TU5 پلاس دقیقا چیست؟ بررسی نقاط قوت و ضعف نسخه پلاس پیشرانه محبوب داخلی

موتور TU5 از دیرباز به عنوان یکی از پیشرانه‌های محوری صنعت خودروسازی ایران شناخته می‌شود؛ موتوری ۱.۶ لیتری و شانزده سوپاپ که برای سال‌ها، عملکردی قابل قبول و اقتصادی را برای طیف وسیعی از محصولات ایران خودرو، از ۲۰۶ و ۲۰۷ گرفته تا پارس و رانا، به ارمغان آورده بود. اما با سخت‌تر شدن استانداردهای آلایندگی و لزوم بهبود بازدهی انرژی، نیاز به جایگزینی قدرتمندتر و مدرن‌تر اجتناب‌ناپذیر بود. در این میان، موتور TU5 Plus (TU5P) پا به عرصه وجود گذاشت؛ پیشرانه‌ای که در حقیقت تلاشی برای دمیدن روحی تازه در کالبد محبوب خانواده TU5، با تمرکز بر راندمان بیشتر و آلایندگی کمتر است. این مقاله به بررسی دقیق مشخصات فنی، تغییرات کلیدی نسبت به نسل پیشین و ارزیابی نقاط قوت و ضعف این موتور ارتقاءیافته می‌پردازد و نگاهی به افق‌های آتی آن در صنعت خودروی کشور خواهد داشت.

گذر از TU5 به TU5P: ارتقاء در جزئیات

ظهور موتور TU5P که در ابتدا با نام EC5 شناخته می‌شد و سپس در فرآیند بومی‌سازی و نصب بر روی محصولات جدید ایران خودرو (نظیر تارا) به نام TU5 پلاس تغییر هویت داد، یک جهش صرفا عددی نیست، بلکه حاصل اصلاحاتی هدفمند در اجزای داخلی و سیستم‌های کنترل موتور است. هرچند حجم موتور (۱۵۸۷ سی‌سی) و تعداد سیلندرها (۴ سیلندر) ثابت باقی مانده، اما عمده تغییرات در جهت افزایش راندمان حرارتی و مکانیکی متمرکز شده‌اند:

جدول مقایسه فنی TU5 و TU5P

همان‌طور که از جدول برمی‌آید، قدرت و گشتاور به شکل محسوسی افزایش یافته‌اند، هرچند که این افزایش قدرت در دور موتور بالاتری حاصل می‌شود. عامل اصلی این دستاورد، چند تغییر بنیادین در طراحی و قطعات است:

1. سیستم زمان‌بندی متغیر سوپاپ‌ها (CVVT): مهم‌ترین و تاثیرگذارترین ارتقاء، مجهز شدن TU5P به فناوری CVVT (Continuous Variable Valve Timing) است. این سیستم با تنظیم پیوسته زمان باز و بسته شدن سوپاپ‌ها، به‌ویژه در دورهای مختلف موتور، باعث بهبود تنفس موتور، افزایش گشتاور در دورهای میانی و بالایی و در نتیجه، افزایش راندمان و کاهش مصرف سوخت می‌شود. این ویژگی، برتری عملکردی قابل توجهی نسبت به TU5 فاقد CVVT ایجاد می‌کند.
2. پمپ روغن با دبی متغیر: بهره‌گیری از پمپ روغن هوشمند با قابلیت متغیرسازی میزان روغن خروجی (Variable Displacement Oil Pump)، یکی دیگر از مزایای فنی TU5P است. این فناوری امکان کنترل فشار روغن در شرایط مختلف کاری موتور را فراهم می‌آورد. این کنترل دقیق نه تنها از اتلاف انرژی برای پمپاژ غیرضروری روغن جلوگیری می‌کند، بلکه به طور مستقیم بر کاهش مصرف سوخت و بهبود راندمان کلی موتور تاثیر می‌گذارد.
3. افزایش نسبت تراکم: افزایش نسبت تراکم از ۱۰.۵ به ۱، به ۱۱ به ۱، بازدهی ترمودینامیکی موتور را بهبود بخشیده و به طور مستقیم در افزایش قدرت و گشتاور نهایی نقش داشته است. این امر نیازمند سوخت با کیفیت بهتر و اکتان بالاتر (اکتان ۹۵) برای جلوگیری از پدیده کوبش (Knocking) یا همان ناک‌زدن است.

