بی توجهی دولت به کیفیت پایین بنزین ؛ چرا کسی پاسخگو نیست؟

کیفیت بنزین یکی از موضوعات مورد نقد مردم و کارشناسان صنعت خودرو بوده است. موضوعی که دولت فعلی و دولت قبل بی توجهی خاصی نسبت به آن داشته اند.

کیفیت بنزین یکی از عوامل مهم تاثیر گذار در رابطه با عملکرد فنی خودرو، آلودگی هوا و همچنین مصرف سوخت است با این حال مسئولین در دولت های مختلف بی توجهی خاصی به این موضع داشته اند. با یک پرس و جوی ساده از مردم و یا تعمیرکاران خودرو می توان فهمید کیفیت سوخت در کشور بسیار پایین است. بر اساس شنیده ها استاندارد بنزین توزیعی در شهر های پرجمعیت و اصلی کشور پایین تر از یورو ۵ است و در جاده ها و شهر های کوچک تر، کیفیت پایین تر از یورو ۴ به نظر می رسد. البته نه اطلاعات دقیق و مستندی از سوی شرکت شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی در مورد کیفیت متفاوت گزارش می شود و نه تحقیق خاصی در این مورد وجود دارد. اما بر اساس آنچه متخصصین فنی خودرو و تعمیرکاران می گویند، کیفیت بنزین در ایران نسبت به استاندارد های روز دنیا بسیار پایین است. اما این کیفیت پایین بنزین چه نتیجه را در وضعیت فعلی صنعت خودرو، ناترازی بنزین و کیفیت هوا رقم زده است؟ در ادامه به این پرسش پاسخ می دهیم.

عاملی تاثیر گذار در مصرف سوخت

تحقیقات نشان می دهد کیفیت بنزین می تواند تا ۲۰ درصد تاثیر مستقیم در مصرف سوخت خودروها داشته باشد. به عبارت ساده تر، خودرویی که باک آن با بنزین بی کیفیت پر می شود، حدود ۲۰ درصد مصرف بیشتری خواهد داشت. در روزهایی که مسئولین و حتی رئیس جمهور از ناترازی بسیار زیاد در بنزین صحبت می کنند و بحث افزایش قیمت بنزین دوباره داغ شده، باید این نکته را به ایشان یادآور شد که می توان با عرضه بنزین با کیفیت، مصرف بنزین را بطور موثر و مستقیم تا ۲۰ درصد کاهش داد. کاهش ۲۰ درصدی مصرف سوخت عدد بسیار قابل توجهی است و شاید هیچ عامل دیگری تا این اندازه در مصرف بنزین موثر نباشد.

دقت داشته باشید هزینه مصرف بالای ناشی از کیفیت پایین سوخت را مردم می پردازند. همچنین باید این نکته را هم یادآور شویم که میزان تاثیر پذیری مصرف، بصورت مستقیم لحاظ شده و در بلند مدت سهم کیفیت سوخت در میزان مصرف بیشتر است. برای مثال با سوخت گیری های مداوم یک خودرو از بنزین بی کیفیت، طبیعتا خرابی قطعات را خواهیم داشت و خرابی قطعات یا درست کار نکردن آن ها هم به نحوی دیگر در مصرف سوخت تاثیر گذار خواهد بود.

کیفیت بنزین و هزینه های غیر مستقیم برای مردم

این روزها که بسیاری از مسئولین دولت جدید در صدد آن هستند که ثابت کنند قیمت بنزین در کشور بطور غیر منطقی ای پایین است، بهتر است به این نکته هم توجه کنند که مردم هزینه ای بالا برای کیفیت پایین این بنزین ارزان پرداخت می کنند. تحقیقات نشان می دهد که کیفیت پایین بنزین در طولانی مدت باعث خرابی قطعات مختلف خودرو می شود و مالک خودرو باید هزینه ای را بپردازد که تنها عامل به وجود آمدن آن بنزین بی کیفیت است.

از طرف دیگر روز به روز شاهد بیشتر شدن خودروهای جدید توربوشارژ در بازار کشور هستیم. موتور های توربو بخصوص در سبد مونتاژکاران در حال توسعه هستند. همانطور که احتمالا می دانید، پیشرانه های توربو حساسیت بیشتری نسبت به کیفیت بنزین دارند. بنزین بی کیفیت در بلند مدت باعث صدمه به پیشرانه توربو می شود و هزینه های سرسام آوری را به مردم تحمیل می کند. البته بسیاری از مالکین خودروهای توربو با خرید مکمل های سوخت سعی می کنند از موتور خود محافظت کنند اما خرید مکمل هم هزینه ای است که کیفیت پایین بنزین و کمبود بنزین سوپر به مالکین تحمیل می کند.

پس این ادعا که قیمت بنزین در ایران با هر منطقی پایین است، ادعای صحیحی است اما مردم در حال پرداخت هزینه های قابل توجهی به دلیل عرضه بنزین بی کیفیت هستند. در نتیجه اگر کیفیت بنزین در کشور افزایش پیدا کند، علاوه بر کاهش مصرف سوخت، کاهش هزینه های جانبی و تحمیلی نگهداری از خودرو را خواهیم داشت. همچنین منطق حکم می کند که اگر زمانی افزایش قیمتی را برای بنزین داشته باشیم، حداقل کیفیت بنزین افزایش یافته باشد و مردم هزینه بیشتر را برای بنزین بهتری بپردازند.

کیفیت بنزین و آلودگی هوا

آمارها نشان می دهد که کیفیت پایین سوخت تاثیر مستقیم بر انتشار آلایندگی خودروها دارد. برای مثال اگر بنزینی با استاندارد یورو ۴ را در خودرویی با استاندارد بالاتر به کار بریم، فرآیند احتراق تا اندازه ای ناکامل خواهد بود و آلودگی ناشی از خودرو بیشتر می شود. این یعنی اگر عرضه بنزین با کیفیت را در کشور داشته باشیم، عملا آلودگی ناشی از مصرف سوخت به میزان قابل توجهی کاهش خواهد یافت. البته این را هم در نظر داشته باشید که آلودگی هوا معضلی است که عوامل پیدایش آن گستردگی بسیار دارد و خودرو به خودی خود نمی تواند عامل اصلی آن باشد اما به هر ترتیب کیفیت بنزین می تواند به کیفیت هوای در کلانشهرها کمک شایانی کند.

نگاه منطقی در سرمایه گذاری

در سال های اخیر و به خصوص در وزارت صمت پیشین، نگاهی خاص و جدی در خصوص برقی سازی وجود داشت که عمدتا اهدافی نظیر کاهش آلودگی هوا، تعدیل ناترازی بنزین و همسو بودن با روند جهانی را دنبال می کرد. در این یادداشت بررسی شد که افزایش کیفیت بنزین می تواند تا حد بسیار زیادی به رسیدن به این اهداف موثر باشد. اگرچه برقی سازی روندی جهانی است و دولت ها باید آن را پیگیری کنند اما این را در نظر داشته باشید که رویکرد منطقی تر آن است که ابتدا با سرمایه گذاری در بحث بنزین، کیفیت آن را تا جای ممکن بالا برد و بعد به سراغ سرمایه گذاری های سنگین در جهت تمام برقی سازی رفت. قاعدتا بهبود کیفیت بنزین با سرمایه گذاری به مراتب سبک تر انجام پذیر است و می بایست در اولویت دولت باشد.