افراد باید به‌زودی خودرو خود را انتخاب کنند. چراکه قرار است عرضه خودروهای وارداتی آزاد شود. با این‌حال، بسیاری نسبت به موفق بودن این طرح‌ها به دلیل کمبود عرضه خودرو ابراز تردید کرده‌اند.
کارشناسان معتقدند نوع سیاست‌هایی که برای فروش خودروهای داخلی و وارداتی در نظر گرفته می‌شود و همچنین تعداد خودروها به قدری نیست که بتواند بر بازار تاثیر بزرگ و مثبتی بگذارد. در همین زمینه با بابک صدرایی، فعال و کارشناس صنعت و بازار خودرو به گفت‌وگو پرداختیم.
وزیر صمت صحبت از فروش خودرو به‌صورت اقساطی کرده و خطاب به مردم گفته است برای خرید خودرو عجله نکنند. آیا عرضه خودروهای اقساطی باعث تحریک تقاضا خواهد شد و چه تاثیری بر بازار خودرو خواهد داشت؟
بازار خودرو در ایران در شرایط خاصی قرار گرفته و تحولات اقتصادی و سیاسی که درحال‌حاضر شاهد آن هستیم به این بازار شوک وارد کرده است. با انتخابات و روی کار آمدن دولت جدید، نتایج مختلفی حاصل خواهد شد، اما به‌ظاهر همه به دنبال واردات خودرو هستند و گویی قرار است خودروهای باکیفیت‌تری وارد بازار شود. این مباحث معمولا قبل از انتخابات و به دلیل این‌که مردم روی آن حساس هستند، مطرح می‌شود. اما این‌که آیا بعد از انتخابات هم این مساله پیگیری خواهد شد یا خیر مورد دیگری است. درمجموع به این نتیجه رسیده‌اند که باید خودرو وارد کشور شود. با این‌حال، همه دست نگه داشته‌اند تا ببینند دولتی که روی کار می‌آید، چه اقداماتی را قرار است انجام دهد و چه برنامههایی دارد. بر این اساس، عملا تا پایان سال، شاهد رکود انتظاری خواهیم بود؛ انتظار برای افزایش عرضه خودروهای خارجی و بهتر شدن شرایط عرضه خودروهای داخلی با توجه به وعده فروش اقساطی.
با توجه به رکودی که برای بازار پیش‌بینی می‌شود، آیا این نوع فروش کمک‌کننده خواهد بود؟
در سال ۹۴ کمپین تحریم خرید خودروهای داخلی توسط مردم شکل گرفت. اما وقتی به‌یک‌باره شرایط اقساط برای فروش خودروها قرار دادند، با پیش‌پرداخت بسیار اندک تقاضا در بازار را تحریک کردند. به نظر می‌رسد امسال هم با تغییر ساختار سیاسی و اقتصادی یک رکود در بازار خودرو ایجاد خواهد شد و ممکن است خودروسازان با تحریک تقاضا از طریق فروش اقساطی، به تولید و فروش خود نظم بیشتری بدهند.
آیا فروش اقساطی باعث ریزش قیمت خودرو در بازار خواهد شد؟
اگر فروش اقساطی انجام شود و تحویل خودرو نسبتا کوتاه‌مدت باشد، در بازار تاثیر مثتبی خواهد داشت. این روند را برای شرکت‌هایی که همواره فروش اقساطی داشتند می‌بینیم که قیمت محصولاتشان در بازار ریزش پیدا می‌کرد. چراکه خیلی‌ها ترجیح می‌دهند به‌جای این‌که از بازار خودرو خریداری کنند، با یک پیش‌پرداخت اندک از خودروساز خرید کنند.
