فیس لیفت خودرو چیست و چرا خودروها فیس لیفت می شوند؟

فیس لیفت یکی از فرآیند های طراحی خودرو در بحث توسعه محصولات جدید است و ما در این مطلب به توضیح آن می پردازیم.

در دنیای خودرو، «فیس لیفت» یکی از روش های رایج خودروسازان برای حفظ و افزایش ارزش محصول خود می باشد. اما اصطلاح فیس لیفت دقیقا به چه معناست؟ احتمالا با اصطلاح «لیفتینگ صورت» در علم پزشکی که همان «Facelift» است آشنا هستید و یا برای یک بار هم که شده این اصطلاح را شنیده اید. درواقع همانطور که جراحی زیبایی با هدف طراوت و بهبود ظاهر فرد انجام می گیرد، در فیس لیفت خودرو نیز به دنبال بروزرسانی ظاهری و البته عملکردی خودرو هستیم.

به عبارت دیگر فیس لیفت مجموعه تغییرات بصری، عملکردی و گاها فنی است که برای تازه و جذاب تر نگه داشتن یک مدل انجام می گیرد. در فیس لیفت خودرو، معمولا نمای بیرونی خودرو به صورت جزئی و یا گسترده که در ادامه به آن خواهیم پرداخت مورد بازنگری قرار می گیرد. اما همچنین این فرصت وجود دارد که طراحان و مهندسان، اقدام به بروزرسانی فضای داخلی و حتی ایجاد تغییراتی در قوای محرکه و سیستم های فنی خودرو جهت بهبود عملکرد و راندمان خودرو به وجود آورند.

فیس لیفت ظاهری، یکی از مقرون به صرفه ترین راه هایی است که خودروسازان برای رقابتی ماندن محصول خود در بازار انجام می دهند. چرا که چرخه عمر یک خودرو پس از معرفی معمولا بین شش تا هشت سال (بطور میانگین هفت سال) است که در این بین خودروسازان بعد از سه تا چهار سال با دوام استاتیکی حداکثر دو تا سه سال اقدام به بروزرسانی یا جراحی زیبایی محصول خود می کنند.

این اقدام علاوه بر رقابتی ماندن محصول، دلایل دیگری نیز دارد، به عنوان مثال زبان طراحی و ظاهر خانوادگی محصولات یک خودروساز که مجموعه ای از عناصر زیبایی شناختی می باشد، ممکن است پس از معرفی اولیه بطور قابل توجهی تغییر کرده یا تکامل پیدا کند و نیاز به تغییر سبک قابل توجهی برای یک محصول داشته باشد تا با خواهر و برادرهای بروز خود، هماهنگی و مطابقت داشته باشد. علاوه بر این، سازندگان خودرو ممکن است برای همگام شدن با آخرین فناوری ها و یا نوآوری های صنعت خودرو، اقدام به فیس لیفت و یا بروزرسانی یک مدل کنند. با این مقدمه در ادامه دقیق تر به تاریخچه فیس لیفت و انواع آن می پردازیم.

تاریخچه فیس لیفت

در تاریخ صنعت خودروسازی از فورد مدل T به عنوان یکی محبوب ترین و البته انقلابی ترین خودروهای این صنعت یاد می شود. چرا که به عنوان اولین خودرو مقرون به صرفه شناخته می شود که باعث راحت تر شدن حمل و نقل شده و این مهم، حاصل نوآوری هنری فورد در استفاده از خطوط مونتاژ به بجای تولید تک بود. بر همین اساس احتمالا فورد مدل T را باید اولین خودرویی دانست که مفهوم فیس لیفت را در طول عمر ۱۹ ساله خود ایجاد و توسعه داده است. درواقع فورد مدل T که اولین بار در سال ۱۹۰۸ معرفی و تولید ان تا سال ۱۹۲۷ ادامه داشت، جریان تقریبا ثابتی از بروزرسانی ها را در این مدت دریافت کرد، بطوری که آخرین نمونه آن که در سال ۱۹۲۷ از خط تولید خارج شد(تصویر سمت راست) تفاوت های بسیاری با مدل اولیه که در سال ۱۹۰۸ (تصویر سمت چپ) معرفی شد، داشت.

سال های بعد نیز دیگر خودروسازان آمریکایی از این روش پیروی کردند و در دهه ۱۹۵۰, اکثر آنها تغییرات و بروزرسانی های سالیانه ای را بر روی مدل های خود اعمال می کردند. به همین دلیل است که معمولا خودروهای کلاسیک آمریکایی را با « سال مدل» آن تعریف می کنند نه تاریخ ساخت آن. مانند کادیلاک الدورادو «Cadilac Eldorado» نسل اول و دوم که در سال های ۱۹۵۳ و ۵۴ معرفی شدند.

