راهنمای کامل بررسی و تعویض فیوز خودرو؛ از تشخیص فیوز سوخته تا نصب فیوز جدید

سیستم برق یکی از حیاتی‌ترین بخش‌های خودرو است که عملکرد بسیاری از تجهیزات مهم مانند چراغ‌ها، بخاری، برف‌پاک‌کن و حتی سیستم روشنایی داخلی را کنترل می‌کند. در این میان، فیوزها به‌عنوان محافظ اصلی این مدارها نقش کلیدی دارند و از بروز آسیب‌های جدی مانند اتصالی یا حتی آتش‌سوزی جلوگیری می‌کنند. آشنایی با نحوه بررسی و تعویض فیوزها، نه‌تنها به رانندگان کمک می‌کند در مواقع ضروری مشکل را سریع‌تر شناسایی و برطرف کنند، بلکه از تحمیل هزینه‌های سنگین تعمیرات برقی نیز جلوگیری خواهد کرد.

نقش فیوز در سیستم برق خودرو

زمانی که یکی از اجزای برقی خودرو از کار می‌افتد، این مشکل می‌تواند از سه بخش اصلی ناشی شود: یا قطعه برقی معیوب است، یا ایرادی در مدار الکتریکی به وجود آمده، و یا فیوزی که وظیفه حفاظت از آن قطعه و مدار را بر عهده دارد، سوخته است. از آنجایی که فیوز محتمل‌ترین عامل بروز چنین خرابی‌هایی به شمار می‌رود و در عین حال ساده‌ترین قسمت برای بررسی است، بهتر است همیشه ابتدا سراغ آن بروید.

محل قرارگیری فیوزها

فیوزهای خودرو معمولا در یک جعبه یا روی یک پنل قرار دارند که با یک درپوش محافظت می‌شود. در حالت ایده‌آل، این جعبه باید در مکانی در دسترس نصب شده باشد؛ به‌عنوان نمونه، روی دیواره موتور و زیر کاپوت. با این حال، در بسیاری از خودروها، این جعبه در نقاطی پنهان تعبیه می‌شود؛ برای مثال، در زیر داشبورد یا در بخش پایینی محل قرارگیری پاهای سرنشین جلو.

راهنمای خودرو (کتابچه راهنما) معمولا محل دقیق جعبه فیوز را مشخص می‌کند. اما اگر این دفترچه در دسترس نباشد، پیدا کردن محل فیوزها می‌تواند دشوار باشد. بنابراین توصیه می‌شود پیش از بروز هرگونه مشکل برقی، با محل جعبه فیوز خودروی خود آشنا شوید. در خودروهای ایرانی جعبه فیوز عملا در سمت چپ موتور قرار گرفته و البته بخشی دیگر هم در داخل کابین و زیر فرمان قرار دارد.

شماره‌گذاری فیوزها

فیوزهای داخل جعبه معمولا شماره‌گذاری شده‌اند تا بتوان به راحتی از طریق فهرست ارائه‌شده در دفترچه راهنما، متوجه شد که هر فیوز مربوط به کدام مدار یا قطعه است. در صورتی که فیوزها شماره‌گذاری نشده باشند، باید آن‌ها را یک به یک خارج کرده و بررسی کنید که کدام قطعه پس از خارج شدن فیوز از کار می‌افتد.

روش بررسی فیوز

بسته به نوع طراحی فیوز، گاهی می‌توان با نگاه کردن به آن متوجه شد که آیا سوخته است یا خیر. کافی است فیوز را در مقابل نور بگیرید؛ در صورت مشاهده بریدگی در رشته سیم داخلی، فیوز سوخته است. همچنین در فیوزهای شیشه‌ای، سیاه شدن یا دوده گرفتن شیشه می‌تواند نشانه سوختن آن باشد.

اگر هیچ نشانه ظاهری وجود نداشت، می‌توانید فیوز را با یک فیوز سالم و هم‌ظرفیت تعویض کنید. اگر مشکل برطرف شد، مشخص می‌شود که فیوز عامل خرابی بوده است. با این حال، همیشه توصیه می‌شود علاوه بر فیوز، خود مدار نیز بررسی شود. چراکه گاهی اوقات بروز اتصالی در مدار – برای مثال، خرابی یک قطعه برقی یا آسیب‌دیدن روکش سیم – می‌تواند باعث افزایش ناگهانی جریان و در نتیجه سوختن فیوز شود.

فیوز دقیقا برای همین منظور طراحی شده است؛ یعنی جلوگیری از آتش‌سوزی یا آسیب جدی به سیم‌کشی. وقتی جریان بیش از حد عبور کند، سیم نازک داخل فیوز ذوب شده و مدار را قطع می‌کند، پیش از آنکه کابل‌ها بیش از حد داغ شوند و دچار حریق گردند.

تعداد و ظرفیت فیوزها در خودرو

برخی خودروها تنها دارای دو فیوز اصلی هستند. یکی از آن‌ها که معمولا ظرفیتی بین ۳۰ تا ۵۰ آمپر دارد، اجزای متصل به کلید استارت و سیستم برق اصلی مانند فلاشرها، برف‌پاک‌کن‌ها، موتور بخاری و صفحه کیلومتر را محافظت می‌کند. دیگری که معمولا ظرفیتی بین ۲۰ تا ۳۰ آمپر دارد، از اجزایی مانند بوق، چراغ‌های داخل کابین و فندک محافظت می‌کند.

