عقب‌ نشینی بازار یا کمان‌ کشی قبل از پرتاب تیر قیمت‌ها؟

آزاد شدن واردات خودرو در روزهای آخر دولت سیزدهم سوالات بسیاری را در ذهن خریداران و فروشندگان خودرو ایجاد کرده است. به‌طور مثال؛ آیا با این تصمیم، خودرو در ایران ارزان‌تر می‌شود؟

هرچند طی چند سال گذشته با شایع شدن هر خبر مثبت یا منفی درخصوص صنعت خودرو شاهد بودیم که قیمت این گروه از محصولات دچار نوسان می‌شد. حال این سوال مطرح می‌شود؛ کارشناسان وزارت صمت دولت سیزدهم با وجود آن‌که به تاثیرات این شوک‌درمانی‌ها در بازار کاملا واقف هستند، چرا باز هم اقدام به پخش اخباری شایعه‌گونه درخصوص آزادسازی واردات مبادرت ورزیدند؟

پویا عباسیان، کارشناس تجارت بین‌الملل با اشاره به آزاد شدن واردات خودروهای نو و کارکرده به ایران پس از سال‌ها، به «دنیای‌خودرو» گفت: «پخش هرگونه اخبار با کارکرد ترویج شایعات یا در راستای ایجاد امیدواری‌های دروغین در بازار خودرو، درنهایت تاثیر خوبی بر بازار خودرو نخواهد داشت.»

وی افزود: «عده‌ای از مردم هم خرید خودرو را به تعویق انداخته‌اند. آن‌ها منتظر دیدن نتایج طرح بر بازار خودرو هستند. برای درک بهتر این موضوع، لازم است به بررسی عوامل مختلفی توجه شود که مهم‌ترین آن‌ها این پرسش است؛ چه مشکلی در این روزها حل شده است که در سه‌سال گذشته مانع آزادسازی واردات خودرو بود؟ اگر اوضاع همان است که بود که همین هم هست، چرا سرپرست دولت چنین پیامی را به بازار مخابره کرده است، با آن‌که می‌داند هر شوک به بازار خودرو دومینو اتفاقات تلخ را دوباره به حرکت در خواهد آورد و پس از یک تاثیر موقت کاهشی و ناشی از رکود، بر قیمت خودروها تأثیر افزایشی خواهد گذاشت.»

یکی از راهکارهایی که برای کنترل تقاضا و مدیریت بازار توسط دولت موردتوجه قرار گرفته، خبردرمانی است که کارشناسان بارها بدان نقد داشتند. به‌نظر شما آزادسازی واردات خودرو بدون در نظر گرفتن شرایط ارزی کشور چه تبعاتی را برای صنعت و بازار خودرو به دنبال خواهد داشت؟

از آن‌جا که آزاد شدن واردات خودرو معمولا باعث افزایش رقابت در بازار می‌شود، متقاضیان واقعی را از بازار خارج می‌کند و در این افراد برای ورود خودروهای جدید و متنوع، انتظارات جدیدی به وجود می‌آید. اما متاسفانه با مشخص شدن واقعیت بازار، دوباره به مسیر خود بازخواهد گشت و شاید شرایط از قبل هم بدتر و عطش متقاضیان برای خرید خودرو چند برابر شود.

یکی از اتفاقاتی که از سوی برخی کارشناسان محتمل قلمداد می‌شود، آزادسازی واردات خودروهای مناطق آزاد تجاری به سرزمین اصلی است. درصورتی‌که این محصولات به بازار خودرو کشور عرضه شوند، چه تاثیراتی را در بازار خودرو خواهند داشت؟

شاید بعد از انتشار اخبار واردات خودروهای خارجی همه منتظر کاهش قیمت داخلی‌ها بودند. اما اتفاقی که رقم خورد، چیز دیگری بود و تنها قیمت خودروهای چینی و خارجی‌های غیرچینی موجود در بازار، عقب‌نشینی داشت. حال اگر مسجل شود که آیین‌نامه اجرا نخواهد شد، این عقب‌نشینی به‌مثابه عقب کشیدن کمان بازار، برای پرتاب تیر قیمت‌ها به جلو خواهد بود. اما اگر واردات خودرو به‌صورت علمی و کارشناسی صورت پذیرد، مشتریان گزینه‌های بیشتری برای انتخاب خواهند داشت. این مساله به‌طور طبیعی می‌تواند به کاهش قیمت‌ها منتج شود. با افزایش تنوع در بازار، تولیدکنندگان داخلی نیز مجبور به بهبود کیفیت و کاهش قیمت‌ها برای حفظ سهم بازار خود خواهند شد.

