مذاکرات و ضرورت پیوند حقوق بین المللی با منافع ملی

در دنیای پیچیده و پرآشوب روابط بین‌الملل، مذاکرات سیاسی دیگر صرفاً به عنوان ابزاری دیپلماتیک در نظر گرفته نمی‌شوند؛ بلکه آنها را به عنوان میدان اصلی دفاع از منافع ملی و اجرای عملی حقوق بین‌الملل می‌شناسند. جمهوری اسلامی ایران که در نقطه تلاقی چالش‌های ژئوپلیتیکی و پیچیدگی‌های حقوقی قرار دارد، ناگزیر است به مکانیسم‌های حقوقی جهانی اعتماد کند و راه‌های مشروع برای حفظ حقوق اساسی خود را شناسایی کند.

منافع ملی ایران به عنوان قطب‌نمای مذاکرات این کشور عمل می‌کند. بر اساس منشور ملل متحد، هر کشوری حق حاکمیت و تعیین سرنوشت خود را دارد. بنابراین، هیچ توافقی در سطح بین‌المللی نباید به قیمت نادیده گرفتن تمامیت ارضی، امنیت ملی و توسعه اقتصادی و اجتماعی ایران باشد.

طبق معاهده عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای، ایران حق مسلم دسترسی به فناوری هسته‌ای صلح‌آمیز را دارد؛ حقی که باید در هر توافق آینده به صراحت مورد احترام قرار گیرد. تحریم‌های یکجانبه و فراسرزمینی که بدون اجماع نهادهای بین‌المللی اعمال می‌شوند، با روح حقوق بین‌الملل اقتصادی و ماده ۲۴ منشور سازمان تجارت جهانی در تضاد هستند و باید از طریق مکانیسم‌های قانونی مانند دیوان بین‌المللی دادگستری به چالش کشیده شوند.

تعهدات بین‌المللی نباید ابزاری برای فشار باشد، بلکه باید به عنوان ابزاری برای مشروعیت عمل کنند. پیوستن ایران به معاهدات چندجانبه‌ای چون معاهده عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای، کنوانسیون‌های حقوق بشری و دیگر اسناد بین‌المللی، تعهداتی را به دنبال دارد که باید در روند مذاکرات مورد توجه قرار گیرند. این تعهدات به هیچ وجه نباید مجوزی برای تحمیل اراده سیاسی قدرت‌های بزرگ یا تضعیف حاکمیت ملی ایران باشند.

در شرایط کنونی، حقوق بین‌الملل می‌تواند به عنوان یک ابزار استراتژیک در مذاکرات آینده عمل کند. برای پیشبرد مذاکرات با رویکردی کارآمد، متوازن و قابل دفاع در عرصه جهانی، نهادینه کردن منطق حقوقی در طراحی ساختار مذاکرات ضروری است. راهکارهایی مانند استفاده از نهادهای داوری بین‌المللی می‌تواند به حل و فصل حقوقی اختلافات و احیای حقوق نقض شده ایران کمک کند.

در نهایت، پیشنهاد می‌شود که با تشکیل کمیته‌های تخصصی حقوقی متشکل از حقوق‌دانان بین‌الملل و دیپلمات‌های باتجربه، مسیر مذاکرات ایران در آینده نه تنها قابل دفاع، بلکه قدرتمندتر و حرفه‌ای‌تر از گذشته هدایت شود.