در مواردی که یک فیوز مشترک چند مدار مختلف را پوشش می‌دهد و مکررا می‌سوزد، باید مدارها را به صورت جداگانه بررسی کرد تا مدار معیوب شناسایی شود. برای این کار، یک فیوز سالم نصب کنید و در حالی که تمام اجزای مرتبط خاموش هستند، آن‌ها را یک به یک روشن کنید؛ مداری که باعث سوختن مجدد فیوز می‌شود، همان مدار معیوب خواهد بود.

اهمیت انتخاب فیوز مناسب

همیشه باید فیوز سوخته را با فیوزی جایگزین کنید که دقیقا همان ظرفیت (آمپر) را داشته باشد. برای مثال، اگر فیوز ۱۰ آمپری را با فیوز ۳۰ آمپری جایگزین کنید، ممکن است خسارت سنگینی به خودرو وارد شود. فیوز ۱۰ آمپری معمولا مداری را محافظت می‌کند که جریان حدود ۷ آمپر دارد، در حالی که یک فیوز ۳۰ آمپری اجازه عبور جریان بسیار بالاتری را می‌دهد و این می‌تواند منجر به خرابی کامل مدار یا حتی آتش‌سوزی شود. البته در مواردی که فیوز به صورت متمادی بسوزد، عموما تعمیرکاران توصیه می‌کنند اندکی آمپر بالاتر استفاده کنند. مثلا به جای فیوز 10 آمپری از فیوز 15 آمپری استفاده گردد. هرچند این کار چندان ایمن نیست ولی تبدیل به یک اقدام متداول شده است.

تعویض فیوز

در اغلب جعبه‌های فیوز، فیوزها توسط دو گیره فنری در جای خود نگه داشته می‌شوند. از طریق انبری که در داخل جعبه فیوز قرار داده شده برای تعویض، فیوز مشکوک را بیرون بکشید و با استفاده از سمباده نرم، هرگونه جرم یا خوردگی موجود بر روی سطح داخلی گیره‌های اتصال را تمیز کنید.

فیوز جدید را که باید دقیقا ظرفیت آمپری مناسب همان مدار را داشته باشد، آماده کنید. بهتر است پیش از نصب، با سمباده نرم کلاهک‌های فلزی دو سر فیوز را تمیز کنید تا سطح اتصال براق و رسانا شود. سپس فیوز را در جای خالی فشار دهید و مدار مربوطه را آزمایش کنید.

اگر مدار همچنان کار نکرد، یک فیوز سالم و هم‌ظرفیت را از مداری دیگر که مطمئن هستید درست کار می‌کند، امتحان کنید. اگر باز هم نتیجه‌ای نگرفتید، مشکل در فیوز نیست و ایراد در خود مدار برقی است.

انواع فیوز در خودرو

انواع فیوزهای مورد استفاده در خودرو از نظر شکل و ساختار با هم متفاوت هستند. متداول‌ترین انواع عبارتند از:

• فیوز تیغه‌ای (Blade Type): رایج‌ترین نوع فیوز است که دارای دو پایه فلزی است و توسط یک رشته سیم قابل مشاهده به هم متصل می‌شوند.
• فیوز شیشه‌ای (Glass Type): این نوع فیوز دارای محفظه‌ای شفاف از جنس شیشه است و رشته سیم داخلی آن در صورت اضافه بار قطع می‌شود.
• فیوز نواری یا اروپایی (Continental Type): در این نوع فیوز، یک نوار فلزی که در یک سمت قرار گرفته، در صورت بار بیش از حد ذوب شده و مدار را قطع می‌کند.

در نهایت باید گفت که آشنایی با نحوه بررسی و تعویض فیوزها، یک مهارت ساده اما بسیار کاربردی برای هر راننده محسوب می‌شود. با رعایت نکات ایمنی و استفاده از فیوز مناسب، می‌توان از بسیاری از مشکلات برقی و هزینه‌های اضافی جلوگیری کرد. اگر شما هم تجربه‌ای در زمینه تعویض فیوز یا مواجهه با خرابی‌های برقی در خودرو دارید، خوشحال می‌شویم آن را در بخش دیدگاه‌ها با ما و دیگر مخاطبان چرخان به اشتراک بگذارید تا بحثی مفید و آموزنده شکل بگیرد.

مطالب مرتبط:

1. چگونه چراغ‌های خودرو را در منزل مثل یک حرفه‌ای تنظیم کنیم؟
2. راز سرعت‌سنج خودرو؛ از مکانیزم مکانیکی تا دقت واقعی در جاده
3. همه چیز درباره نشانگر فشار روغن خودرو؛ عملکرد، انواع و نکات مهم
4. چرا بوق خودرو کار نمی‌کند؟ راهنمای کامل عیب‌یابی و تعمیر بوق ماشین

Copy URL URL Copied