چه شرکتی کدام آپشن را برای اولین بار معرفی کرد؟

در عصر امروز آپشن ها توانستند رانندگی را لذت بخش تر کنند. در این مطلب می خواهیم ببینیم چه شرکتی کدام آپشن را برای اولین بار اجرایی کرد؟

صنعت خودروسازی در طی بیش از یک قرن از عمر خود، مانند یک موجود زنده، همواره در حال تحول و پیشرفت بوده است. هر نسل از خودروها نسبت به نسل پیشین خود نه تنها سریع‌تر یا زیباتر، بلکه هوشمندتر، ایمن‌تر و راحت‌تر شده‌اند. پشت این تحول شگفت‌انگیز، داستان‌هایی نهفته است؛ داستان‌هایی از مهندسانی پیشگام، برندهایی جسور و رقابت‌هایی خلاقانه. امکاناتی که امروز در هر خودروی اقتصادی وجود دارد زمانی تنها در رؤیا یا خودروهای بسیار لوکس دیده می‌شدند. در این مقاله به سراغ منشأ و تاریخچه امکانات مهم و کلیدی خودرو می‌رویم و بررسی می‌کنیم که هرکدام از این فناوری‌ها نخستین‌بار چگونه، کجا و توسط چه شرکتی معرفی شدند.

۱. فرمان: آغاز فرمانروایی کنترل

در نخستین خودروهای اواخر قرن نوزدهم، فرمان وجود نداشت. کنترل خودروها با اهرم‌های ساده‌ای انجام می‌شد. اما در سال ۱۸۹۴، شرکت فرانسوی Panhard et Levassor در خودروی Type 1 برای نخستین بار از فرمان گرد استفاده کرد. این نوآوری، امکان کنترل دقیق‌تر خودرو را فراهم آورد و استانداردی را بنیان گذاشت که تا امروز پابرجاست. بعدها شرکت‌هایی مانند Rolls-Royce فرمان‌های کمک‌دار را معرفی کردند و سرانجام فرمان هیدرولیک در دهه ۵۰ میلادی در آمریکا و سپس فرمان برقی در دهه ۹۰ در ژاپن متولد شد.

۲. سیستم تعلیق جلو (جلوبندی): انقلاب در نرمی و فرمان‌پذیری

در دهه‌های ابتدایی، خودروها از محور صلب استفاده می‌کردند که هم لرزش زیادی داشت و هم فرمان‌پذیری را محدود می‌کرد. در سال ۱۹۲۲، شرکت Lancia با معرفی مدل Lambda سیستم تعلیق مستقل جلو را معرفی کرد. استفاده از فنرهای مارپیچ و بازوهای مستقل باعث شد که سواری نرم‌تر و کنترل بهتری حاصل شود. این فناوری بعداً توسط برندهای آلمانی توسعه داده شد و به شکل سیستم‌های چنداتصالی (Multi-link) درآمد.

۳. بوق: زبان هشدار خودرو

شاید ابتدایی به نظر برسد، اما بوق یکی از حیاتی‌ترین ابزارهای هشدار در خودرو است. در ابتدا، از شیپورهای دستی استفاده می‌شد. در سال ۱۹۰۸، مهندسی آمریکایی به نام Miller Reese Hutchison بوق الکتریکی را اختراع کرد. برند Cadillac در سال ۱۹۱۴ آن را برای نخستین‌بار به‌صورت تجاری این آپشن روی محصولات خود نصب کرد. این ابزار ساده، نقش بزرگی در ایمنی شهری ایفا کرد.

۴. چراغ ترمز: زبان نور برای هشدار

در سال ۱۹۰۵، کادیلاک با معرفی چراغ هشدار ترمز باعث شد خودروهای پشت‌سر راحت‌تر از توقف ناگهانی خودرو جلویی آگاه شوند. این نوآوری بعدها با معرفی چراغ سوم ترمز در دهه ۸۰ میلادی کامل شد. چراغ ترمز امروزی حالا با شدت نور متفاوت، LED و حتی سیستم هشدار اضطراری همراه است.

