راهنمای خرید شمع خودرو ؛ چه شمعی بخریم؟

شمع خودرو اصلی ترین جزء احتراق موتورهای سوخت فسیلی است که مادر این مطلب به بررسی و معرفی انواع آن خواهیم پرداخت.

شمع یکی از اصلی ترین اجزا احتراق موتورهای سوخت فسیلی است. این قطعه وظیفه تولید جرقه برای احتراق سوخت را بر عهده دارد. انتخاب صحیح شمع بر اساس نوع موتور، شرایط کاری خودرو و سایر فاکتورها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده و می‌تواند بر عمر موتور و کارایی آن تأثیرگذار باشد. در این مطلب به نحوه عملکرد شمع، فاکتورهای مهم در خرید شمع، کدهای خرید شمع، و همچنین عواقب استفاده از شمع نامناسب خواهیم پرداخت.

کاربرد و نحوه کارکرد شمع

شمع خودرو در قسمت سر سیلندر موتور قرار گرفته و وظیفه تولید جرقه برای احتراق مخلوط هوا و سوخت را بر عهده دارد. هنگامی که ولتاژ بالا از کویل به شمع می‌رسد، یک جرقه در میان الکترودهای شمع ایجاد می‌شود که منجر به احتراق مخلوط داخل سیلندر می‌گردد. این فرایند به حرکت پیستون و در نهایت چرخش میل‌لنگ منجر می‌شود، که نیروی لازم برای حرکت خودرو را تأمین می‌کند.

فاکتور های خرید شمع خودرو

کد حرارتی شمع خودرو

کد حرارتی یکی از مهم‌ترین فاکتورهایی است که باید هنگام خرید شمع خودرو به آن توجه کرد. این شاخص نشان‌دهنده توانایی شمع در انتقال حرارت از محفظه احتراق به بیرون از موتور است. عملکرد مناسب شمع در کنترل حرارت محفظه احتراق برای جلوگیری از خود احتراقی و آسیب به موتور بسیار مهم بوده. شمع‌ها بر اساس کد حرارتی به سه نوع سرد، نیمه‌گرم و گرم تقسیم می‌شوند. انتخاب درست کد حرارتی می‌تواند از مشکلاتی مانند پیش‌احتراق یا احتراق ناقص جلوگیری کند.

شمع‌ های سرد برای موتورهایی که دمای بالایی تولید می‌کنند مناسب هستند، زیرا حرارت را سریع‌تر از دست می‌دهند و مانع از ایجاد دمای بیش از حد در محفظه احتراق می‌شوند مانند شمع موتور XU7. در مقابل، شمع‌های گرم برای موتورهایی که دمای کمتری تولید می‌کنند بهتر هستند. این شمع‌ها گرما را بیشتر در خود نگه می‌دارند تا از تشکیل رسوبات جلوگیری کنند و به کارکرد بهینه موتور کمک کنند مانند شمع موتور m13 پراید.

انتخاب نادرست کد حرارتی ممکن است مشکلات جدی مانند خود احتراقی ایجاد کند که باعث می‌شود احتراق قبل از زمان مناسب رخ دهد. این مسئله می‌تواند به قطعات موتور آسیب بزند و عملکرد خودرو را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. از سوی دیگر، اگر شمع بیش از حد سرد باشد، احتراق کامل انجام نمی‌شود و رسوبات کربنی روی الکترودها جمع می‌شوند که باعث کاهش کارایی موتور و افزایش مصرف سوخت می‌شود.

جنس الکترود شمع

جنس الکترود شمع نیز از عوامل کلیدی در عملکرد و طول‌عمر شمع محسوب می‌شود. شمع‌ها معمولاً دارای دو نوع الکترود هستند: الکترود مثبت و الکترود منفی. جنس الکترود مثبت شمع‌ها می‌تواند از نیکل، پلاتینیوم یا ایریدیوم باشد که هر کدام ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند. شمع‌های نیکلی از جنس مقرون‌به‌صرفه‌تری ساخته شده‌اند و در خودروهای معمولی کاربرد دارند، اما عمر کمتری نسبت به شمع‌های پلاتینیوم و ایریدیوم دارند. الکترودهای نیکلی به دلیل مقاومت حرارتی پایین‌تر، در معرض خوردگی و کاهش کیفیت جرقه‌زنی قرار دارند که باعث کاهش عملکرد موتور و افزایش مصرف سوخت می‌شود.

