برقی‌سازی تاکسی‌های تهران ؛ از رویا تا واقعیت – قسمت ۸

اقدامات ناگهانی و کپی‌برداری از کشورهای پیشرفته، از ویژگی‌های بارز مسئولان ایرانی است. برقی‌سازی تاکسی‌های تهران، یکی از این مصادیق است.

وقتی ناترازی برق گلوی همه را می فشارد

از آغاز این طرح، پرسش‌های فراوانی مطرح شده، اما مهم‌ترین سوال همچنان پابرجاست: کشوری که سال‌هاست برق واحدهای صنعتی‌اش در تمام فصول به‌صورت روزانه قطع می‌شود، و برق شبکه خانگی، ادارات، مدارس و… را نیز محدود می‌کند؛ کشوری که برای تولید برق در زمستان، هوای پایتخت و کلان‌شهرهایش را به لیست آلوده‌ترین شهرهای جهان اضافه می‌کند، چگونه می‌خواهد ناوگان حمل‌ونقل عمومی را برقی کند؟

میل وافر به کپی‌کردن بدون توجه به زیرساخت

قطعا برقی‌سازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی، خصوصا در تهران که فرسودگی و آلایندگی آن را فلج کرده، یک نیاز حیاتی است. این تحول در بسیاری از کشورهای جهان اجرایی شده یا در حال اجراست. اما نکته کلیدی اینجاست: چرا مسئولان هیچ توجهی به شرایط و زیرساخت‌های کشور نداشته و ندارند؟

قطعا برقی‌سازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی، خصوصا در تهران که فرسودگی و آلایندگی آن را فلج کرده، یک نیاز حیاتی است. این تحول در بسیاری از کشورهای جهان اجرایی شده یا در حال اجراست. اما نکته کلیدی اینجاست: چرا مسئولان هیچ توجهی به شرایط و زیرساخت‌های کشور نداشته و ندارند؟

رانندگان پشیمان، زیرساخت‌های غایب

واقعیت آن است که تاکسی برقی در ایران به موضوعی بشدت چالش‌برانگیز بدل شده است. بسیاری از رانندگانی که تاکسی برقی خریده‌اند، حالا از این تصمیم پشیمان هستند. نه به‌خاطر ذات خودرو برقی، بلکه به‌خاطر نبود زیرساخت و افزایش هزینه‌ها.

این نارضایتی، با افزایش نرخ برق مصرفی به ازای هر کیلووات در سال جاری، به اوج خود رسید.

در ادامه، به تحلیل چالش‌ها، احتمالات، و سناریوهای پیش‌روی برقی‌سازی کامل ناوگان تاکسیرانی تهران خواهیم پرداخت…

سوالات دیروز، چالش‌ های امروز، بحران‌ های فردا

سوالاتی که طی دو سال گذشته از وزیر صمت، شهردار تهران، وزیر نیرو و مدیران شرکت مپنا درباره چگونگی تامین برق خودروهای برقی مطرح شد و پاسخ‌های قانع‌کننده‌ای دریافت نکرد، امروز تبدیل به چالش‌های جدی برای دارندگان خودروهای برقی و رانندگان تاکسی‌های برقی تهران شده است. اگر این وضعیت ادامه یابد، این چالش‌ها فردا به بحران‌های عمیق‌تری بدل خواهند شد. مهم‌ترین مشکلات کنونی به سه محور اصلی بازمی‌گردد: کمبود جایگاه‌های شارژ، افزایش هزینه شارژ و عدم حمایت دولت از دارندگان خودروهای برقی؛ موضوعاتی که در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته به عنوان اولویت‌های جدی و برنامه‌ریزی‌شده مطرح و حل شده‌اند، اما در ایران همچنان به گره‌ای کور تبدیل شده‌اند.

