از میدان نبرد آمدند تا سلطان جاده ها شوند ؛ روایت خودروهای متولد شده از جنگ

در دنیای خودروها برخی مدل‌ها صرفا وسیله ای برای جابه‌جایی نیستند. آن‌ها میراث‌دار روزهای سختی‌اند که تاریخ در تاریکی آن‌ها را فراموش نمی‌کند.

خودروهایی که صدای غرش‌شان پیش از آنکه در جاده‌های شهری شنیده شود در دل میدان‌های جنگ و خاکریزها طنین انداخت. در میان طیف گسترده خودروهای جهان برخی از ماندگارترین، مقاوم ترین و محبوب ترین مدل ها، در حقیقت فرزندان ناخوانده جنگ های قرن بیستم هستند. این خودروها نه با هدف کسب بازار بلکه برای پیروزی در میدان نبرد طراحی شده اند و همین موضوع به آن ها شخصیتی فراتر از فلز و پیچ و مهره داده است.  این خودروها نه در سالن های طراحی بلکه پشت میزهای بحران، جلسات نظامی و در گرماگرم میدان نبرد به وجود آمدند. جنگ آن ها را ساخت، زمین آن ها را آزمود و تاریخ آن ها را جاودانه کرد.

در این مقاله سفری خواهیم داشت به خواستگاه برخی از این ماشین ها. خودروهایی که زاده نیاز، اضطرار و خلاقیت دوران جنگ بودند و بعدها با چهره ای متفاوت اما با همان ریشه های محکم به خیابان های مدرن پا گذاشتند. داستان تولد آن ها داستانی است از مرگ و زندگی، از خاک و فولاد، از میدان نبرد تا ویترین نمایشگاه های لوکس.

جیپ ویلیز(willys MB) – نماد آزادی، آغازگر افسانه آفرود

هیچ خودرویی به اندازه جیپ ویلیز نمادین و اسطوره ای نیست. وقتی پای پیوند جنگ و صنعت خودرو به میان می آید. این ماشین کوچک در اوج جنگ جهانی دوم به دستور مستقیم ارتش ایالات متحده طراحی شد. آن ها به دنبال خودرویی سبک، ساده، مقاوم قابل تعمیر و همه جا رو بودند. چیزی که هم در گل و لای جبهه ها نفس بکشد هم از خرابی های فرانسه بگذرد و هم بتواند بدون دردسر در پشت جبهه قطعاتش را تعویض کرد.

در مسابقه ای سریع برای طراحی این وسیله نقلیه نظامی، شرکت های مختلفی مانند فورد، بنتام و ویلیز وارد شدند اما این ویلیز بود که طرحش پذیرفته شد. نتیجه، خودرویی بود که با وزنی در حدود یک تن، دیفرانسیل های قفل شونده، موتور پرقدرت و بادوام GO-Devil با حجم ۲.۲ لیتر و هندلینگ مناسب برای عبور از هر نوع زمین.

جیپ ویلیز در سال های ۱۹۴۱ تا ۱۹۴۵ در بیش از ۶۰۰ هزار دستگاه تولید شد و به چرخ محرک اصلی جنگ متفقین بدل گشت. بعدها نسخه غیرنظامی آن با نام CJ تولید شدند که نخستین SUV های دنیا را شکل دادند. امروزه وقتی در خیابان جیپ رانگلر یا گرند چروکی را می بینید ریشه آن را باید در باتلاق های نرماندی و کوه های آلپ جست و جو کنید. جیپ نه فقط یک خودرو بلکه نماد آزادی و مقاومت است.

مرسدس G-Class – از ارتش ایران تا نماد لاکچری جهانی

اگرچه مرسدس بنز G-Wagen مستقیما در جنگ جهانی دوم تولید نشد اما روح آن کاملا از درگیری های نظامی و جنگ سرد شکل گرفت. در دهه ۱۹۷۰ ارتش اتریش و همچنین ایران که یکی از سهامداران شرکت دایملر-بنز بود از این خودروساز خواستند تا خودرویی مقاوم، چهارچرخ محرک و قابل اعتماد برای ارتش طراحی کند. نتیجه این خواسته، تولد پروژه G بود که بعدها با نام Gelandewagen وارد خدمت شد. مرسدس G-wagen در سال ۱۹۷۹ متولد شد. طراحی آن مانند جیپ و لندروور جعبه ای و کاربری بود. خودرویی با کیفیت ساخت آلمانی، شاسی مستقل، کابینی فلزی و بدون امکانات و سیستم تعلیق تقویت شده.

بعدها با استقبال غیرنظامیان، مرسدس نسخه های غیرنظامی آن را هم عرضه کرد که از نظر ظاهری وفادار به مدل نظامی بودند اما داخلشان مملو از امکانات لوکس شد. امروز G-Class به نماد موفقیت و لاکچری بدل شده اما در رگ هایش هنوز خون میدان جنگ جاری است. اکنون مرسدس G-Class خودوریی است که از دل تفکرات نظامی بیرون آمده اما در شهر تردد دارد. مانند کهنه سربازی که کت و شلوار گران قیمت به تن کرده است.

هامرH1 – هیولایی که از خاک عراق به خیابان های لس آنجلس رسید

جنگ خلیج فارس نخستین جنگی بود که تلوزیونی شد. دوربین ها از خاک کویت تا بغداد را پوشش دادند و یکی از تصاویر تکراری، Humvee بود. این خودرو توسط AM General برای جایگزنی جیپ های قدیمی طراحی شده بود. این هیولا با عرض بیش از ۲ متر، توانایی حرکت در مسیرهای ناهموار، تحمل ضربات گلوله و انفجار، امکان تجهیز به انواع سلاح های سبک و سنگین، توانایی بالارفتن از موانع ۶۰ درجه ای، عبور از رودخانه تا عمق ۷۶ سانتی متر و باربری فوق العاده را داشت.