۵. آینه بغل و عقب: چشم‌های خودرو

آینه عقب ابتدا در مسابقه‌ای در سال ۱۹۱۱ استفاده شد، اما نخستین کاربرد تجاری آینه بغل در Cadillac Type 53 مشاهده شد. در ابتدا تنها آینه سمت راننده وجود داشت. در دهه ۵۰ میلادی با گسترش بزرگراه‌ها و خودروهای پرسرعت، آینه سمت شاگرد هم رایج شد. امروز بسیاری از خودروها به آپشن هایی نظیر آینه‌های برقی، تاشو، گرم‌کن‌دار و مجهز به سنسور نقطه کور مجهز هستند.

۶. کمربند ایمنی: ناجی خاموش جان‌ها

در سال ۱۹۵۹، مهندس سوئدی Nils Bohlin که پیش‌تر در صنایع هوایی کار می‌کرد، برای شرکت Volvo کمربند ایمنی سه‌نقطه‌ای را طراحی کرد. این اختراع آن‌قدر مهم بود که ولوو حق ثبت اختراع آن را آزاد اعلام کرد تا همه برندها از آن استفاده کنند. از آن زمان تاکنون تخمین زده می‌شود که این اختراع جان بیش از یک میلیون نفر را نجات داده باشد.

۷. ایربگ: انفجار نجات‌بخش

ایده اولیه ایربگ در دهه ۵۰ میلادی شکل گرفت اما تا دهه ۸۰ هنوز کارآمد نبود. در سال ۱۹۸۱، مرسدس‌بنز کلاس S مدل W126 اولین خودرویی بود که ایربگ راننده را به‌صورت آپشن عرضه کرد. تا دهه ۹۰، ایربگ به استاندارد ایمنی تبدیل شد. امروزه خودروها با ۲ تا بیش از ۱۰ ایربگ عرضه می‌شوند.

۸. ترمز ضدقفل (ABS): توقف بدون قفل شدن

سیستم ABS ابتدا در هواپیماها استفاده می‌شد. شرکت آلمانی Bosch با همکاری مرسدس‌بنز، در سال ۱۹۷۸ این سیستم را در مدل S-Class W116 معرفی کرد. عملکرد آن به این صورت است که از قفل شدن چرخ‌ها در ترمز شدید جلوگیری می‌کند. امروزه این آپشن، پایه بسیاری از فناوری‌های پیشرفته‌تر مانند ESP است.

۹. کنترل پایداری (ESP): مهار سرخوردن

در سال ۱۹۹۵، مرسدس‌بنز و بوش با همکاری هم، سیستم کنترل پایداری الکترونیکی را در مدل S600 Coupe معرفی کردند. این سیستم با استفاده از سنسورها، هنگام لغزش خودرو وارد عمل می‌شود و به‌صورت خودکار ترمزهایی را فعال می‌کند تا خودرو را پایدار نگه دارد.

۱۰. کروز کنترل: سرعت پایدار، آسایش بیشتر

در سال ۱۹۵۸، مهندسی نابینا به نام Ralph Teetor برای Chrysler Imperial سیستمی طراحی کرد که سرعت خودرو را در مقدار مشخصی ثابت نگه می‌داشت. این سیستم بعدها تبدیل به کروز کنترل شد. در دهه ۲۰۱۰، با ترکیب رادار جلو و ترمز اتوماتیک، آپشنی به نام کروز کنترل تطبیقی (Adaptive) نیز توسعه یافت.

۱۱. گرم‌کن صندلی: آسایش در سرمای استخوان‌سوز

گرم‌کن صندلی برای نخستین بار در سال ۱۹۶۶ توسط شرکت Cadillac در مدل Fleetwood معرفی شد. این سیستم با المنت‌های برقی داخل صندلی، گرمایی مطبوع در هوای سرد فراهم می‌کرد. بعدها این فناوری در صندلی‌های تهویه‌دار نیز تکامل یافت و اکنون حتی در خودروهای اقتصادی در دسترس است.