کمبود جایگاه‌های شارژ؛ صف‌های بی‌پایان در دل تهران

با وجود وعده‌های متعدد، شبکه ایستگاه‌های شارژ عمومی در ایران بسیار محدود است و عمدتا در تهران متمرکز شده‌اند. این کمبود جایگاه‌های شارژ نه تنها باعث صف‌های طولانی و اتلاف وقت رانندگان تاکسی برقی شده، بلکه عملاً توسعه و گسترش ناوگان برقی را نیز با مانع مواجه کرده است. شرکت‌هایی مانند کرمان موتور سرمایه‌گذاری‌هایی را آغاز کرده‌اند، اما این تلاش‌ها هنوز کافی نیست و دولت برنامه‌های مؤثر و فراگیر برای توسعه زیرساخت‌های شارژ ندارد. این موضوع در حالی است که یک راننده تاکسی باید در طول شبانه روز بتواند در آسوده ترین حالت خودروی خود را شارژ کند، اما رانندگان حجم قابل توجهی از انرژی باتری را تا رسیدن به جایگاه های شارژ مصرف می کنند.

افزایش هزینه شارژ؛ وقتی برق طعم بنزین می‌گیرد

یکی از اصلی‌ترین گره‌های برقی‌سازی تاکسی‌های تهران، افزایش چشمگیر هزینه شارژ خودروهای برقی است؛ هزینه‌ای که برخلاف تجربه جهانی، در ایران حتی بیشتر از سوخت فسیلی است. بر اساس تعرفه‌های سال ۱۴۰۴، هزینه شارژ خودروهای برقی بین ۹۵۰ تا ۴۵۰۰ تومان به ازای هر کیلووات‌ساعت متغیر است.

مثلاً شارژ خانگی که در جهان کم‌هزینه‌ترین گزینه است، در ایران با تعرفه تصاعدی حدود ۳۰۰۰ تومان، هزینه پیمایش هر ۱۰۰ کیلومتر را تا ۷۵ هزار تومان بالا می‌برد؛ رقمی که حتی از هزینه سوخت بنزین یک خودروی پرمصرف نیز بیشتر است. با توجه به این اعداد، هزینه پیمایش تاکسی برقی در برخی شرایط دو تا چهار برابر نمونه بنزینی آن تمام می‌شود.

شارژ خانگی؛ فرصت یا تهدید؟

در بسیاری از کشورهای جهان، استفاده از شارژرهای خانگی با تعرفه‌های ویژه و حمایتی بهترین گزینه برای مالکان خودروهای برقی است. این روش نه تنها هزینه‌ها را کاهش می‌دهد بلکه عمر باتری خودرو را نیز افزایش می‌دهد.

اما در ایران، نبود تعرفه مشخص و حمایت دولتی برای برق مصرفی شارژ خانگی، رانندگان را با قبض‌های برق سنگین و حتی اخطار قطع برق مواجه کرده است. این وضعیت باعث شده تا بسیاری از مالکان خودروهای برقی ترجیح دهند در ایستگاه‌های عمومی شارژ کنند، جایی که تعرفه‌ها به‌مراتب گران‌تر است و مشکلات کمبود جایگاه شارژ صف‌های طولانی را رقم زده است.

اما در ایران، نبود تعرفه مشخص و حمایت دولتی برای برق مصرفی شارژ خانگی، رانندگان را با قبض‌های برق سنگین و حتی اخطار قطع برق مواجه کرده است. این وضعیت باعث شده تا بسیاری از مالکان خودروهای برقی ترجیح دهند در ایستگاه‌های عمومی شارژ کنند، جایی که تعرفه‌ها به‌مراتب گران‌تر است و مشکلات کمبود جایگاه شارژ صف‌های طولانی را رقم زده است.

