راحتی و کیفیت سفر مسافر ؛ موضوعی گمشده در تاکسی‌های ایران (قسمت ۳- مسافر)

در تاکسی‌ های تهران، مسافر نه آسایش چندانی دارد، نه امکانات. از تهویه و نظافت تا امنیت و احترام، همه‌چیز رنگ فراموشی گرفته است.

تاکسی‌های بی‌امکانات؛ نسخه مخصوص ایران

در این بین، نکته‌ای که بسیار حائز اهمیت است اما به هیچ وجه در نظر گرفته نمی‌شود، یا حداقل چندان در نظر گرفته نمی‌شود، بحث کیفیت و راحتی مسافر است. در واقع تاکسی‌ها در ایران نه‌تنها نسخه مخصوصی از خودرو نیستند، بلکه کمترین امکانات لازم را دارند. تاکسی‌ها نسخه‌ای مخصوص هستند که ویژگی آن‌ها برخورداری از کمترین حجم آپشن است.

از سوی دیگر، چهره بیرونی و تمیزی بدنه خودروها نیز بخش مهمی از تجربه سفر شهری و زیبایی منظر شهری است که نادیده گرفته شده است. بسیاری از تاکسی‌های تهران چهره‌ای فرسوده، خاک‌گرفته و حتی زخمی از تصادف دارند؛ موضوعی که بخشی از آن به نبود خدمات منظم و ارزان‌شده کارواش در پایانه‌های تاکسیرانی بازمی‌گردد.

شیشه‌هایی که باز نمی‌شوند، کولرهایی که روشن نمی‌شوند

در تاکسی‌های تهران، برخی امکانات ابتدایی و مهم همچنان غایب‌اند و یا به شکل ناقص وجود دارند؛ از شیشه عقب دستی و صندلی‌های نامناسب گرفته تا نبود تهویه دوکاناله و مطبوع. اصلی‌ترین آپشن قابل مشاهده برای مسافر، دستی بودن بالا و پایین کردن شیشه است؛ به‌ویژه که اغلب تاکسی‌ها در فصل تابستان از کولر استفاده نمی‌کنند یا تنها دریچه کولر قسمت جلویی را باز می‌کنند و قسمت عقب که محل نشستن مسافر است، بدون تهویه می‌ماند.

در مواردی، رانندگان حتی اهرم شیشه را جدا می‌کنند تا مسافر نتواند شیشه را بالا یا پایین کند؛ محدودسازی‌ای که حس ناخوشایند حبس و بی‌اختیاری ایجاد می‌کند و در شرایط هوای گرم تهران، به یک شکنجه واقعی بدل می‌شود.

این وضعیت را باید به معنای واقعی کلمه یک آبروریزی دانست؛ زیرا در کشورهای پیشرفته، تاکسی‌ها خودروهایی مخصوص و منتخب هستند که با قراردادهایی ویژه از کارخانه به تجهیزات تاکسی مجهز می‌شوند. این خودروها معمولاً دارای فضای جداشده برای راننده و مسافر، تهویه چندکاناله و سیستم سرمایش و گرمایش مجزا برای مسافر هستند.

در مقایسه، وضعیت تاکسی‌های تهران نه تنها از نظر امکانات، بلکه از نظر کیفیت تجربه سفر، ضعف و عقب‌ماندگی آشکار را به نمایش می‌گذارد.

کابینی که راحت نیست، تمیز هم نیست

از سوی دیگر، تمیزی و نظافت داخل کابین خودروها موضوعی است که هیچ‌گاه مدنظر نبوده و نیست. بسیاری از تاکسی‌های حال حاضر شهر تهران از صندلی‌هایی فرسوده که ابر صندلی آن‌ها کاملاً از بین رفته یا روکش صندلی پاره، مستعمل و بسیار کثیف دارند، برای جابجایی مسافران استفاده می‌کنند؛ به‌نحوی‌که بسیاری از مسافران با لباس‌های رنگ روشن سوار این خودروها نمی‌شوند.

این وضعیت نه‌فقط آزاردهنده، بلکه برای سالمندان، افراد دارای کمردرد یا کسانی که مدت طولانی در مسیر هستند، به‌لحاظ جسمی نیز می‌تواند آسیب‌زا باشد.