عوامل مختلفی می‌توانند بر قیمت خودروها تاثیرگذار باشند. به نظر شما کدام عوامل بیشترین تاثیرات را در بازار و صنعت خودرو دارند و این حوزه را تحت‌تاثیر خود قرار می‌دهند؟

قطعا اولین محرک بازارهای کشور نرخ ارز است؛ قیمت خودروهای وارداتی به‌شدت تحت تاثیر نرخ ارز قرار دارد. اگر نرخ ارز پایدار نباشد یا افزایش یابد، ممکن است قیمت خودروهای وارداتی نیز افزایش یابد. دومین عامل موثر در نرخ محصولات خودرویی در بازار کشور، تعرفه‌های گمرکی است؛ درصد و نرخ این تعرفه‌ها می‌تواند تاثیر زیادی بر قیمت نهایی خودروها داشته باشد.

کاهش تعرفه‌ها می‌تواند به کاهش قیمت‌ها منتهی شود، درحالی‌که افزایش تعرفه‌ها ممکن است موجب صعود قیمت‌ها شود. دیگر عاملی که بیشترین تاثیر را بر نرخ محصولات دارد، هزینه‌های حمل‌ونقل و توزیع است.

به دلیل دور بودن ایران از کشورهای صاحب‌نام تولیدکننده خودرو در جهان، هزینه‌های حمل‌ونقل و توزیع بر قیمت نهایی خودروها تاثیر چشمگیری دارند. اگر این هزینه‌ها کاهش یابد، قیمت خودروها نیز کاهش می‌یابد. هرچند تقاضای بازار نیز نقش مهمی در تعیین قیمت‌ها ایفا می‌کند. اگر تقاضا برای خودروهای وارداتی افزایش یابد، احتمال افزایش قیمت‌ها وجود دارد.

بسیاری از کارشناسان صنعت و بازار خودرو معتقدند واردات خودرو می‌تواند صنعت خودرو داخلی را به‌سوی پیشرفت سوق دهد. به نظر شما تاثیر واردات خودرو بر خودروسازی داخلی چه میزان خواهد بود؟

ورود خودروهای کارکرده وارداتی می‌تواند تاثیرات قابل‌توجهی بر صنعت خودرو داخلی داشته باشد. حتی ممکن است شرکت‌های داخلی با کاهش فروش در مدل‌های گران‌تر خود مواجه شوند، به‌ویژه اگر نتوانند با خودروهای وارداتی از نظر کیفیت و قیمت رقابت کنند. این مساله می‌تواند به اصلاحات و بهبود کیفیت تولیدات داخلی بینجامد.

درصورتی‌که واردات خودرو به اندازه کافی صورت پذیرد و روند عرضه محصولات مطابق میزان تقاضا در کشور مدیریت شود، آیا سرانجام بازار خودرو ایران از تقاضای کاذب خالی خواهد شد؟

شاید بهترین گزینه برای مدیریت قیمت ماشین در کشور، صدور مجوز واردات خودرو دست دوم از برندهای مطرح جهانی باشد. جالب است بدانید که این گزینه همیشه روی میز طرح آزادسازی واردات خودرو بوده است. اما تصمیم‌گیران هر بار به علتی آن را کنار گذاشته‌اند. درحالی‌که طبق نظر بسیاری از کارشناسان، این طرح می‌تواند به برون‌رفت از شرایط اسفناک بازار خودرو کمک شایانی کند. پیش‌بینی دقیق تاثیر آزاد شدن واردات خودرو بر بازار ایران دشوار است، زیرا به عوامل متعددی بستگی دارد. با این‌حال، با در نظر گرفتن تجربه سایر کشورها، می‌توان گفت که احتمالا در کوتاه‌مدت قیمت‌ها کاهش خواهد یافت. در بلندمدت نیز با بهبود کیفیت و افزایش رقابت، بازار خودرو ایران به سمت پایداری و توسعه حرکت خواهد کرد.

بازار خودرو کشور به دلیل این‌که در چند سال گذشته بیم‌ها و امیدهای فراوانی را تجربه کرده است، نسبت به تصمیمات دولتی و بخشنامه‌ها واکنش‌ متناسبی ندارد. به نظر شما راهکار ایجاد اعتماد در میان بازار و صنعت خودرو و کارشناسان وزارت صمت چیست؟

آزاد شدن واردات خودرو به ایران، یک فرصت بزرگ برای بهبود و توسعه بازار خودرو این کشور است. این اقدام می‌تواند منتهی‌به کاهش قیمت‌ها، افزایش تنوع و بهبود کیفیت خودروها شود. با این‌حال، برای دستیابی به این اهداف، نیازمند سیاست‌های حمایتی و مدیریت صحیح بازار هستیم. باتوجه به عوامل مختلف، پیش‌بینی می‌شود بازار خودرو ایران در آینده نزدیک تغییرات قابل‌توجهی را تجربه کند.