عدم حمایت دولت؛ خلأی که پروژه برقی‌سازی را تهدید می‌کند

در بسیاری از کشورهای پیشرفته، حمایت‌های مالی، تعرفه‌های ترجیحی و مشوق‌های مالیاتی بخشی جدایی‌ناپذیر از توسعه خودروهای برقی است. اما در ایران، نبود هرگونه حمایت مؤثر از دارندگان خودروهای برقی، ضعف در طراحی سیاست‌های یارانه‌ای و عدم ایجاد سازوکارهای تشویقی، مشکلات را دوچندان کرده است. این خلا باعث شده است که رانندگان تاکسی‌های برقی نه تنها با هزینه‌های بالای شارژ دست و پنجه نرم کنند، بلکه در بسیاری مواقع احساس کنند در پروژه‌ای ناتمام و بدون پشتیبانی گرفتار شده‌اند.

نسخه‌ی هرجا مخصوص خودش است

واقعیت این است که همیشه برای پیشرفت و توسعه نباید فقط از یک مسیر رفت. اگر کشورهای توسعه‌یافته در تأمین برق چالشی ندارند، قطعا ما در ایران در شرایط فعلی تأکید می‌کنم شرایط فعلی برای تولید خودروی تماماً گازسوز با گیربکس اتوماتیک به‌عنوان خودروی مخصوص تاکسی، گزینه بهتری بود که حتی می‌شد این خودرو را به شکل هیبریدی (برق و گاز) نیز تولید کرد.

سوالاتی که باید از دولت‌مردان پرسید

یا حتی اگر یک گام دیگر به عقب بیاییم، واردات خودروهای پلاگین هیبریدی به مراتب گزینه بهتری بود که با استقبال بیشتری مواجه می‌شد و هم برای مردم و رانندگان بهتر بود و هم در این شرایط بحران انرژی کشور، دولت و مردم را تحت فشار بیشتر نمی‌گذاشت.

سوالی که گاهی باید از دولت‌مردان پرسید این است که

این سوالی است که قطعاً آقای عباس علی‌آبادی، که در زمان صدارت در وزارت صمت به شدت پیگیر برقی شدن تمام خودروهای ایران بودند و اکنون سکان‌دار وزارت نیرو هستند، باید به آن پاسخ دهند.

و دیگر سوالاتی نظیر:

قیمت؛ تیر خلاصی بر پیکر رانندگان و تاکسی‌های برقی

قیمت تاکسی‌های برقی در حال حاضر شاید برای پرداخت اولیه عدد چندان چشمگیری نباشد، اما اقساط آن‌ها با توجه به درآمد رانندگان چندان جالب نیست. از سوی دیگر، رانندگان هنوز ترجیح می‌دهند در صورت اسقاط تاکسی فرسوده خود، خودروی سمند صفر کیلومتر تحویل بگیرند، چرا که به آن آشنا هستند. این موضوع خود حکایت از عدم آماده‌سازی زیرساخت فرهنگی و آموزشی برای رانندگان پیشکسوت و تمام رانندگان دارد، چرا که آن‌ها حق دارند از تمام جزئیات نسل جدید تاکسی‌ها اطلاعات و آگاهی داشته باشند.

از سوی دیگر، برخی رانندگان می‌گویند اگر قرار باشد ۱.۵ میلیارد تومان برای تاکسی که وسیله کارشان است بپردازند، حتی در قالب وام و اقساط، اگر چنین پولی داشته باشند، آن را در صنف یا حوزه‌ای که بسیار سودآورتر و راحت‌تر است سرمایه‌گذاری می‌کنند.

به پایان آمد این دفتر؛ حکایت همچنان باقی است

در نهایت باید گفت که قصه ناوگان حمل‌ونقل عمومی تهران در حوزه تاکسیرانی سر درازی دارد که درازای آن همه را کلافه و خسته کرده است و هیچ‌کس انتظار پایان خوشی را با این دست فرمان ندارد، مگر آنکه تصمیم‌گیری متفاوت و استاندارد در اسرع وقت این مسیر را تغییر دهد.

خواندنی: الوند کروزر ؛ زمانی که در ایران تویوتا ساخته می شد