افزایش قیمت بنزین رقم می خورد یا بلاتکلیفی پزشکیان ادامه دارد؟

قیمت بنزین در سال جدید چه تغییری می کند؟
اکنون مدتی است که شایعات مختلفی در مورد احتمال افزایش قیمت بنزین در سال جدید شنیده می شود. با این حال، هنوز تصمیم نهایی در این مورد اتخاذ نشده است. آیا دولت پزشکیان تصمیم به افزایش قیمت بنزین دارد یا خیر؟

کشور ایران در حال حاضر با چالش های بزرگی در حوزه انرژی مواجه است. ناتزازی در مصرف و تولید بنزین به وضوح دیده می شود و مقایسه قیمت بنزین در ایران با سایر کشورهای جهان نشان می دهد که بنزین در ایران بسیار ارزان است. دولت نیز یارانه بسیار زیادی را برای بنزین پرداخت می کند.

حتی اگر کشوری در حال توسعه مانند پاکستان را با ایران مقایسه کنیم، باز هم اختلاف قابل توجهی در قیمت بنزین بین دو کشور مشاهده می شود. این موضوع نشان می دهد که دولت باید قیمت بنزین را افزایش دهد، اما موانع این کار کجا هستند و چرا بحث بنزین در ایران تا این اندازه حساس شده است؟

تجربه افزایش قیمت بنزین در آبان ۱۳۹۸ نشان می دهد که جامعه ایران نسبت به قیمت بنزین بسیار حساس است. در آن زمان، قیمت بنزین سهمیه ای از ۱,۰۰۰ تومان به ۱,۵۰۰ تومان و قیمت بنزین آزاد به ۳,۰۰۰ تومان افزایش یافت. این افزایش قیمت باعث بروز اعتراضاتی گسترده در بیش از ۱۰۰ شهر کشور شد که ماهیت اقتصادی و سیاسی داشت.

نکته مهم این است که در آن زمان، واکنش های تندی از سوی جامعه صورت گرفت و برخوردهای تندی نیز در مقابل آن انجام شد. همین تجربه باعث شده تا دولت های بعدی از افزایش قیمت بنزین گریزان باشند. خصوصا که اقتصاد کشور اکنون شکننده تر از هر زمان دیگری به نظر می رسد و تورم فشار زیادی را بر مردم وارد کرده است.

حال این سوال مطرح می شود که آیا افزایش قیمت بنزین همانند گذشته ترسناک است و می تواند تورم قابل توجهی را ایجاد کند؟ آیا افزایش قیمت بنزین می تواند به بهبود شرایط اقتصادی کشور کمک کند یا خیر؟

افزایش قیمت بنزین می تواند تورم مستقیم، انتظاری، وارداتی و ساختاری را به کشور تحمیل کند. اگرچه تخمین میزان تورم بستگی به میزان افزایش قیمت و شرایط اقتصادی و سیاسی کشور دارد، اما افزایش قیمت بنزین به طور مستقیم و آنی در اقتصاد اثرگذار است و قیمت حمل و نقل را نیز افزایش می دهد.

این افزایش قیمت به صورت مستقیم و آنی در اقتصاد اثر می گذارد و تورم انتظاری نیز در جامعه کار خود را می کند. بنابراین، با افزایش قیمت بنزین، یک بسته تورمی قابل توجه در اقتصاد کشور ایجاد می شود که می تواند وضعیت اقتصادی را برای تمام اقشار جامعه وخیم کند.

اگرچه ثبات قیمت بنزین ممکن است از تورم تاریخی جلوگیری کند و احتمال ناآرامی های اجتماعی ناشی از آن را بسیار کاهش دهد، اما این موضوع نیز باید در نظر گرفته شود که عدم افزایش قیمت بنزین بزرگترین ضربه را به دولت وارد می کند.

این رویه باعث می شود که کسری بودجه دولت بیشتر و بیشتر شود. همین امر می تواند عاملی برای کاهش ارزش پول ملی و تورم زایی باشد. از طرف دیگر، قاچاق سوخت با این قیمت ادامه خواهد داشت و عده ای از این طریق سود هنگفتی می برند.

در سال های اخیر ثابت شده که میزان سود در قاچاق سوخت به حدی بالا است که نمی توان با این نرخ، آن را کنترل کرد. افزایش قیمت بنزین می توانست اصلاح الگوی مصرف سوخت را رقم بزند و مصرف کننده را به صرفه جویی ترغیب کند.

همچنین این امر می توانست تشویق کننده ای برای خرید خودروهای برقی یا هیبریدی باشد. اما تا زمانی که بنزین به این اندازه ارزان باشد، توجهی به این موضوعات نخواهد شد. در مجموع، اگر قیمت سوخت اصلاح نشود، نظام معیوب یارانه ای ادامه خواهد داشت و اصلاح ساختار اقتصادی صورت نخواهد گرفت.

بحث مذاکره مستقیم یا غیرمستقیم با آمریکا اکنون تیتر یک رسانه های اقتصادی و سیاسی است، اما باید در نظر داشت که در هر دو صورت، اعم از توافق یا عدم توافق، پزشکیان باید تصمیم مهمی در مورد قیمت بنزین اتخاذ کند. باید دید که دولت تا چه اندازه توان پرداخت هزینه های بنزین را دارد و آیا جامعه می تواند نسبت به افزایش قیمت بنزین نرم تر شود؟

همچنین باید در نظر داشت که حتی بهترین توافق سیاسی هم در کوتاه مدت معجزه نمی کند، اما تصمیم برای قیمت بنزین باید در زمان کوتاهی اتخاذ شود.