محدودکننده سرعت چیست و چگونه از رسیدن خودرو به نهایت توان جلوگیری می‌کند؟

در سال ۲۰۱۰ میلادی (۱۳۸۹ شمسی)، خودروی افسانه‌ای بوگاتی ویرون سوپر اسپرت با پیشرانه ۱۶ سیلندر و توان تولید ۱۲۰۰ اسب‌بخار، موفق شد در یک پیست سرعت به رکورد ۲۶۸ مایل بر ساعت (معادل ۴۳۱.۳ کیلومتر بر ساعت) دست پیدا کند و عنوان سریع‌ترین خودروی تولیدی جهان را به خود اختصاص دهد. با این حال، خریداران این خودرو احتمالا کمی ناامید شدند وقتی فهمیدند که سرعت نهایی آن‌ها به‌صورت کارخانه‌ای به ۲۵۷ مایل بر ساعت (۴۱۳.۶ کیلومتر بر ساعت) محدود شده است؛ دلیل این تصمیم، محافظت از تایرهای خودرو در برابر فشار بیش از حد بود.

حال، از خودتان بپرسید: سریع‌ترین سرعتی که تاکنون پشت فرمان خودرو تجربه کرده‌اید چه بوده است؟ ۹۰؟ ۱۳۰؟ شاید ۱۵۰ کیلومتر بر ساعت؟ تقریبا می‌توان مطمئن بود که هیچ‌گاه حتی نزدیک به سرعت‌های حیرت‌انگیزی که ویرون قادر به دستیابی به آن است حرکت نکرده‌اید. واقعیت این است که نیازی هم به چنین سرعت‌هایی وجود ندارد، حتی اگر قرار ملاقات مهمی را از دست داده باشید. علاوه بر این، تقریبا هیچ خودرویی در جاده‌های عمومی توان دستیابی به چنین سرعت‌هایی را ندارد؛ و دلیل اصلی آن دستگاهی است به نام «محدودکننده سرعت» یا همان «گاورنر سرعت». درست مانند بسیاری از عملکردهای دیگر خودروهای مدرن با سیستم تزریق سوخت الکترونیکی، محدودکننده‌های سرعت نیز توسط حسگرهای الکترونیکی و رایانه مرکزی موتور کنترل می‌شوند.

سازوکار عملکرد محدودکننده سرعت

اما این سیستم چگونه کار می‌کند؟ مجموعه‌ای از حسگرها، سرعت حرکت خودرو را به‌طور لحظه‌ای تشخیص می‌دهند و سپس این داده‌ها را به رایانه موتور ارسال می‌کنند؛ رایانه‌ای که تقریبا تمامی عملکردهای موتور را مدیریت می‌کند. زمانی که خودرو به سرعتی از پیش تعیین‌شده برسد، این رایانه مداخله کرده و جریان هوا و سوخت ورودی به موتور را محدود می‌سازد و حتی در برخی موارد، جرقه‌های احتراق را نیز کنترل می‌کند. به این ترتیب، راننده به‌هیچ‌وجه قادر نخواهد بود از سقف سرعتی که سازنده تعیین کرده است فراتر برود .

چه خودروهایی محدودکننده سرعت دارند؟

در بسیاری از کشورها، وجود محدودکننده سرعت روی وسایل نقلیه خاص الزامی است؛ برای مثال بر روی موتورهای کوچک (مانند موپدها) و برخی خودروهای تجاری. در ایالات متحده، «سازمان ملی ایمنی ترافیک بزرگراه‌ها» از سال ۲۰۱۱ (۱۳۹۰ شمسی) بررسی‌هایی را برای اجباری‌کردن محدودکننده‌ها روی کامیون‌های سنگین آغاز کرد.

اما در خودروهای سواری، وضعیت متفاوت است. هر خودروساز سیاست خاص خود را دارد. خودروهای اقتصادی معمولا در محدوده ۱۱۰ مایل بر ساعت (۱۷۷ کیلومتر بر ساعت) محدود می‌شوند، در حالی که خودروهای قدرتمندتر، به‌ویژه مدل‌های اروپایی، معمولا دارای سقف سرعت‌های بسیار بالاتری هستند. حتی نوع پیشرانه انتخابی نیز می‌تواند در این محدودیت نقش داشته باشد. برای نمونه، در فورد موستانگ مدل ۲۰۱۱ (۱۳۸۹ شمسی)، نسخه شش سیلندر حداکثر تا ۱۱۳ مایل بر ساعت (۱۸۱.۹ کیلومتر بر ساعت) محدود شده بود، اما نسخه هشت سیلندر توان دستیابی به حدود ۱۵۰ مایل بر ساعت (۲۴۱.۴ کیلومتر بر ساعت) را داشت.