شمع‌های پلاتینیوم و ایریدیوم در دسته شمع‌های باکیفیت و با دوام بالا قرار می‌گیرند. پلاتینیوم مقاومت حرارتی بالایی داشته و باعث می‌شود شمع در دماهای بالا همچنان به خوبی عمل کند. این نوع شمع‌ها طول عمر بیشتری دارند و می‌توانند تا چندین برابر شمع‌های نیکلی عمر کنند. شمع‌های ایریدیوم به دلیل ساختار فلزی خاص خود، بالاترین مقاومت حرارتی و بهترین عملکرد را دارند. این شمع‌ها دقیق‌ترین جرقه‌زنی را ایجاد می‌کنند و احتراق کامل‌تری را تضمین می‌کنند که نتیجه آن افزایش کارایی موتور و کاهش مصرف سوخت است.

شکل الکترود نیز بر نحوه جرقه‌زنی و کیفیت احتراق تأثیر می‌گذارد. الکترودها به دو شکل اصلی تقسیم می‌شوند: الکترودهای سوزنی و الکترودهای معمولی. شمع‌های معمولی دارای الکترودی با سر گرد هستند که معمولاً از نیکل ساخته شده و جرقه‌زنی قوی و دقیقی را ندارند. این امر باعث می‌شود که احتراق به صورت کامل انجام نشود و در نتیجه، موتور با کاهش راندمان و افزایش مصرف سوخت مواجه شود.

در مقابل، شمع‌های سوزنی با نوک الکترود مثبت باریک‌تر، جرقه‌زنی دقیق‌تری دارند و احتراق بهتری را ایجاد می‌کنند. این الکترودها به دلیل شکل خاصشان می‌توانند شعله بزرگ‌تری را ایجاد کنند که باعث احتراق کامل‌تر و عملکرد بهتر موتور می‌شود. شمع‌های سوزنی معمولاً از مواد گران‌قیمت‌تری مانند پلاتینیوم یا ایریدیوم ساخته می‌شوند که علاوه بر جرقه‌زنی دقیق، مقاومت حرارتی بالاتری نیز دارند.

شمع‌های سوزنی مزایای قابل توجهی از جمله کاهش مصرف سوخت، افزایش شتاب خودرو و کاهش صدا و لرزش موتور را دارا می‌باشند. این شمع‌ها به دلیل احتراق کامل‌تر، از تشکیل رسوبات جلوگیری می‌کنند و در نتیجه باعث افزایش طول عمر قطعات موتور می‌شوند. با این حال، قیمت این نوع شمع‌ها نسبت به شمع‌های معمولی بالاتر است، اما طول عمر بیشتر و کارایی بالاتر آنها این هزینه را جبران می‌کند.
موتور ها بنا به توصیه سازندگان می‌توانند از شمع سوزنی یا معمولی استفاده کنند، ولی بیشتر توسعه دهندگان موتور های بروز از شمع‌های سوزنی استفاده میکنند.

تشریح کدهای شمع خودرو

کدهای شمع خودرو که توسط تولیدکنندگان توصیه می‌شوند، شامل مجموعه‌ای از حروف و اعداد هستند که اطلاعات دقیقی را درباره ویژگی‌های شمع، از جمله جنس الکترود، کد حرارتی، و طراحی آن ارائه می‌دهند. در ادامه به اجزای اصلی این کدها و معنای هر بخش می پردازیم.

قطر و طول رزوه

اولین بخش کد شمع معمولاً به قطر و طول رزوه اشاره دارد. برای مثال در شمع‌های NGK:

حرف B نشان‌دهنده قطر ۱۴ میلی‌متر است.

حرف D به قطر ۱۲ میلی‌متر اشاره دارد.

طول رزوه نیز معمولاً با حروف یا اعداد مشخص می‌شود. شمع‌هایی با طول رزوه بلندتر برای موتورهایی با دمای بالا کاربرد دارند.

کد حرارتی

کد حرارتی نشان‌دهنده توانایی شمع در انتقال حرارت از محفظه احتراق است. در شمع‌های NGK، هرچه عدد کد حرارتی کمتر باشد، شمع گرم‌تر است و برای موتورهای سردتر مناسب است. برعکس، اعداد بزرگتر نشان‌دهنده شمع‌های سردتر هستند که برای موتورهای داغ کاربرد دارند.

