به گذشته که نگاه می‌کنیم، درست زمانیکه فولکس‌واگن از آلمان با تیگوان به ایران آمد، ترس و دلهره آغاز می‌شود که آیا واردات خودرو به پایان می‌رسد؟ با بازگشت ترامپ به عرصه قدرت، نگرانی‌ها در مورد آینده صنعت خودرو ایران دوباره زنده شده است. سیاست‌های ترامپ برای جلوگیری از قدرتمند شدن اقتصادی چین، بنظر می‌رسد دوباره آغاز خواهد شد و این یعنی ممکن است واردات خودرو به ایران دچار مشکل شود. بیایید نگاهی به گذشته بیندازیم و ببینیم چه بر سر خودروسازی کشورمان آمده و حالا با این تغییرات جدید، چه سرنوشتی در انتظارمان است.
دوران طلایی و سقوط ناگهانی
یادتان هست؟ زمانی که برجام امضا شد و خودروسازان ایرانی نفس راحتی کشیدند؟ یکی یکی برندهای جدید از رنو از مدل‌های تلیسمان گرفته تا خودروهای برندهای معتبر چینی مثل هاوال در نمایشگاه خودروی شهر آفتاب ظاهر شدند. همه چیز داشت به خوبی پیش می‌رفت. خودروسازان خارجی به ایران آمدند، قراردادها امضا شد و تولید خودرو به طرز چشمگیری افزایش یافت. در سال 96، تیراژ تولید خودرو به یک میلیون و 500 هزار دستگاه رسید و همه خوشحال بودند که بالاخره خودروسازی ایران در مسیر پیشرفت قرار گرفته است.
اما ناگهان، ترامپ وارد صحنه شد. شخصی که سیاست‌های خارجی آن، فقط به دنبال رشد آمریکا است و حتی در این مورد به اروپا هم رحم نمی‌کند. او با خروج از برجام و بازگشت تحریم‌ها، ضربه سختی به صنعت خودرو زد. تحریم‌ها به قدری شدید بودند که نه تنها شرکت‌های خارجی از ایران رفتند، بلکه تولید داخلی هم به شدت کاهش یافت. تولید پراید هم برای کشور سخت شد. در سال 97، تولید خودرو به زیر یک میلیون دستگاه سقوط کرد و این روند نزولی تا چند سال ادامه داشت. این در حالی بود که در سال 98، تولید به 800 هزار دستگاه کاهش یافت و در سال‌های بعدی نیز وضعیت بهبود نیافت.
آیا واردات خودرو به پایان می‌رسد؟
حالا که ترامپ دوباره به قدرت برگشته، سوال این است که آیا باز هم باید منتظر تحریم‌های جدید باشیم؟ آیا واردات خودرو به پایان می‌رسد؟ پاسخ به گزینه بله آسان‌تر از خیر خواهد بود. در این ارتباط 2 گزینه وجود دارد:
توافق: اگر ایران و آمریکا به توافق برسند و تحریم‌ها لغو شوند، خودروسازان ایرانی می‌توانند دوباره به بازار جهانی بازگردند. این یعنی واردات قطعات و مواد اولیه بدون محدودیت و همچنین بازگشت شرکت‌های خارجی به ایران. در این صورت، تولید خودرو به سمت صعودی حرکت خواهد کرد و ممکن است رکوردهای قبلی شکسته شود. در دوران برجام، شرکت‌هایی مانند رنو و پژو به ایران بازگشتند و برنامه‌هایی برای تولید مشترک و سرمایه‌گذاری در ایران داشتند. این امر می‌توانست به بهبود کیفیت و افزایش تنوع محصولات کمک کند.
ریاست جمهوری ایران، سیاست‌های گفتگو محور را دنبال می‌کند در صورتی که ترامپ کمی تندرو تر است و این شاید باعث پیچیده شدن شرایط شود.
