ماماها، کلید جوانی جمعیت و تضمین آینده سلامت کشور

همه ساله، پنجم ماه می که برابر با پانزدهم اردیبهشت ماه است، به‌عنوان روز جهانی ماما در تقویم جهانی ثبت شده است. این روز فرصتی مناسب برای ارج نهادن به نقش حیاتی ماماها در ارتقای سلامت مادران و کودکان و همچنین آگاهی‌بخشیدن به جامعه در مورد تأثیر عمیق آنها در سیستم بهداشت و درمان است.

در سال جاری، شعار روز جهانی ماما “ماماها، نقشی ضروری و حیاتی در هر بحران” است. با توجه به اهمیت سلامت زنان و کودکان و همچنین تاب‌آوری خانواده‌ها و جوامع در شرایط بحرانی، این شعار برجسته می‌شود. ماماها باید قادر باشند سیستم‌های سلامت انعطاف‌پذیر و مقاوم در برابر بحران‌ها را طراحی کنند تا مادران و کودکان در این سیستم‌ها از سلامت کامل برخوردار باشند.

ماماها به عنوان ارائه‌دهندگان اصلی خدمات سلامت در دنیا شناخته می‌شوند. سازمان جهانی بهداشت، ماماها را تأمین‌کننده تمام نیازهای بهداشتی زنان در طول عمرشان می‌داند. وظایف ماماها از دوران پیش از تولد تا دوران نوزادی، کودکی، بلوغ، سنین باروری و پس از یائسگی و سالمندی ادامه دارد. آنها افرادی توانمند هستند و به دلیل ارتباط نزدیک با خانواده و جامعه، قادر به ارائه خدمات قابل توجهی هستند.

ماماها در کشورهای توسعه‌یافته نقش بسیار مهمی دارند؛ به طوری که سازمان جهانی بهداشت تاکید دارد در مناطقی که میزان مرگ و میر مادران پایین است، بیش از 75 درصد زایمان‌ها در محیطی امن توسط ماماها انجام می‌شود. همچنین، در برخی از نقاط جهان، مراقبت‌های انجام شده توسط ماماها، نیاز به مداخله متخصصان زنان و زایمان را تا حدود 50 درصد کاهش داده است.

طبق نظر سازمان جهانی بهداشت، حضور ماماها در جامعه و نظام ارجاع، کلید ایمنی دوران باروری و تأمین بهداشت جامعه است. بنابراین، ماماها نیاز دارند تا مهارت‌های نجات‌بخش زندگی را در خود افزایش دهند.

سازمان جهانی بهداشت، مهارت‌ها و فعالیت‌های ماما را در سه محل مشخص کرده است: جامعه، خانواده، و مراکز خدمات بهداشتی درمانی و بیمارستان‌ها. بخشی از فعالیت‌های ماما در جامعه و خانواده و قسمتی دیگر در مراکز درمانی و بیمارستان‌ها انجام می‌شود.

در حال حاضر، نظام سلامت ایران با توجه به بحران فعلی جمعیتی و ضرورت اجرای پزشکی خانواده و نظام ارجاع، باید به سمت نقش مؤثر ماماها و اهمیت حضور آنها در چرخه نظام سلامت حرکت کند. ماماها یکی از تأثیرگذارترین عوامل در جمعیت جوان و پویای کشور هستند.

با توجه به شعار روز جهانی ماما در سال 2025، نظام سلامت ایران باید این فرصت را غنیمت شمرده و با توجه به بحران جمعیت و خطر پیری و سالخوردگی جمعیت کشور، به مشکلات ماماها توجه ویژه‌ای داشته باشد و در جهت رفع آنها اقدامات لازم را انجام دهد.

بکارگیری و جایگزینی فارغ‌التحصیلان رشته مامایی در جایگاه مناسب در چرخه نظام سلامت، برقراری امنیت شغلی برای ماماها، در نظر گرفتن سختی کار مامایی، واقعی کردن تعرفه خدمات مامایی، افزایش پوشش بیمه‌ای خدمات مامایی و پرداخت مناسب به ماماها از جمله اقداماتی است که باید انجام شود.

در پایان، این روز فرخنده را به همه دانشجویان، اساتید، پیشکسوتان و جامعه عزیز مامایی کشور و جهان تبریک و تهنیت عرض می‌کنیم و امیدواریم هر چه سریع‌تر در راه ارتقای این رشته ارزشمند گام‌های مؤثرتری برداشته شود.