جنس و شکل الکترود

جنس الکترودها تعیین‌کننده دوام و عملکرد شمع است. برای مثال، الکترودهای نیکلی مقرون‌ به‌ صرفه‌اند اما طول عمر کوتاه‌تری دارند. شمع‌هایی که دارای الکترود پلاتینیوم یا ایریدیوم هستند، دوام بیشتری داشته و در شرایط دمایی بالا نیز عملکرد بهتری ارائه می‌دهند. شکل الکترود، به‌خصوص الکترودهای سوزنی که جرقه‌زنی دقیقی دارند، نقش مهمی در بهبود احتراق و عملکرد کلی موتور ایفا می‌کند.

نمونه کدها:

NGK BKR6EIX:

B: قطر رزوه ۱۴ میلی‌متر

R: مقاومت داخلی

۶: شمع سرد

EIX: الکترود ایریدیوم

Bosch FR7DCX:

F: قطر ۱۴ میلی‌متر

R: مقاومت داخلی

۷: شمع سرد

CX: الکترود ایریدیوم

تشریح کد شمع ef7 بنزینی و دوگانه

کدهای شمع‌های بوش برای موتور EF7 بنزینی و دوگانه‌سوز به شرح زیر هستند:

Bosch FR7DE

F: نشان‌دهنده قطر رزوه ۱۴ میلی‌متر است. این اندازه قطر رزوه استاندارد برای بسیاری از خودروها، از جمله موتور EF7، است.

R: بیانگر وجود مقاومت داخلی در شمع است. مقاومت داخلی به جلوگیری از تداخل الکترونیکی در سیستم‌های الکترونیکی خودرو مانند رادیو و سیستم‌های کنترلی کمک می‌کند.

۷: این عدد به کد حرارتی شمع اشاره دارد. در سیستم بوش، عدد ۷ نشان‌دهنده یک شمع با درجه حرارتی نسبتاً سرد است، که برای موتورهای با دمای بالاتر و عملکرد قوی‌تر مانند موتور EF7 مناسب است.

D: نشان‌دهنده طول رزوه شمع است. در اینجا D به معنی طول رزوه استاندارد (۱۹ میلی‌متر) برای موتور EF7 است.

E: این حرف به طراحی و ویژگی‌های اضافی شمع اشاره دارد. در این مورد، E معمولاً نشان‌دهنده نوع استاندارد شمع با ویژگی‌های خاص برای موتورهای چندگانه است.

Bosch FR8DE

F: قطر رزوه ۱۴ میلی‌متر.

R: وجود مقاومت داخلی.

۸: این عدد نیز به کد حرارتی مربوط می‌شود. عدد ۸ نشان‌دهنده شمعی است که کمی سردتر از FR7DE است و بیشتر برای موتورهایی با دمای کارکرد پایین‌تر، مانند نسخه‌های دوگانه‌سوز موتور EF7، مناسب است.

D: طول رزوه استاندارد ۱۹ میلی‌متر.

E: نوع طراحی شمع با ویژگی‌های مشابه مدل FR7DE.

عواقب استفاده از شمع نامناسب

استفاده از شمع نامناسب می‌تواند به آسیب‌های جدی در موتور منجر شود. یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که ممکن است رخ دهد، پیش‌احتراق(ناک) است. پیش‌احتراق به معنی وقوع احتراق قبل از رسیدن پیستون به موقعیت مناسب در سیکل کارکرد موتور است، که می‌تواند باعث آسیب به قطعات داخلی موتور مانند پیستون‌ها و سوپاپ‌ها شود.

همچنین اگر شمع بیش از حد سرد یا گرم انتخاب شود، ممکن است با مشکلاتی همچون احتراق ناقص، کاهش راندمان موتور، افزایش مصرف سوخت و افزایش آلاینده‌ها مواجه شوید. شمع‌های سرد باعث جمع‌شدن رسوبات کربنی روی الکترودها می‌شوند و عملکرد موتور را کاهش می‌دهند، در حالی که شمع‌های گرم ممکن است منجر به دمای بیش از حد و خود احتراقی شوند که برای موتور بسیار خطرناک است.

شمع خودرو به عنوان یکی از اجزای کلیدی در موتورهای احتراقی، نقش مهمی در عملکرد صحیح خودرو دارد. انتخاب شمع مناسب بر اساس نوع موتور، شرایط کاری و فاکتورهایی همچون کد حرارتی و جنس الکترود می‌تواند به بهبود راندمان خودرو و کاهش مصرف سوخت کمک کند. از سوی دیگر، استفاده از شمع نامناسب می‌تواند باعث بروز مشکلات جدی در موتور شود.