۱۷۴,۰۰۰ فوتی در یک دهه در جاده‌ ها ؛ جوانان بزرگ‌ ترین قربانیان تصادفات جاده ای

ده سال اخیر نشان می‌دهد سالانه حدود ۱۸ هزار ایرانی در تصادفات جاده‌ ای در ایران جان خود را از دست می‌دهند.

تلفات جاده‌ای در یک دهه اخیر

آمار سازمان پزشکی قانونی نشان می‌دهد طی سال‌های ۱۳۹۴ تا ۱۴۰۳ بیش از ۱۷۹ هزار نفر در تصادفات جاده‌ ای در ایران کشته شده‌اند. این روند پس از کاهش نسبی تا سال ۱۳۹۹ دوباره شدت گرفته و در سه سال اخیر آمار سالانه مرگ‌ومیر به مرز ۲۰ هزار نفر رسیده است.

کاهش کوتاه‌مدت تلفات تا ۱۳۹۹ پایدار نبود و از ۱۴۰۰ به بعد موج تازه مرگ‌ومیر نشان می‌دهد سیاست‌های ایمنی موثر نبوده‌اند.

قربانیان جوان؛ تصویر هشداردهنده جمعیت‌شناسی

بر اساس میانگین ده‌ساله، بیش از ۶۵ درصد فوتی‌ها در رده سنی ۱۵ تا ۴۴ سال هستند؛ نسلی که موتور محرک اقتصاد و تولید کشور محسوب می‌شود.

تمرکز مرگ بر جوانان و میانسالان پیامدهای اجتماعی و اقتصادی بالایی دارد. هر فوتی به معنای از دست رفتن بخشی از نیروی فعال و مولد کشور است.

سهم وسایل نقلیه در مرگ جاده‌ای

بررسی نوع وسیله نشان می‌دهد خودروهای شخصی بیشترین سهم را دارند، اما موتورسیکلت و عابران نیز بخش بزرگی از تلفات را تشکیل می‌دهند.

خودروهای سواری عامل اصلی تلفات هستند، اما سهم ۳۶ درصدی عابران نشان می‌دهد جاده‌ها حتی برای غیررانندگان ناامن هستند.

مرگ جوانان و ضرورت اقدام ملی

وزیر بهداشت درباره تصادفات جاده‌ ای در ایران گفت:

«سالانه حدود ۲۰ هزار نفر در جاده‌ها و به دلیل تصادفات جان خود را از دست می‌دهند. اغلب کشته‌های تصادفات جوان هستند. طبیعی است که در بحث تصادفات باید دستگاه‌هایی مانند وزارت راه و سازمان برنامه و پلیس کمک کنند.» (ایسنا)

او تاکید کرد که مدیریت بحران تصادفات و حفاظت از جوانان نیازمند عزم ملی و سازماندهی علمی است، درست مانند همکاری بین دستگاه‌ها برای کنترل آلودگی هوا.

سیاست‌گذاری فرهنگی غلط؛ حلقه مفقوده تصادفات

در نامناسب بودن و نقص‌های فراوان زیرساخت‌ها و ابعاد فیزیکی عوامل منجر به تصادفات هیچ شکی نیست، اما نکته‌ای که کمتر به آن پرداخته می‌شود، موضوعات کلان سیاست‌گذاری و فرهنگی است.

با بررسی کشورهایی که از نظر زیرساخت‌ها در سطح بالا قرار دارند، مشخص می‌شود که عامل متمایزکننده میزان تصادفات، فرهنگ و قانون‌گذاری است.

ضعف شدید حمل و نقل عمومی

یکی از اصلی‌ترین دلایل تصادفات بین جاده‌ ای، فرسودگی ناوگان و سازوکار حمل و نقل بین‌شهری و درون‌شهری است، به‌گونه‌ای که بسیاری از سامانه‌های کنترل و ارزیابی وضعیت رانندگان در طول ۲۴ ساعت با قطعی مواجه‌اند. همچنین فرسودگی خودروهای سنگین باری در جاده‌ها عامل مهمی در تصادفات جاده‌ای است.

استاندارد نبودن مسیرها

بسیاری از تصادفات مطابق گزارش پلیس و کارشناسان قضایی به دلیل طراحی غیراستاندارد معابر، پیچ‌ها، آسفالت نامناسب و نبود روشنایی کافی رخ می‌دهد.

کمبود وسایل حمل و نقل عمومی در شهرها

در کلان‌شهرها، به ویژه تهران، هیچ یک از ناوگان‌های حمل و نقل عمومی ظرفیت کافی ندارند و عمده مردم از خودروهای شخصی استفاده می‌کنند؛ این موضوع به شکل طبیعی احتمال تصادف را افزایش می‌دهد و فشار بر ناوگان موجود باعث استهلاک بیشتر آن‌ها می‌شود.

تغییر زیرساخت‌ها و نظارت بر قوانین

قوانین رانندگی اغلب پویا نیستند و حتی اگر وجود داشته باشند به دلیل نظارت ناقص، جدی گرفته نمی‌شوند. فرسودگی زیرساخت‌ها و عدم توسعه آن‌ها بر کیفیت نظارت تاثیر گذاشته است.

وظایف مردم

موتورسیکلت‌ها؛ راکبان خطرناک

خرید موتورسیکلت در ایران غالباً برای فرار از قانون و نادیده گرفتن مقررات است؛ این باور وجود دارد که موتور می‌تواند از همه مسیرها عبور کند، چراغ قرمز را رد کند و قوانین را رعایت نکند.

خودروهای قدیمی و رانندگان پرخطر

رانندگان برای حفظ جان خود باید قوانین را رعایت کنند، اما خودروهای قدیمی و فرسوده با رفتارهای خطرناک به شکل مداوم در مسیرها دیده می‌شوند.

جمع‌بندی از جنس غم

تصادفات جاده‌ ای در ایران تنها یک مشکل ترافیکی نیست. این بحران سالانه ده‌ها هزار خانواده را داغدار کرده و بخش بزرگی از جمعیت فعال را از چرخه کار خارج می‌کند. تمرکز بالای قربانیان در میان جوانان و نقش پررنگ خودروهای شخصی و موتورسیکلت‌ها نشان می‌دهد حل این بحران بدون اصلاح سیاست‌های ایمنی، بهبود زیرساخت‌ها و هماهنگی دستگاه‌های مختلف ممکن نخواهد بود.