بررسی قصه پرغصه تاکسی‌های تهران ( قسمت ۲– انتخاب خودروها)

تاکسی‌ های تهران در گرداب فرسودگی و بی‌تدبیری گیر افتاده‌اند؛ مسئله‌ای که اگر امروز حل نشود، فردا بحران شهری‌اش قابل کنترل نخواهد بود.

انتخاب تاکسی نامناسب، یک اشتباه پرهزینه

تاکسی در ایران نه‌تنها نماد حمل‌ونقل عمومی نیست، بلکه سال‌هاست به یکی از نقاط کور مدیریت شهری تبدیل شده. با وجود رشد تاکسی‌های اینترنتی، ناوگان فرسوده و سیاست‌های اشتباه همچنان نفس شهر را گرفته‌اند. اگر همین حالا برای نوسازی و اصلاح رویه کاری آن ها  تصمیم‌گیری درستی صورت نگیرد، فردا باید تاوان بزرگ‌تری پرداخت کنیم — هم مردم، هم دولت.

چالش‌های انتخاب تاکسی مناسب و نامناسب

اشتباه از همان نقطه آغاز بود

مدت‌هاست ذهن من و بسیاری از فعالان حوزه حمل و نقل درگیر یک سوال ساده اما مهم است: چرا باید دو تا از پرمصرف‌ترین و پرهزینه‌ترین خودروهای داخلی، نقش تاکسی‌های تهران را ایفا کنند؟ شاید در نگاه اول این انتخاب چندان حیاتی به نظر نرسد اما تاثیر انتخاب خودرو به عنوان تاکسی، اثری فراتر از تصور بر سیستم حمل و نقل و حتی ساختار اقتصادی کشور دارد.

برای درک بهتر عمق این موضوع، بیایید نگاهی به گزینه‌هایی بیندازیم که انتخاب شدند.

سمند و پژو ۴۰۵

سمند و پژو ۴۰۵، خودروهایی هستند که نه‌تنها از موتورهایی قدیمی بهره می‌برند بلکه مصرف بالا و استهلاک شدیدشان همواره گریبان‌گیر رانندگان بوده است. حتی در همان سال‌هایی که این دو خودرو وارد ناوگان تاکسیرانی شدند، موتورهایشان بیش از ۲۰ سال از عمر طراحی‌شان می‌گذشت و از همان ابتدا برای کاربری پرفشار و پررفت‌وآمد تاکسی، گزینه ایده‌آلی محسوب نمی‌شدند.

جالب اینجاست که در همان بازه زمانی، تاکسیرانی در شهرهایی مثل اصفهان، انتخاب‌های هوشمندانه‌تری داشت. به جای این دو خودرو، ال ۹۰ یا همان رنو لوگان وارد خطوط تاکسیرانی شد؛ خودرویی که به دلیل استهلاک کم و دوام بالا، همچنان مورد احترام و استفاده رانندگان آن شهر است.

وقتی پراید طلا می‌شود

یکی از مشکلات و چالش‌های رانندگان تاکسی، تفاوت‌های هزینه بین پژو و سمند و اندک تعداد خودروهای پراید باقی‌مانده در خطوط تاکسیرانی تهران است. چرا که آن‌ها معتقدند پراید از فضا، راحتی و امکانات کمتری برای مسافر برخوردار است و از سوی دیگر، به همین دلایل برای راننده این خودرو نیز هزینه کمتری دارد اما کرایه‌ای که برای پراید پرداخت می‌شود با سمند و پژو یکسان است. این موضوع باعث شده تا قیمت پرایدهای اسقاطی در بین رانندگان برای خرید و فروش بیش از آنچه که باید باشد، بالا برود؛ چرا که حکم یک برگ برنده را دارد.

ساینا

از سوی دیگر، چند مدت پیش وعده اضافه شدن خودروی ساینا به عنوان تاکسی به خطوط تاکسیرانی تهران داده شد. این موضوع در حالی مطرح شد که ساینا و کوییک، هر دو در نسخه دنده‌ای از مشکل ضعف صفحه کلاچ به شدت برخوردارند و مالکان خودروهای شخصی را بسیار آزار می‌دهند. حال اگر این خودرو در قالب تاکسی قرار بگیرد، قطعا استهلاک آن بیشتر خواهد شد و جیب راننده بخت برگشته خالی.