تصویر پیروزی سریع امریکا در کویت و عراق همراه با ستون های Humvee در تلویزیون ها به شکل ناخودآگاه  این خودرو را در ذهن مردم امریکا نماد پیروزی و قدرت کرد. همین باعث شد تا جنرال موتورز نسخه غیرنظامی آن را با نام هامر H1 تولید کند. این خودرو از سال ۱۹۹۲ شروع به فروش کرد. هامرH1 با همان ابعاد عظیم، موتورهای ۶.۲ و ۶.۵ لیتری و ظاهر نظامی یکی از غیرعادی ترین SUV های جهان شد. بعدها مدل های کوچکتر H2 و H3 هم عرضه شدند اما هیچکدام ابهت نسخه اصلی را نداشتند. هامرH1 هنوز هم از معدود خودروهایی است که بیشتر به تانک شباهت دارد تا ماشین!

تویوتا لندکروزر – متولد تهدید جنگ، بزرگ شده در صلح

تولد لندکروزر، از تلاش ژاپنی ها برای ساخت جیپ بومی ناشی شد. مدل BJ در دهه ۵۰ میلادی ساخته شد و به سرعت ارتش ها، پلیس ها و گروه های چریکی در سراسر جهان از آن استفاده کردند. چرا؟ چون لندکروزر هیچوقت خراب نمی شد!

در دهه ۵۰ میلادی، ارتش امریکا پس از اشغال ژاپن به خودروسازان این کشور اجازه داد تا برای عملیات داخلی خود نسخه ای بومی شده از جیپ تولید کنند و نتیجه آن ساخت نمونه ای اولیه از لندکروزر بود که در ابتدا با نام Toyota Jeep BJ شناخته می شد. این مدل به سرعت تغییر یافت، تقویت شد و تحت برند لندکروزر وارد خط تولید انبوه شد. تویوتا با تمرکز بر مقاومت، سادگی، تعمیرپذیری، و کیفیت این خودرو را به یکی از بهترین وسایل نقلیه در مناطق جنگی، کویری و صعب العبور تبدیل کرد. امروزه هم در بسیاری از عملیات های امداد، پلیس، نظامی یا حتی جنگ های چریکی لندکروزرهای سری ۷۰ و ۷ نقش کلیدی ایفا می کنند.

لندکروزر از دل یک دستور نظامی متولد شد و در میدان های جنگ خودش را نشان داد. این خودرو آنقدر خوب بود که به بخشی از فرهنگ خودرویی جهان تبدیل شد. از بیابان های افریقا تا کوهستان های افغانستان، از شهرهای خاورمیانه تا جاده های استرالیا، حضورش نشانه ای از قابلیت و دوام و شرافت مهندسی است. حتی امروز هم وقتی یک سازمان بین المللی می خواهد وارد فازهای سخت عملیاتی بشود از لندکروزرهای سری ۷۸ استفاده می کند. چراکه این خودرو هنوز به فلسفه طراحی اصلی اش یعنی دوام در سخت ترین شرایط وفادار مانده است.

یوآز روسی (UAZ) – آشنای قدیمی نیروهای مسلح ایران

در دوران جنگ سرد، اتحاد جماهیر شوروی نیاز به خودرویی نظامی و متناسب با سرمای وحشتناک و اقلیم سرسخت خودش داشت. به همین منظور از دهه ۱۹۷۰ میلادی یوآز۴۶۹ وارد خط تولید شد و نقش اساسی در جابجایی نیروها، حمل تجهیزات . عملیات نظامی ایفا کرد. این خودرو با موتوور ۲.۴ لیتری ساده، سیستم تعلیق نرم اما مقاوم و قابلیت تعمیر حتی با ابزار دستی به سرعت در ارتش شوروری ومتحدان آن جا باز کرد.

در ایران نیز به ویژه در زمان جنگ با عراق، یوازها به دلیل قیمت مناسب و توانایی حرکتی در زمین های نامساعد به وفور توسط نیروهای ایرانی و عراقی مورد استفاده قرار گرفتند. نسخه های غیرنظامی این خودرو بعدها وارد بازار شدند و امروزه در ایران و بسیاری از کشورهای آسیایی و افریقایی هنوز هم در خدمت اند. یواز نماینده خودروهای جنگ زده ای است که هرگز به ویترین های لاکچری نرسیدند اما وفادارنه به کار خود ادامه دادند.

وقتی جنگ زادگاه اسطوره ها می شود

جنگ از دید انسان مصیبتی بزرگ و غیرقابل توجیه است اما در دل آن فناوری هایی متولد می شود که بعدها زندگی را ساده تر، بهتر یا حتی امن تر می کند. خودروهایی که در میدان نبرد زاده شدند فقط وسیله نبودند. آن ها اسلحه هایی بدون فشنگ بودند. طراحی شان بر مبنای بقا بود و نه فروش. همین فسلفه باعث شد بعد از جنگ، مردم عادی هم آن ها را بخواهند. نه به خاطر ظاهر بلکه به خاطر روحی که در آن ها دمیده شده بود. این دست از خودروها نمادهایی از مقاومت، هوش مهندسی و انتقال فناوری از میدان نبرد به زندگی روزمره اند. وقتی پشت فرمان یکی از این خودروها می نشینید شاید صدای موتور آن ها فقط یک غرش ساده نباشد. بلکه پژواکی از تاریخ، خون، گرد و غبار و پیروزی باشد.