نقاط قوت و نقاط ضعف TU5P

موتور TU5 پلاس با وجود مزایایی که نسبت به نسل قبلی خود دارد، از چالش‌هایی نیز رنج می‌برد که باید در ارزیابی فنی به آن‌ها توجه کرد:

نقاط قوت (مزایا)

• راندمان و قدرت بالاتر: با خروجی ۱۱۳ اسب بخار، TU5P یک جهش ملموس در عملکرد نسبت به ۱۰۵ اسب بخار TU5 ایجاد کرده که در شتاب‌گیری و رانندگی کاملا محسوس است.
• استاندارد آلایندگی بهتر: دسترسی به استاندارد یورو ۵ (در مقابل یورو ۴ بهینه) نشان‌دهنده تعهد این پیشرانه به کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی و سازگاری بیشتر با قوانین بین‌المللی است.
• فناوری‌های مدرن: بهره‌گیری از تکنولوژی‌هایی نظیر CVVT و پمپ روغن با دبی متغیر، TU5P را به موتوری مدرن‌تر و از نظر مهندسی پیچیده‌تر تبدیل کرده که در نهایت به کاهش مصرف سوخت ترکیبی (حدود ۶.۷ تا ۷.۱ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر در خودروهایی مانند تارا و ۲۰۷) منجر می‌شود.
• بستر گسترده استفاده: این موتور به سرعت به یک پلتفرم استاندارد در خودروهای داخلی تبدیل شده و علاوه بر محصولات ایران خودرو (۲۰۷، رانا پلاس و تارا)، در پروژه‌های آتی خودروسازان دیگر (مانند شاهین پلاس سایپا و پارس نوآ) نیز به‌عنوان قلب تپنده اصلی انتخاب شده است که تضمین‌کننده دسترسی نسبی به قطعات و خدمات خواهد بود.

نقاط ضعف (معایب)

• حساسیت به سوخت: افزایش نسبت تراکم به ۱۱ به ۱، اگرچه راندمان را افزایش داده، اما وابستگی موتور به بنزین با اکتان بالا (۹۵) را دوچندان می‌کند. استفاده از سوخت بی‌کیفیت می‌تواند منجر به ناک زدن و آسیب جدی به قطعات داخلی موتور شود. از سوی دیگر باید توجه داشت که در حال حاضر دسترسی به چنین بنزینی در ایران بسیار دشوار است.
• پیچیدگی فنی و تعمیرات: افزودن سیستم‌هایی مانند CVVT و دریچه گاز برقی (در برخی مدل‌ها)، تعمیر و نگهداری موتور را نسبت به TU5 ساده، کمی پیچیده‌تر و تخصصی‌تر کرده است. خطایابی و تعمیرات این سیستم‌ها نیازمند ابزار و دانش فنی به‌روزتری است.
• دیرگشتاوری: هرچند گشتاور نهایی بهبود یافته، اما دور دستیابی به حداکثر گشتاور از ۴۰۰۰ به ۴۸۰۰ دور بر دقیقه منتقل شده است. این موضوع می‌تواند در رانندگی شهری و نیاز به شتاب‌گیری‌های ناگهانی در دور پایین، کمی تاخیر ایجاد کند، هرچند که در دورهای بالاتر این کمبود جبران می‌شود.
• تداوم مشکلات بنیادین: برخی از چالش‌های فنی TU5، از جمله حساسیت به کیفیت روغن و دمای نسبتا بالای عملکرد، همچنان به نحوی در این نسل ادامه پیدا کرده‌اند.

فراتر از Plus: افق‌های پروژه‌های آتی (Atkinson و Turbo)

آنچه آینده موتور TU5 پلاس را از یک ارتقا صرف متمایز می‌کند، نقش آن به عنوان موتور پایه برای نسل‌های بسیار پیشرفته‌تر است. شرکت تحقیق، طراحی و تولید موتور ایران خودرو (ایپکو) برنامه‌های بلندپروازانه‌ای برای ارتقاء بیشتر این پیشرانه در دست اقدام دارد که نشان‌دهنده تلاش برای ورود به عرصه تکنولوژی‌های روز جهان است. این پروژه‌ها بر دو محور اصلی استوارند:

۱. موتور TU5P با چرخه اتکینسون (Atkinson Cycle)

هدف این پروژه، بازطراحی TU5P برای استفاده از چرخه اتکینسون (Atkinson Cycle) است. در این چرخه، که عمدتا با زمان‌بندی ویژه سوپاپ‌ها محقق می‌شود، نسبت تراکم هندسی بالا حفظ شده اما نسبت تراکم مؤثر کاهش می‌یابد که نتیجه آن کاهش چشمگیر مصرف سوخت و آلایندگی است. این پروژه خود شامل دو زیرشاخه مهم است:

• TU5P-NA ATK (تنفس طبیعی): با هدف نصب بر روی خودروهایی نظیر پژو ۲۰۷، این نسخه مصرف سوخت را تا حدود ۷ درصد کاهش می‌دهد و استاندارد آلایندگی یورو ۶b را هدف گرفته است. حداکثر قدرت این نسخه در حدود ۱۰۷ اسب بخار و گشتاور آن ۱۴۰ نیوتن‌متر پیش‌بینی شده که با وجود کاهش جزئی قدرت، بهبود شگرفی در بازدهی سوخت دارد.
• TU5P-TC ATK (توربوشارژ): این نسخه با تجهیز به توربوشارژر برای نصب بر روی خودروهایی مانند تارا، قدرتی معادل ۱۳۴ اسب بخار و گشتاوری در حدود ۲۰۰ نیوتن‌متر را ارائه خواهد کرد، ضمن اینکه مصرف سوخت آن به ۶.۵ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر کاهش یافته و باز هم استاندارد آلایندگی یورو ۶b را پاس خواهد کرد.

۲. پتانسیل هیبرید (Hybrid)

در نقشه راه ایپکو، علاوه بر نسخه‌های تنفس طبیعی و پرخوران اتکینسون، آینده‌ای برای نسخه‌های دونیرویی (هیبریدی) نیز پیش‌بینی شده است. این گام، TU5P را از یک موتور بنزینی استاندارد به پلتفرمی تبدیل می‌کند که می‌تواند به عنوان بخشی از یک سیستم پیشرانه‌ی هیبریدی در کنار موتور الکتریکی قرار گیرد. تحقق این هدف، نه تنها باعث تنوع‌بخشی به سبد محصولات داخلی می‌شود، بلکه دروازه‌ای برای ورود صنعت خودروسازی کشور به دنیای فناوری‌های سبز و مدرن خواهد بود.

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

موتور TU5 Plus نه تنها یک ارتقا ساده، بلکه یک نقطه عطف در تاریخچه پیشرانه‌های داخلی است. با معرفی تکنولوژی‌هایی نظیر CVVT و پمپ روغن متغیر، این موتور به خوبی توانسته است ضمن حفظ حجم ۱.۶ لیتری، قدرت، گشتاور و راندمان را نسبت به نسل قدیمی TU5 بهبود بخشد و سطح آلایندگی را به یورو ۵ برساند. این موتور، در حال حاضر به عنوان یک انتخاب مطلوب و استاندارد در محصولات جدید و به‌روزرسانی‌شده ایران خودرو و دیگر خودروسازان داخلی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

با این حال، پیچیدگی بیشتر و حساسیت حیاتی آن به کیفیت سوخت، چالش‌هایی هستند که مصرف‌کنندگان و مراکز خدمات فنی باید برای آن‌ها آماده باشند. از سوی دیگر پروژه‌های در دست اقدام برای تبدیل TU5P به پلتفرم‌های Atkinson (TU5P-NA ATK و TU5P-TC ATK)، نویدبخش جهشی بزرگ در زمینه کاهش مصرف سوخت و دستیابی به استاندارد یورو ۶b هستند که در صورت موفقیت، موقعیت موتور TU5 Plus را به عنوان قلب تپنده مدرن خودروهای ایرانی برای سال‌های آتی تثبیت خواهد کرد.

هدف ما در این مقاله ارائه یک تصویر جامع و بی‌طرفانه از موتور TU5  پلاس و جایگاه آن در صنعت خودروی داخلی بود. حال که با جزئیات این پیشرانه و چشم‌اندازهای آینده آن آشنا شدید، مشتاقیم تا دیدگاه‌ها و تجربیات شما را نیز بشنویم. اگر تجربه‌ای در استفاده از خودروهای مجهز به TU5P یا TU5 دارید، یا در خصوص آینده پروژه‌های اتکینسون (Atkinson) و هیبرید، نظری فنی یا تحلیلی دارید، لطفا آن را در بخش نظرات با ما و دیگر علاقه‌مندان به اشتراک بگذارید. تبادل نظرات فنی شما، تکمیل‌کننده این گفتگوی تخصصی خواهد بود.

مطالب مرتبط:

1. اعلام قیمت دو تیپ جدید پژو 207 با موتور TU5 پلاس
2. پروژه های جدید ایران خودرو اعلام شد؛ سورن پلاس با موتور TU5 پلاس
3. برنامه ایران خودرو برای ارتقاء موتور TU5 پلاس؛ استفاده از اتکینسون و توربوشارژ
4. مقایسه پارس نوا یا ال۹۰ ایرانی با رنو سیمبل

Copy URL URL Copied