اما از سوی دیگر، قیمت نهایی ساینا در مقابل سمند کمتر است و برخی معتقدند این خودرو اگر در قسمت عقب به جای ۳ نفر، ۲ نفر مسافر سوار کند، می‌تواند گزینه خوبی برای تاکسیرانی تهران باشد.

رابطه معکوس استهلاک و تاکسی

خودروهایی که برای خدمات عمومی و تردد بالا قرار است طراحی شوند، باید از برخی ویژگی‌های خاص در طراحی و مهندسی تمام اجزای خود برخوردار باشند. برای مثال، یک خودروی تاکسی قطعا باید از قطعه استارت بسیار مقاوم‌تری نسبت به خودروهای معمولی برخوردار باشد یا از سیستم ترمزی استفاده کند که مناسب ترمزهای متعدد و رانندگی شهری باشد. از سوی دیگر، مهم‌ترین نکته برای ارائه و معرفی یک خودرو به عنوان تاکسی، بهره‌بردن از یک کابین استاندارد و یک موتور کم‌استهلاک است؛ که در ایران کاملا برعکس آن عمل شده است.

تجربه موفق تویوتا برای تاکسی در ایران

موتور تاکسی‌هایی که برای تهران قرار بود و هست به کار گرفته شوند، باید با آب و هوای اقلیم خاورمیانه و خلیج فارس کالیبره باشد. اگر بخواهیم ساده‌تر بگوییم، بهترین تاکسی برای تهران و تمام ایران قطعا یک خودروی ژاپنی است و در بین برندهای ژاپنی نیز قطعا برند تویوتا.

تویوتا کمری که از اواسط دهه ۸۰ به عنوان تاکسی فرودگاه به کار گرفته شد، تا به امروز راننده ناراضی نداشته است. جالب است بدانید بسیاری از این تاکسی‌ها با کارکرد میلیون کیلومتری، هنوز موتورشان پلمپ است و خودرو تنها با تعویض قطعات مصرفی و انجام به موقع سرویس‌های دوره‌ای، هنوز هم بعد از نزدیک به ۲۰ سال به راحتی کار می‌کند.

تجربه تویوتا نشان داده است که یک انتخاب خوب کار چندان سختی نیست اما از سختی‌ها و مشکلات بسیاری جلوگیری می‌کند.

اگر در همان سال، به جای تمام خودروهای ایرانی که به عنوان تاکسی انتخاب شدند، از این یک یا دو مدل تویوتا به عنوان تاکسی استفاده می‌شد، قطعا امروز، هم کشور، هم رانندگان و هم مردم همگی رضایت بیشتری داشتند و هم هزینه کمتری را متحمل می‌شدند.

شاید بگویید که قیمت آن‌ها هیچ‌وقت قابل مقایسه نبوده و نیست اما واقعیت این است که اگر هزینه نگهداری، میزان آلایندگی، میزان وام پرداختی برای تعمیرات و اسقاط، هزینه رفع بحران آلودگی هوا، هزینه تفاوت مصرف سوخت و مواردی از این قبیل که خود فهرستی بلندبالا هستند، در نظر گرفته شود، همگی به سادگی این موضوع را توجیه می‌کنند. اگر دولت در زمانی و دهه‌ای که در وفور نعمت اقتصادی و اوج قیمت نفت بود، می‌توانست با اعطای وام و تسهیلات، کشور را تا ۲۰ سال از مشکلات بسیاری نجات دهد. چرا که در آن زمان کشور درگیر تحریم نبود و تویوتا در ایران فعالیت داشت.

صفحه آخر حکایت

در نهایت باید گفت، قصه استفاده از تاکسی‌های نامناسب و مستهلک به خوبی نشان می‌دهد که یک تصمیم اشتباه در سطح کلان و ملی می‌تواند تا چه میزان آثار زیان‌بار و مهلکی را با خود به همراه داشته باشد و هزینه‌های گزافی را به مردم و حاکمیت تحمیل کند.

 برای درک بیشتر این موضوع می‌توانید خبری را که در رابطه با انتخاب خودرو و مصرف سوخت تاکسی‌ها نوشته شده است، بخوانید.

تنها امید و آرزوی مردم برای کشورشان توسعه و رشد همه‌جانبه آن است. در نتیجه امیدواریم که مسئولین در هر حوزه‌ای تصمیمات غلط گذشته را اصلاح کنند و همچنین برای تصمیمات فعلی و آتی، از متخصصین استفاده کنند.