۱۲. تهویه مطبوع (کولر خودرو): انقلاب در رفاه داخل کابین

نخستین سیستم تهویه مطبوع خودرو در سال ۱۹۳۹ توسط شرکت Packard در ایالات متحده معرفی شد. البته آن سیستم حجیم، در صندوق عقب نصب می‌شد و قابل کنترل نبود. در دهه ۵۰ میلادی، جنرال‌موتورز سیستم تهویه متراکم‌شده‌تر و قابل تنظیم را عرضه کرد. امروزه سیستم تهویه دیجیتال دو یا سه‌گانه در خودروهای مدرن دیده می‌شود.

۱۳. نمایشگر (مانیتور): دروازه عصر دیجیتال

در دهه ۸۰، شرکت Buick برای نخستین‌بار از نمایشگر دیجیتال برای سرعت‌سنج استفاده کرد. اما نقطه عطف واقعی، معرفی سیستم چندرسانه‌ای در مدل Lexus LS400 در دهه ۹۰ بود. از آن زمان، مانیتورها جای دکمه‌ها را گرفتند. امروزه سیستم‌های اطلاعات سرگرمی با صفحه‌نمایش‌های لمسی، اندروید اتو و اپل کارپلی نقش مرکزی در تجربه راننده دارند.

۱۴. رادار بین خطوط (Lane Keep Assist): راننده کمکی دیجیتال

در سال ۲۰۰۱، شرکت Nissan با مدل Cima سیستم هشدار خروج از خط را معرفی کرد. این سیستم با دوربین‌های نصب‌شده در شیشه جلو، خطوط جاده را تشخیص می‌داد و در صورت انحراف، هشدار می‌داد. بعدها با توسعه این سیستم توسط برندهایی مثل مرسدس و تویوتا، امکان تصحیح مسیر با دخالت فرمان نیز فراهم شد.

۱۵. دوربین عقب: چشمی برای دنده‌عقب

ایده اولیه استفاده از دوربین برای دیدن عقب خودرو به سال ۱۹۵۶ برمیگردد. جایی که بیوک در یک خودروی کانسپت این ایده را به شکلی خاص پیاده سازی کرد. اما استفاده از دوربین دنده عقب به عنوان یک آپشن فراگیر در خوردوها در سال ۲۰۰۲ توسط برند ژاپنی Infiniti  و مدل Q45  اجرایی شد.

این سیستم ساده، کمک زیادی به رانندگان در پارک خودرو می‌کرد. امروز علاوه بر دوربین عقب، شاهد دوربین ۳۶۰ درجه و حتی دید پرنده (Bird View) در خودروها هستیم.

۱۶. هدآپ دیسپلی (HUD): اطلاعات روی شیشه جلو

ایده استفاده از سیستم هداپ دیسپلی از دهه ۵۰ میلادی توسط کمپانی های مختلف امریکایی عنوان و در نمونه های کانسپت نیز پیاده سازی شد. بعدها و در اواخر دهه ۸۰ نیز نیسان هم از این سیستم رونمایی کرد اما به طور تجاری و گسترده نخستین بار در دهه ۹۰، برند General Motors برای مدل Pontiac Grand Prix سیستم HUD را معرفی کرد. این سیستم اطلاعاتی مانند سرعت و مسیر را روی شیشه جلو منعکس می‌کند تا راننده بدون نگاه کردن به صفحه کیلومتر، اطلاعات را ببیند. امروزه در مدل‌های لوکس، HUD رنگی و حتی واقعیت افزوده (AR HUD) دیده می‌شود.

۱۷. پارک خودکار: خداحافظی با استرس پارک کردن

در سال ۲۰۰۳، شرکت Toyota با معرفی سیستم IPA (Intelligent Parking Assist) در مدل Prius، قابلیت پارک خودکار را به جهان معرفی کرد. این سیستم با سنسورها و فرمان خودکار، خودرو را در فضای تنگ هدایت می‌کرد. امروز، برندهایی مانند BMW، مرسدس و تسلا نسخه‌های پیشرفته‌تری را با کنترل از راه دور عرضه کرده‌اند.

