درب خانه امام رضا(ع) حتی در دوران ولایتعهدی به روی همه مردم باز بود

امروز، یازدهم ذی القعده، سالروز میلاد با سعادت حضرت ثامن الائمه، امام علی بن موسی الرضا علیه السلام است. در دوران امامت ایشان، که از سال ۱۸۳ قمری تا سال ۲۰۳ قمری به طول انجامید، شرایط برای معرفی جایگاه اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام بیش از پیش فراهم شد. حضرت رضا علیه السلام در دوران زندگی خود، اعم از دوران پدر بزرگوارشان امام کاظم علیه السلام و دوران امامت خود، گام‌های بلندی در خدمت به اسلام و امت اسلامی برداشتند و اقداماتی انجام دادند که در معرفی اندیشه امامت و شناخت بهتر اسلام و قرآن، نقش بنیادی ایفا کرد.

به همین مناسبت، با حجت الاسلام امیر علی حسنلو، استاد حوزه و مدیر گروه تاریخ و سیره مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه‌های علمیه، به گفتگو نشستیم.

* امام رضا (ع) چه توصیه‌هایی برای زندگی بهتر و سعادتمندانه داشتند؟
تمام سیره و سخنان امام رضا (ع) و میراث حدیثی ایشان و دیگر ائمه، آینه‌ای برای اصلاح زندگی انسان و سعادت مندی بشر است. یکی از توصیه‌های امام رضا علیه السلام برای داشتن زندگی بهتر، دعا کردن بسیار است. ایشان به اصحاب خود توصیه می‌کردند که از خدا درخواست کنند و به آنها می‌فرمودند: به سلاح پیامبران متصل و متوسل شوید. همچنین توصیه به دعای مخفی داشتند؛ امام رضا علیه السلام به اصحاب خود توصیه می‌کردند که دعاهای خود را مخفی کنند و می‌فرمودند: مرد باید درخواست خود را به مولایش محرمانه بگوید تا کسی از آن باخبر نگردد.

درستی و صداقت از دیگر توصیه‌های حضرت برای رسیدن به زندگی بهتر است. ایشان در نامه‌ای به عبدالعظیم حسنی، توصیه‌هایی نمودند که بسیار مهم است؛ از جمله اینکه به ایشان فرمودند: به دوستانم سلام برسانید و به آنها بگویید که شیطان را بر خود راه ندهند و به راستگویی و ادای امانت توجه داشته باشند.

* ویژگی‌های اخلاقی برجسته‌ی امام چه بود؟
یکی از ویژگی‌های بارز اخلاقی حضرت، مهربانی شدید است. ایشان در اوج مهربانی قرار داشتند و این ویژگی برای همگان محسوس و ملموس بود. تواضع و فروتنی حضرت با وجود اینکه چشمه جوشان علم و دانش بود، بسیار قابل توجه است.

از دیگر خصوصیات، عبادت و تقوای امام رضا (ع) است. ایشان سرسپردگی وی به خداوند تبارک و تعالی و تمایلش به او بود. این فضیلت را می‌توان به وضوح در اعمال عبادی او که بر پایه خوف الهی و دین داری قرار داشت، مشاهده نمود.

زهد و زیست ساده زیستی از دیگر ویژگی‌های اخلاقی برجسته ایشان بود. ایشان همانند جدش امیر مؤمنان (ع)، زاهدترین فرد زمان خود بود و زندگی بسیار زاهدانه و زیستی ساده داشت.

* روش تربیتی ایشان در برخورد با فرزندان و پیروان چگونه بود؟
امام رضا (ع) خود فرزندی داشت که نمونه و بی بدیل بود؛ از نظر علم و درایت، یگانه فرزند حضرت بود و جانشینش که در کودکی به امامت رسید. از نگاه دین، تربیت اولاد قبل از تولد آغاز می‌شود؛ لذا سفارش اکید برای داشتن کسب حلال و داشتن خوراک حلال و زمینه‌های مشروع و بسترهای تربیتی در زندگی بسیار مهم است.

به چند نمونه از روش و سیره و سخن حضرت در تربیت فرزند می‌توان اشاره کرد؛ از جمله انتخاب نام خوب، تغذیه از شیر مادر، آغاز تعلیم و آموزش با قرآن و آداب دینی، تربیت فرزندان به دوستی با مردم و مردمی بودن.