تغییرات ظاهری و داخلی در فیس لیفت

در فیس لیفت یک خودرو، همانطور که اشاره شد، معمولا شاهد تغییرات بصری در عناصر نمای بیرونی و کابین هستیم. این تغییرات در قسمت های از خودرو ها متمرکز می شود که به راحتی قابل تغییر هستند. عناصر اصلی که در نمای بیرونی تغییر پیدا می کنند شامل تغییر فرم و گرافیک چراغ های جلو، جلو پنجره و سپر در نمای جلو و گرافیک چراغ ها و سپر عقب در نمای عقب می باشد. با این حال جزئیاتی مانند آینه های جانبی، رینگ ها و نیز ارائه رنگ های جدید از دیگر تغییرات و بروزرسانی های انجام شده در نمای بیرونی است.

در نمای داخلی اما عناصر تغییر یافته نسبت به نمای بیرونی بسیار جزئی تر و محدود تر می باشد که از جمله آن ها می توان به تغییر اندازه نمایشگر مرکزی و یا کلاسنر، دکمه ها کنترل سیستم تهویه، غربالک فرمان و نیز تریم ها و برخی دیگر از عناصر تزئینیاتی داخل کابین محدود می شود. با این حال علاوه بر تغییرات ظاهری صورت گرفته در یک فیس لیفت، برخی خودروسازان همزمان با معرفی نسخه فیس لیفت از محصول خود، اقدام به ارتفاع و بهبود پیشرانه و گیربکس و یا معرفی یک پیشرانه جدید می کنند که البته به دلیل هزینه تمام شده بالاتر معمولا خودروسازان از بروزرسانی های فنی در یک محصول فیس لیفت شده اجتناب می کنند.

انواع فیس لیفت

فیس لیفت در خودروسازی معمولا به دو نوع فیس لیفت جزئی یا مختصر «Minor Facelift» و فیس لیفت کلی یا عمده «Major Facelift»  تقسیم می شود که در ادامه به صورت دقیق تر به بررسی آن ها می پردازیم.

فیس لیفت جزئی Minor Facelift

میزان تغییرات در این نمونه ها معمولا به تغییر فرم جلوپنجره، سپرهای جلو و عقب، گرافیک داخلی چراغ های جلو و عقب و نیز برخی قطعات تزئینی و دکوراتیو بدنه و فضای کابین خلاصه می شود که بسته به سیاست خودروسازان به فاصله یک تا سه سال از محصول اصلی یا نمونه اولیه معرفی و با تغییرات اندکی که به آن اشاره کردیم عرضه می شود. از بارز ترین محصولات این گونه از فیس لیفت ها می توان به مرسدس بنز S کلاس کد اتاق W222 اشاره کزد و از نمونه هایی که توسط خودروسازان داخلی عرضه شده اند می توان از پژو ۴۰۵ SLX , رانا پلاس و یا سمند LX نام برد که میزان تغییرات آن ها نسبت به مدل اولیه اندک و شامل گرافیک چراغ های جلو و عقب و جلو پنجره و یا سپرها می باشد.

فیس لیفت کلی Major Facelift

در این نمونه از فیس لیفت ها، میزان تغییرات نسبت به فیس لیفت های Minor، یک گام فراتر رفته و علاوه بر موارد اشاره شده، تغییراتی مانند تغییر فرم چراغ های جلو و در نتیجه آن گلگیرها و کاپوت جلو، در موتور و در صندوق را نیز شاهد هستیم که پس از ۳ یا ۴ سال از زمان عرضه نمونه اولیه معرفی شده و با توجه به عمر استاتیکی ۲ تا ۳ ساله آن ها، با نسل جدید و مدل Redesign شده جایگزین می شوند. نمونه بارز محصولات معرفی شده از این قبیل فیس لیفت ها، می توان به فیس لیفت مرسدس بنز E کلاس W212 و W213 اشاره کرد و از نمونه های داخلی نیز می توان پژو پارس و یا سایپا کوئیک و ساینا نام برد.

با این حال ذکر این نکته لازم است که در هر دو فاز از فیس لیفت ها، همواره فرم گلگیر عقب ثابت و بدون تغییر باقی می ماند و به دنبال آن نیز هیچگونه تغییر و مانوری روی خط برخورد چراغ های عقب با گلگیر و البته خط جدا کننده سپر از گلگیر ایجاد نمی شود و تنها تغییر صورت گرفته در فرم و گرافیک داخلی کاسه چراغ ها می باشد و اگر خودروساز بخواهد تغییری در فرم بیرونی چراغ ها ایجاد کند، این تغییر تنها به قسمتی از چراغ که بر روی درب صندوق قرار دارد محدود می شود.

علت این محدودیت در تغییرات نمای عقب، بخصوص در گلگیر عقب چیزی جز هزینه بالای تغییر پرس این قسمت نیست. چرا که ساختار گلگیر عقب با ستون C یکپارچه بوده و معمولا ستون C نیز تا ستون A امتداد پیدا می کند که به همین دلیل با توجه به عمر کم خودرو در این مرحله از بروزرسانی، اقدام به تغییر در این قسمت ها به صرفه نبوده و توجیه اقتصادی به هیچ عنوان ندارد و فرقی هم نمی کند که این خودرو و سازنده آن یک خودروساز بین المللی مانند مرسدس بنز باشد یا یک خودروساز داخلی.

Face lift در خودروسازی ایران

اما در صنعت خودرویی کشور، مقوله فیس لیفت تعریف متفاوتی نسبت به سایر کشورها و بازارهای خودرویی دارد. چرا که با نگاهی حتی گذرا به صنعت خودرو ایران، بخصوص در طول این دو دهه، به این واقعیت پی می بریم که خودروسازان داخلی، علاقه زیادی به بروزرسانی و ایجاد تغییرات ریز و درشت حتی اماتور در طراحی و استایل بدنه و نیز فضای داخلی و البته ساختار فنی محصولات عرضه شده خود داشته و دارند.

اینکه یک محصول به دفعات بروزرسانی و فیس لیفت می شود و در کنار نسخه اصلی چندین سال در خط تولید قرار گرفته و عرضه می شود، دیگر به یک امر عادی در صنعت خودروسازی ایران تبدیل شده است. به عنوان مثال محصولاتی مانند دنا پلاس، دنا، سورن، سورن ELX، سورن پلاس و سمند SE که همگی فیس لیفت های جزئی و یا عمده ای از نسخه اصلی خود، یعنی سمند هستند, تقریبا در یک بازه زمانی یکسان تولید و عرضه شدند که از ویژگی های عجیب خودروسازی داخلی می باشد.

ضمن اینکه در اکثر مواقع، این بروزرسانی ها و تغییرات ظاهری ایجاد شده، نتنها باعث بهبود ویژگی های بصری محصول نمی شود، بلکه در بسیاری از مواقع لطمه ای بزرگ بر پیکره یک محصول با ساختار نسبتا اصولی وارد کرده است که هیچ کدام از آن ها نتوانستند موفقیت نسخه اصلی را نیز به دست بیاورند که از جمله آن ها می توان به زانتیا ۲، پارس تندر و یا حتی ساینا و … اشاره کرد.

از دیگر عجایب فیس لیفت خودرو در ایران می توان به دنا پلاس اشاره کرد. محصولی که خود فیس لیفتی از دنا بود، احتمالا برای اولین بار در تاریخ خودروسازی در نمای جانبی مورد اصلاح و بازنگری ظاهری قرار گرفت و نمای جلو و عقب آن، جز تغییراتی در گرافیک چراغ های جلو و عقب، بدون تغییر و بروزرسانی باقی ماند.

با این حال با وجود همه این ایراداتی که وجود داشته و دارد و در طول این سالیان اخیر شاهدش بودیم، فیس لیفت های جذابی نیز در بازار ایران عرضه شده است که می توان به پژو پارس که یک فیس لیفت Major از پژو ۴۰۵ و سمند LX که یک فیس لیفت Minor از سمند بود نیز اشاره کرد.

آیا خودرو فیس لیفت شده ارزش خرید دارد؟

طبیعتاً خرید هر دو مدل قبل و بعد از فیس لیفت می تواند مزایایی داشته باشد. ممکن است تغییرات نسبت به مدل قبل بسیار محدود و کوچک باشد، با این حال بطور کلی خودروهای فیس لیفت شده بهبود پیدا کرده اند و همین امر ممکن است در انتخاب یک خودرو تاثیرگذار باشد.

هر چند که این امر به ترجیحات و علایق شخصی بستگی دارد، اما از آنجا که از نظر تئوری، خودروی فیس لیفت شده باید ظاهری بهتر و فناوری های پیشرفته تری داشته باشند، انتخاب آن ها چندان غیر منطقی نیست. بخصوص در بازار کارکرده ها.

با این حال با توجه به اینکه خودروسازان مطرح بر خلاف خودروسازان داخلی، با معرفی نسخه face lift شده، نسخه قبلی را از چرخه تولید خارج می کنند، به نوعی خریداران را مجبور به انتخاب نسخه فیس لیفت شده می کنند. حتی اگر در مدل بهینه شده بهبودها اندک باشد و یا حتی از نظر ظاهری پسرفت کرده باشند.