۱۸.ترمز خودکار اضطراری (AEB): کمک در لحظات خطر

این ایده نیز مانند بسیاری از ایده های دیگر در سال های دهه ۵۰ میلادی و در بین خودروسازان امریکایی شکل گرفت و به صورت محدود پیاده سازی شد. اما شکل تجاری سیستم ترمز خودکار اضطراری نخستین‌بار در سال ۲۰۰۹ توسط Volvo در مدل XC60 معرفی شد. این سیستم با استفاده از رادار، دوربین و حسگرهای لیزری، خطر برخورد با موانع یا عابران پیاده را تشخیص داده و در صورت عدم واکنش راننده، به‌طور خودکار ترمز می‌گیرد. در سال‌های بعد، بسیاری از برندها این سیستم را ارتقاء دادند و در قالب بخشی از سیستم ایمنی پیشرفته یا ADAS ارائه دادند. امروزه بسیاری از خودروسازها این فناوری را به‌صورت استاندارد در خودروهای خود عرضه می‌کنند و آن را ابزاری حیاتی برای کاهش تصادفات شهری می‌دانند.

۲۰. صندلی برقی با حافظه: راحتی شخصی‌سازی‌شده

اولین نمونه از صندلی‌های برقی در دهه ۴۰ میلادی توسط Packard معرفی شد. اما در دهه ۸۰، برندهایی مانند Lincoln و Mercedes-Benz سیستم حافظه‌دار را توسعه دادند که موقعیت صندلی، آینه‌ها و حتی غربیلک فرمان را مطابق با کد ثبت‌شده راننده تنظیم می‌کرد. این فناوری با دکمه‌های حافظه یا کلیدهای هوشمند ترکیب شد تا در کسری از ثانیه، خودرو با تنظیمات شخصی راننده هماهنگ شود. در خودروهای مدرن، این سیستم‌ها با گرمایش، تهویه و ماساژ نیز ترکیب شده‌اند.

۲۱. ورود و استارت بدون کلید (Keyless Entry & Start)

در سال ۱۹۹۸، Mercedes-Benz S-Class W220 با معرفی سیستم ورود بدون کلید موسوم به Keyless-Go گامی بلند در رفاه و امنیت برداشت. این سیستم با امواج رادیویی کم‌برد، مالک را شناسایی کرده و اجازه ورود یا روشن‌کردن خودرو را بدون نیاز به درآوردن سوئیچ از جیب می‌داد. بعدها برندهای ژاپنی مانند تویوتا و نیسان نسخه‌های ارزان‌تری از این سیستم را در خودروهای اقتصادی پیاده کردند. امروزه تقریباً همه خودروها دارای نسخه‌ای از این فناوری هستند که با فناوری رمزنگاری پیشرفته ایمن‌تر شده‌اند.

نتیجه‌گیری: تکنولوژی‌هایی که فراتر از آپشن هستند

هر یک از امکانات امروزی خودروها، زمانی اختراعی جسورانه و نوآورانه بود که تنها در مدل‌های خاص یا لوکس دیده می‌شد. اما امروز، بسیاری از این فناوری‌ها به استانداردهای عمومی بدل شده‌اند. نکته مهم این است که هرکدام از این امکانات، نتیجه سال‌ها تحقیق، آزمون و مهندسی هستند و هدف اصلی آن‌ها ارتقاء ایمنی، آسایش، راندمان و تجربه رانندگی است. شناخت منشأ این امکانات، نه‌تنها دید فنی ما را نسبت به خودرو افزایش می‌دهد، بلکه کمک می‌کند تا قدردان مسیر طولانی و پرفرازونشیب صنعت خودروسازی باشیم.

اگر هنگام فشردن دکمه گرم‌کن صندلی یا مشاهده هشدار خروج از خط لبخندی از آسایش بر لب‌تان نشست، بدانید پشت این لحظه، دهه‌ها نوآوری، تلاش مهندسان و رقابت برندها پنهان است؛ لحظه‌ای که تکنولوژی، تبدیل به تجربه‌ای انسانی می‌شود.