عدم توافق: اگر مذاکرات به نتیجه نرسد و تحریم‌ها ادامه پیدا کنند، احتمالاً باید منتظر افزایش قیمت‌ها و کاهش تولید باشیم. شاید پژو 207 یک میلیاردی هم خاطره شود و دیگر خودروهای چینی به قیمت لندکروزر فعلی برسند. خودروسازی ایران دوباره به روزهای سخت و تلخ گذشته برمی‌گردد و تولید ممکن است به سطوحی برسد که در سال‌های ابتدایی تحریم‌ها شاهد بودیم. در این حالت، کیفیت خودروها نیز به شدت تحت تأثیر قرار خواهد گرفت و تولیدکنندگان مجبور خواهند شد برای تأمین هزینه‌ها و ادامه فعالیت، به کاهش کیفیت و افزایش قیمت‌ها روی آورند.
آمار تولید خودرو: یک چرخه تکراری
برای درک بهتر وضعیت، نگاهی به آمار تولید خودرو در سال‌های مختلف بیندازیم. در سال 91، تولید خودرو به 773 هزار دستگاه رسید و در سال 92 به 689 هزار دستگاه کاهش یافت. اما با امضای برجام، تولید خودرو به یک میلیون دستگاه رسید و بعد از آن، روند رو به رشدی را تجربه کرد.
طبق آمار، در سال 94، تولید خودرو به 916 هزار دستگاه رسید و در سال 96 به یک میلیون و 500 هزار دستگاه عبور کرد. اما با خروج ترامپ از برجام و تحریم ایران در سال 97، تولید خودرو با افتی سنگین به زیر یک میلیون دستگاه تنزل یافت. در سال 98 اوضاع بدتر شد، به نحوی که تولید تا زیر 800 هزار دستگاه پایین آمد. سال 99 اما تولید به بالای 900 هزار دستگاه صعود کرد، با این حال در سال 1400 باز هم نزولی شد.
در سال‌های 1401 و 1402 تولید خودرو در کشور ارقام بالای یک میلیون و 1.1 میلیون دستگاه را تجربه کرد. با توجه به وضعیت فعلی خودروسازی کشور، پیش‌بینی می‌شود تولید خودرو در سال جاری نیز بالای یک میلیون دستگاه اما کمتر از سال 1402 باشد.
تأثیرات اقتصادی
تحریم‌های ترامپ نه تنها بر تولید خودرو تأثیر گذاشت، بلکه بر قیمت‌ها و بازار خودرو نیز تأثیرات منفی داشت. با افزایش انتظارات تورمی و قیمت ارز، قیمت خودروها به شدت افزایش یافت. در سال‌های اخیر، خودروسازان داخلی به دلیل کمبود قطعات و مواد اولیه، مجبور به افزایش قیمت‌ها شدند و این مسئله باعث نارضایتی شدید مشتریان و کاهش قدرت خرید آن‌ها شد.
تورم روزانه باعث شده قدرت خرید مردم کم شود و در بحث خودرو نیز این شرایط کاملا مشهود است. اگر توافقی حاصل نشود شرکت‌های واردکننده منحل خواهند شد چرا که دیگر نمی‌توانند خودرویی به کشور بیاورند. اما شاید اگر دولت همراهی کند بتوانند تحریم‌ها را دور بزنند که بسیار سخت خواهد بود و قیمت بسیار بسیار بیشتر خواهد شد. فراموش نکنیم که حتی روسیه و چین هم در زمان ترامپ بازار کشور را خالی کردند و این می‌تواند برای کشور بسیار مشکل‌ساز باشد.
نتیجه‌گیری
باید بگوییم که بازگشت ترامپ به قدرت می‌تواند به شدت بر صنعت خودرو ایران تأثیر بگذارد. اگر توافقی حاصل نشود، باید منتظر روزهای سخت‌تری باشیم. اما اگر مذاکرات به نتیجه برسد، می‌توانیم امیدوار باشیم که صنعت خودرو دوباره جان بگیرد و به روزهای خوب گذشته برگردد. اما در این میان، تنها چیزی که مشخص است، عدم قطعیت و نگرانی‌های مداوم است که بر سر صنعت خودرو سایه افکنده است. فقط می‌توان امید داشت که تحریم‌ها افزایش پیدا نکنند و پاسخ آیا واردات خودرو به پایان می‌رسد، فقط خیر باشد.
source