از داتسون تا میاتا ؛ تولد و تداوم یک رؤیا

نشستن پشت فرمان 240Z تجربه‌ای بود میان جسم و روح. فرمانی بدون کمک، اما با حسی زنده و واقعی. پدال‌هایی سفت اما صادق، و موتوری که در هر دور، نغمه‌ای متفاوت می‌خواند.
240Zنه آنقدر ترسناک بود که کنترل آن در سزعت‌های بالا مهارت بسیار یالایی لازم داشته باشد و نه آنقدر یکنواخت و کسل‌کننده که تنها مورد غیرقابل کشف در ان هیجان باشد؛ 240Z یک خودرو اسپرت واقعی با روحی پر نشاط و سرزنده بود.
راننده را تنبیه نمی‌کرد، اما تشویقش می‌نمود تا بهتر شود، تا به مرز توان خود و ماشین برسد.

این خودرو، به‌جای مهندسی فاصله میان انسان و ماشین، پل ارتباطی میان‌ آن‌ها بود. همان چیزی که سال‌ها بعد مهندسان مزدا آن را با واژه‌ی ژاپنی جینبا-ایتّای توصیف کردند:
«وحدت سوار و اسب».

با گذر زمان، استانداردهای آلایندگی و وزن اضافه، نسخه‌های بعدی 260Z و 280Z را از اصالت اولیه دور کردند. اما آن جرقه‌ی نخست، همان شعله‌ای بود که مسیر صنعت خودروسازی ژاپن را روشن کرد.

دو دهه سکوت، یک بازگشت غرورآمیز

بیست سال گذشت. جهان خودرو دگرگون شد؛ اسپرت‌های کلاسیک جای خود را به مدل‌های سنگین، گران و پیچیده دادند.
اما در دهه‌ی هشتاد، در گوشه‌ای از کارخانه‌ی مزدا در هیروشیما، گروهی از مهندسان جوان تصمیم گرفتند به سرچشمه بازگردند. به همان ایده‌ای که داتسون روزی آن را در قالب فلز و صدا تجسم کرده بود:سادگیِ لذت.

نتیجه‌ی آن بازگشت به ریشه‌ها، در سال ