رنج اکستندر چیست؟ آیا می‌توان یک نمونه افترمارکت خریداری کرد؟

در سال‌های اخیر صنعت خودروسازی جهان شاهد یک تغییر بنیادین بوده است؛ گذر از خودروهای سنتی درون‌سوز به سمت خودروهای برقی که پاک‌تر، کم‌مصرف‌تر و سازگارتر با محیط زیست هستند. با وجود تمامی مزایا، یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های خریداران خودروهای تمام برقی، مسئله «بُرد حرکتی» یا همان مسافتی است که خودرو می‌تواند تنها با تکیه بر باتری طی کند. بسیاری از افراد همچنان این نگرانی را دارند که در سفرهای طولانی یا در مناطقی که زیرساخت شارژ سریع چندان گسترده نیست، با مشکل تمام شدن شارژ باتری مواجه شوند. درست در همین نقطه است که مفهومی به نام رنج اکستندر (Range Extender) وارد میدان می‌شود؛ راهکاری میانه برای ترکیب مزایای یک خودروی تمام برقی با پشتوانه مطمئن یک موتور درون‌سوز.

رنج اکستندر، برخلاف نام نسبتا پیچیده‌اش، ایده‌ای ساده اما کاربردی دارد: افزودن یک موتور کوچک درون‌سوز (اغلب بنزینی) به خودرو که به هیچ عنوان مستقیما چرخ‌ها را به حرکت درنمی‌آورد، بلکه تنها وظیفه آن تولید برق و شارژ مجدد باتری در زمان نیاز است. به این ترتیب، خودروی برقی می‌تواند مسافت بیشتری را طی کند، بدون اینکه مالک آن دائما نگران پیدا کردن ایستگاه شارژ باشد. به زبان ساده‌تر، رنج اکستندر یک افزایش‌ دهنده برد حرکتی است که ترکیبی از دنیای پاک فناوری برقی و انعطاف‌پذیری سوخت‌های فسیلی را در اختیار کاربر قرار می‌دهد.

صبر کنید، مگر می‌شود؟ چطور چنین چیزی کار می‌کند؟

از آنجا که موتور الکتریکی نیروی محرکه چرخ‌ها را از طریق باتری تامین می‌کند، این خودرو در اصل یک خودروی الکتریکی به شمار می‌رود. اما تفاوت اصلی در اینجاست که یک ژنراتور بنزین‌سوز در داخل خودرو تعبیه شده که در صورت اتمام شارژ باتری، می‌تواند آن را دوباره شارژ کند. به همین دلیل، چنین سامانه‌ای عنوان «افزایش‌دهنده بُرد حرکتی» یا همان رنج اکستندر را دریافت کرده است.

خب، این خیلی شبیه هیبرید به نظر می‌رسد. تفاوتش چیست؟

بله درست است، هم در خودروهای هیبریدی و هم در خودروهای دارای رنج اکستندر، از ترکیب موتور درون‌سوز (ICE) و موتور الکتریکی استفاده می‌شود. اما تفاوت کلیدی اینجاست که در یک خودروی هیبریدی ـ چه از نوع «خودشارژ» باشد و چه از نوع «پلاگین هیبرید» (PHEV) ـ موتور درون‌سوز به‌طور مستقیم به محور محرک متصل بوده و چرخ‌ها را به حرکت درمی‌آورد. در حالی‌که در رنج اکستندر، موتور الکتریکی به‌تنهایی وظیفه حرکت خودرو را بر عهده دارد و موتور درون‌سوز صرفا به تولید برق و تغذیه باتری محدود می‌شود.

آیا این فناوری به نوعی بازی با کلمات است؟

به هیچ‌وجه. درست به همین دلیل که موتور درون‌سوز به چرخ‌ها متصل نیست و فقط برای شارژ باتری به‌کار می‌رود، خودروسازان می‌توانند از طراحی بسیار ساده‌تری بهره بگیرند. دیگر نیازی به میل‌گاردان، کلاچ یا گیربکس وجود ندارد. همچنین از آنجا که موتور درون‌سوز در این سیستم به‌صورت ثابت و بدون نیاز به هماهنگی با دنده‌ها کار می‌کند، می‌تواند همیشه در نقطه بهینه بازدهی سوخت فعالیت داشته باشد و در نتیجه طول عمر بالاتری نیز پیدا کند.

یعنی از نظر راندمان سوخت هم دو برابر به صرفه است؟

می‌توان گفت حتی سه برابر به‌صرفه خواهد بود. نخست اینکه شما بخش عمده مسیر خود را با انرژی پاک و دوستدار محیط زیست یعنی الکتریسیته طی می‌کنید. دوم اینکه موتور درون‌سوز، در شرایطی کار می‌کند که بهترین بازدهی استخراج انرژی را دارد و همین امر موجب شارژ بیشتر باتری می‌شود. سومین مزیت هم استفاده همزمان از فناوری ترمز احیاکننده است که انرژی تلف‌شده هنگام ترمزگیری را دوباره به باتری بازمی‌گرداند.