چرا خودروها محدودکننده سرعت دارند؟

اما چرا باید سرعت خودروها را محدود کرد؟ شاید باورش سخت باشد، اما دلایل منطقی و متعددی وجود دارد که نشان می‌دهد محدود کردن سرعت به‌مراتب ضروری‌تر از رها کردن خودرو برای رسیدن به بیشترین سرعت ممکن است.

ایمنی، مهم‌ترین دلیل این موضوع است. تصور کنید اگر رانندگان به‌طور مداوم با سرعت‌های بالاتر از ۱۰۰ مایل بر ساعت (۱۶۰.۹ کیلومتر بر ساعت) در جاده‌ها حرکت کنند، چه فاجعه‌ای رخ خواهد داد. هرچه سرعت خودرو بالاتر باشد، پایداری آیرودینامیکی آن کمتر شده و کنترل خودرو دشوارتر می‌شود. افزون بر این، بیشتر رانندگان به‌سادگی واکنش‌های لازم برای مدیریت چنین سرعت‌هایی را ندارند.

محافظت از موتور و خودرو دلیل دیگری برای وجود محدودکننده‌هاست. عمر مفید موتور به‌شدت کاهش می‌یابد اگر به‌طور مداوم در حداکثر سرعت خود فعالیت کند، زیرا تحت فشار مضاعفی قرار می‌گیرد.

لاستیک‌های خودرو نیز نقش مهمی در این موضوع دارند. اگر تا به حال به اعداد و حروف درج‌ شده روی دیواره لاستیک‌ها دقت کرده باشید، باید بدانید که آن‌ها علاوه بر ابعاد، شاخص سرعت لاستیک را نیز مشخص می‌کنند. این شاخص بیانگر بیشترین سرعتی است که یک تایر می‌تواند پیش از خطر ترکیدن تحمل کند. برای نمونه، بیشتر سدان‌های خانوادگی و ون‌ها دارای لاستیک‌هایی با رتبه S یا T هستند؛ بدین معنا که بهتر است سرعت آن‌ها از ۱۱۲ مایل بر ساعت (۱۸۰.۲ کیلومتر بر ساعت) و ۱۱۸ مایل بر ساعت (۱۸۹.۹ کیلومتر بر ساعت) فراتر نرود. در مقابل، خودروهای اسپرت خاص و گران ‌قیمت به لاستیک‌هایی با رتبه Y مجهز می‌شوند که توانایی تحمل سرعت‌هایی تا ۱۸۶ مایل بر ساعت (۲۹۹.۳ کیلومتر بر ساعت) را دارند.

عوامل زیست‌محیطی نیز اهمیت دارند. هرچه سرعت خودرو افزایش یابد، مصرف سوخت بیشتر شده و آلایندگی نیز افزایش می‌یابد. در نهایت، باید به مسئله قوانین و مقررات نیز توجه داشت؛ چراکه به‌احتمال زیاد پلیس محل زندگی شما از تلاش برای شکستن رکورد سرعت بوگاتی ویرون چندان خوشحال نخواهد شد.

آیا می‌توان محدودکننده سرعت را غیرفعال کرد؟

حال که روشن شد وجود محدودکننده‌ها جنبه‌های مثبت زیادی دارد، ممکن است برخی بپرسند اگر کسی بخواهد بدون توجه به این ملاحظات با بیشترین سرعت ممکن رانندگی کند، آیا راهی برای غیرفعال کردن این سیستم وجود دارد؟

پاسخ کوتاه این است: بله، روش‌هایی برای غیرفعال کردن محدودکننده وجود دارد. درست مانند دیگر رایانه‌ها، عملکردهای رایانه موتور خودرو نیز قابل تغییر هستند. با این حال، این کار به‌سادگی امکان‌پذیر نیست.

جالب است بدانید برخی خودروها به‌طور ذاتی دارای قابلیت‌هایی برای دور زدن محدودکننده هستند. برای مثال، در نیسان GT-R، زمانی که سیستم GPS خودرو تشخیص دهد خودرو وارد پیست مسابقه شده، سرعت نهایی مجاز به‌طور خودکار افزایش می‌یابد. یا در نمونه‌ای دیگر، فورد موستانگ‌های جدید دارای قابلیتی هستند که والدین می‌توانند سقف سرعت خودرو را برای فرزندان نوجوان خود برنامه‌ریزی کنند.

اما اگر بخواهیم دقیق‌تر شویم، بسیاری از خودروها با استفاده از چیپ‌های تقویتی بازار جانبی یا بازبرنامه‌ریزی رایانه موتور قابل تغییر هستند. این تغییرات می‌توانند توان خروجی یا حتی مصرف سوخت را بهبود بخشند و در عین حال، محدود کننده سرعت را نیز حذف کنند.

علاوه بر این، برخی روش‌های مکانیکی نیز وجود دارند. برای نمونه، در خودروی قدیمی نیسان 240SX کوپه اسپرت، با جدا کردن دو حسگر در جعبه‌دنده می‌توان باعث شد که رایانه موتور دیگر نتواند دور موتور را در دنده‌های چهارم و پنجم تشخیص دهد، در نتیجه محدود کننده فعال نمی‌شود.

با این حال باید توجه داشت که هر خودرو شرایط خاص خود را دارد و ممکن است با کمی جست‌وجوی اینترنتی بتوانید روش انجام این کار را پیدا کنید. اما نکته مهم این است که چنین اقدامی همیشه ایمن نیست. همچنین، پیش از هر اقدامی باید مطمئن شوید که لاستیک‌های خودرو و توانایی‌های رانندگی شما قادر به مدیریت سرعت‌های بالا هستند.

در آلمان بخش‌هایی از بزرگراه معروف وجود دارد که هیچ محدودیت سرعتی برای خودروها در نظر گرفته نشده است. به همین دلیل بسیاری از خودروهای لوکس و سطح بالای اروپایی برای حرکت در سرعت‌های بالا طراحی شده‌اند و معمولا سقف سرعت آن‌ها بسیار بیشتر از خودروهای تولید شده در سایر نقاط جهان است. هرچند مطالعه این مقاله هر کسی را وسوسه می‌کند که محدودکننده خودروی شخصی‌اش را غیرفعال کند، اما واقعیت این است که در ایران تقریبا هیچ جاده‌ای وجود ندارد که بتوان در آن با سرعت‌های بیش از 120 کیلومتر بر ساعت حرکت کرد. مگر با خطر توقیف خودرو و ضبط گواهینامه توسط پلیس.

همان‌طور که دیدیم، محدودکننده‌های سرعت تنها یک ابزار ساده برای جلوگیری از افزایش سرعت نیستند، بلکه نقشی اساسی در ایمنی، افزایش طول عمر موتور، حفاظت از لاستیک‌ها و حتی کاهش آلایندگی محیط‌زیست ایفا می‌کنند. هرچند برخی افراد به دنبال راه‌هایی برای غیرفعال کردن این سیستم هستند، اما باید در نظر داشت که چنین اقدامی می‌تواند خطرات جدی برای راننده، سرنشینان و سایر کاربران جاده به همراه داشته باشد. در نهایت، انتخاب میان حفظ محدود کننده یا تلاش برای حذف آن، موضوعی است که به مسئولیت‌ پذیری فردی و شرایط رانندگی بستگی دارد.

حالا نوبت شماست، آیا تا به حال درباره محدود کننده سرعت خودروی خود کنجکاو شده‌اید؟ به نظر شما وجود این سیستم ضروری است یا آزادی کامل در سرعت باید در اختیار راننده باشد؟ دیدگاه‌ها و تجربه‌های خودتان را در بخش نظرات با ما و سایر کاربران چرخان به اشتراک بگذارید.

مطالب مرتبط:

1. راز سرعت‌سنج خودرو؛ از مکانیزم مکانیکی تا دقت واقعی در جاده
2. تایر سایلنت یا بی‌صدا چیست و چه مزایایی دارد؟
3. چگونه در بزرگراه ایمن رانندگی کنیم؟ چند نکته ساده!
4. راهنمای کامل بررسی و تعویض فیوز خودرو؛ از تشخیص فیوز سوخته تا نصب فیوز جدید

Copy URL URL Copied