یا از سوی دیگر، بوی بنزین و گاز این خودروها یا هر بوی نامطبوع دیگری که ناشی از نقص فنی یا تمیز نبودن و کهنگی خودرو است، در خودرو به مشام می‌رسد؛ از جمله دیگر موضوعاتی هستند که مسافران را به شدت آزار می‌دهند.

تاکسی، جایی برای همه نیست

از دیگر مشکلات، عدم طراحی مناسب برای استفاده افراد دارای معلولیت یا کم‌توانی جسمی است. خودروهای تاکسی نه ورودی مناسب، نه جایگاه ویژه، و نه سیستم کمک‌سوار دارند؛ در نتیجه گروهی از شهروندان اساساً امکان استفاده از این ناوگان را ندارند. این در حالی‌ست که در کشورهای پیشرفته، تمام استانداردهای شهری و حمل‌ونقل عمومی، معلول‌پذیر طراحی شده‌اند.

راننده‌ای که آموزش ندیده، تاکسی‌ای که آسایش نمی‌آورد

در کنار همه این مسائل، یکی از ابعاد مغفول‌مانده، کیفیت آموزش رانندگان و رفتار حرفه‌ای آن‌هاست. نبود آموزش اصولی در حوزه رفتار با مسافر، نظافت خودرو، رعایت سکوت، پرهیز از تماس تلفنی یا موسیقی بلند، باعث شده بسیاری از مسافران احساس ناامنی، بی‌احترامی یا بی‌توجهی کنند؛ در حالی که تاکسی باید محل آرامش شهری باشد، نه منبع استرس.

برای نخستین‌بار لازم است موضوع تست‌های روان‌شناختی و ارزیابی‌های سلامت روان در فرآیند صدور و تمدید مجوز رانندگان تاکسی مورد بررسی و اجرا قرار گیرد.

زیرا یک راننده ممکن است هنگام اخذ پروانه سلامت روان داشته باشد، اما بعدها به‌دلیل فشارهای شغلی، مشکلات خانوادگی یا بحران‌های روحی، دچار اختلالاتی شود که در ظاهر پنهان می‌مانند اما در عملکرد روزانه‌اش اثر مستقیم دارند.

این اختلال‌ها لزوماً موارد هولناک و خطرناک مثل پرخاشگری شدید یا روان‌پریشی نیستند؛ گاهی یک اختلال اضطراب، وسواس، افسردگی یا حساسیت بیش از حد می‌تواند رفتار راننده را طوری تغییر دهد که برای مسافر نگران‌کننده یا حتی آسیب‌زا باشد.

نبود سیستم‌های نظارت روان‌شناختی دوره‌ای و بی‌توجهی به سلامت ذهنی راننده، باعث می‌شود تاکسی شهری به یک فضای ناامن روانی برای مسافران تبدیل شود؛ به‌ویژه در شرایطی که گفت‌وگو، اختلاف یا ناهماهنگی ساده به برخورد و تنش ختم می‌شود.

امنیت مسافر، حلقه مفقوده ناوگان شهری

در مورد امنیت جان و مال مسافران نیز، موضوع به قدری گسترده و پیچیده است که توضیح و تشریح آن خود به چندین مقاله و مصاحبه نیاز دارد. اما متصل بودن تاکسی‌های شهر به GPS به شکل شبانه‌روزی و وجود دوربین در داخل کابین برای احراز هویت راننده در زمان جابجایی مسافران، از بهترین و جامع‌ترین روش‌های ممکن برای افزایش امنیت مسافران و حتی خود رانندگان است.

ضروری‌ست شهرداری تهران و وزارت کشور، با همکاری نهادهای سلامت روان و حمل‌ونقل، در بازنگری فرآیند صدور و تمدید مجوز رانندگان، سازوکارهای نظارتی سلامت روان، آموزش‌های رفتاری و کنترل عملکرد حرفه‌ای رانندگان را به‌صورت دوره‌ای و هوشمندانه اجرا کنند.

خواندنی: الوند کروزر ؛ زمانی که در ایران تویوتا ساخته می شد