البته این‌ها به شرط آن است که برای این تقاضا، پاسخگویی وجود داشته باشد. اگر خودروساز پاسخگوی تقاضا باشد و تحویل هم در کوتاه‌مدت انجام شود، تاثیر آن را در بازار خواهیم دید. تحویل خودرو در فروش‌های اقساطی باید در کوتاه‌مدت انجام شود. نمی‌توان به مردم خودرو قسطی فروخت، اما آن را یک‌ساله تحویل داد. در نتیجه اگر زمان تحویل مدیریت شود، می‌توانند قیمت را در بازار ریزشی کنند.
برای این نوع فروش زمان تحویل مهم‌تر است یا تعداد خودروهایی که به فروش می‌رسد؟
این لازم و ملزوم است. یعنی تعداد خودرویی که وجود دارد، می‌تواند زمان را مشخص کند. اگر تقاضا ۱۰۰هزار دستگاه است و خودروساز هم ۱۰۰هزار دستگاه خودرو در اختیار دارد، این بر بازار تاثیرگذار است. اما اگر تقاضا ۱۰۰هزار و تعداد خودروهایی که قرار است به‌صورت اقساط فروخته شود، ۱۰هزار دستگاه باشد؛ ۹۰هزار دستگاه مازاد تقاضا وجود دارد که باز هم سراغ بازار آزاد و قیمت‌های بالا می‌رود. در نتیجه فروش ۱۰هزار دستگاه آن‌چنان بر بازار تاثیرگذار نخواهد بود.
بحث آزادسازی فروش خودروهای وارداتی هم مطرح شده است. ظاهرا در فروش‌های جدید دیگر اولویتی برای افرادی که سال ۱۴۰۱ پول بلوکه کرده و هنوز اقدام به خرید نکرده‌اند، در نظر گرفته نمی‌شود. این آزادسازی چه تاثیری بر فروش خودروهای وارداتی دارد؟
این موضوع هم تاثیرگذار خواهد بود، اما به شرط آن‌که دولت آن‌قدر تدارک تهیه خودرو دیده باشد که هم ۳۰هزار نفری که در سامانه در نوبت بوده‌اند و هنوز تعداد زیادی از آن‌ها خودرو نگرفته‌اند، بتوانند خودرو بگیرند و هم به تقاضاهای جدیدی که ایجاد می‌شود، خودرو برسد.
اگر دولت بتوانند این موضوع را مدیریت کند، صد درصد قیمت خودرو وارداتی ریزش پیدا می‌کند. اما من فکر نمی‌کنم در شرایط فعلی به اندازه‌ای خودرو تدارک دیده باشیم که بخش عظیمی از تقاضایی که در سال ۱۴۰۱، ۵۰۰میلیون پول بلوکه کرده بودند، خودرو تحویل بگیرند و تقاضاهای جدیدی هم که در بازار وجود دارد، ثبت نام کنند و در کمتر از ۳ ماه، خودرو تحویل بگیرند.
چگونه می‌توان انتظار یک تاثیر بزرگ از این طریق فروش را داشت؟
این اتفاق زمانی می‌افتد که در سامانه بیش از ۳۰هزار خودرو آماده تحویل باشد. این به نظر من، سیستم شعاری است که می‌توانند قیمت بازار را کنترل کنند، به‌خصوص با شیوه غلط و نامناسب واردات خودرو که از هر جهت قابل انتقاد است، کاری کردند که تقاضا برای خودروهای وارداتی کاهش پیدا کند. همین که خودروها در دسترس نبودند و سامانه وجود داشت، قیمت‌های غیرمنطقی این وضعیت را به وجود آورده است.
هنوز هم برای خودروهای وارداتی قیمت قطعی نیستند. مثلا یک اوتلندر به‌صورت علی‌الحساب عرضه می‌شود. ۱۰سال پیش بخشنامه فروش منتشر می‌شد که کاملا شفاف بود و هر شرکتی با قیمت‌های اعلام‌شده خودروها را به فروش می‌رساند. شما موظف هستید که قیمت قطعی یک محصول را به مردم اعلام کنید و یک محصول زمانی باید به فروش برسد که قیمت نهایی و قطعی آن مشخص شده باشد.
source