خب، پس مشکل کجاست؟

یکی از چالش‌ها همین اصطلاحات و مخفف‌ها هستند که شاید در ابتدا کمی گیج‌کننده به نظر برسند. REX مخفف Range Extender یا همان «رنج اکستندر» است. REEV به معنای «خودروی برقی با بُرد افزوده» است و EREV هم که شاید در نگاه اول شبیه لهجه محلی به‌نظر برسد، در واقع کوتاه ‌شده عبارت «خودروی برقی با موتور افزایش‌دهنده برد» است. شاید انتظار داشتیم با این همه مهندسان خبره در دنیا، دست‌کم در انتخاب مخفف‌ها نظم بیشتری وجود داشته باشد!

نکته دیگری هم هست که باید بدانم؟

بله، از آنجا که موتور درون‌سوز هیچ اتصال مکانیکی مستقیمی به چرخ‌ها ندارد، میزان لرزش خودرو بسیار کمتر است و همچنان از سکوت و آرامش یک خودروی الکتریکی بهره‌مند می‌شوید.

علاوه بر این، به دلیل طراحی ساده‌تر و کاهش قطعات پیچیده، هزینه تولید چنین سامانه‌ای برای خودروسازان بسیار پایین‌تر تمام می‌شود. این موضوع می‌تواند به معنای قیمت تمام‌شده جذاب‌تر برای مشتریان نیز باشد.

بسیار عالی! حالا چه خودروهایی با چنین سیستم رنج اکستندر عرضه شده‌اند؟

اینجاست که شرایط کمی پیچیده می‌شود. این فناوری نخستین بار در مدل Vauxhall Ampera (که در بازار ایالات متحده با نام Chevrolet Volt و در اروپا با نام Opel Ampera شناخته می‌شد) معرفی شد. سپس در خودروی BMW i3 REX به‌خوبی به‌کار گرفته شد.

در برخی کشورها که وسعت جغرافیایی بیشتری دارند، علاقه‌مندان حتی اقدام به نصب سامانه‌های افترمارکت، البته با ریسک باطل ‌شدن گارانتی کرده‌اند. همچنین قرار بود خودرو Ineos Fusilier با چنین سیستمی عرضه شود اما این پروژه لغو شد. برند Genesis نیز قصد دارد در سال ۲۰۲۷ (۱۴۰۶ شمسی) خودروی GV90 را با رنج اکستندر عرضه کند.

از سوی دیگر، گروه فولکس واگن با همکاری سایک نخستین نمونه مفهومی خودروی الکتریکی مجهز به رنج اکستندر را در نمایشگاه خودروی شانگهای ۲۰۲۵ (فروردین ۱۴۰۴) معرفی کرد که با نام ID.ERA SUV شناخته می‌شود. البته این پروژه در حد یک کانسپت باقی مانده است.

در همین حال، شرکت ZF نیز اعلام کرده به دلیل افزایش تقاضای صنعت خودروسازی، نسل جدیدی از سامانه‌های رنج اکستندر را توسعه خواهد داد. بنابراین انتظار می‌رود در آینده نزدیک تعداد بیشتری از خودروها با حروف R، E و V در نام‌گذاری به بازار عرضه شوند. در غیر این صورت، خریداران باید در بازار خودروهای دست دوم به دنبال مدل‌های کمیاب نظیر Fisker Karma باشند.

جمع‌بندی

فناوری رنج‌اکستندر را می‌توان حلقه واسطی میان دنیای خودروهای تمام‌برقی و خودروهای سنتی درون‌سوز دانست. این سیستم با ترکیب مزایای هر دو دنیا، هم آرامش و سکوت رانندگی برقی را به ارمغان می‌آورد و هم دغدغه تمام‌شدن شارژ باتری را کاهش می‌دهد. هرچند هنوز تنوع مدل‌های مجهز به این فناوری در بازار جهانی محدود است، اما با توجه به روند رو به رشد تقاضا و سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگ، به نظر می‌رسد در آینده‌ای نزدیک شاهد حضور پررنگ‌تر این سیستم در خودروهای جدید باشیم.

حالا نوبت شماست: آیا به نظر شما رنج‌اکستندر می‌تواند راه‌حلی عملی و پایدار برای عبور از دوران گذار به‌سوی برقی ‌شدن کامل صنعت خودرو باشد؟ یا اینکه این فناوری را صرفا یک مرحله موقت و گذرا می‌دانید؟ دیدگاه‌ها و تجربیاتتان را با ما در میان بگذارید.

مطالب مرتبط:

1. رانندگی با یک پدال چیست؟ چرا این ویژگی می‌تواند متغیرترین امکان در خودروهای برقی باشد؟
2. فناوری ولت‌پارک در BYD Song Plus 2025؛ پارک خودکار واقعی به سبک هوش مصنوعی
3. فناوری چشم خدا در محصولات BYD؛ انقلابی در هوشمندی رانندگی
4. شارژر هوشمند چیست و آیا برای خودروی برقی من ضروری است؟

Copy URL URL Copied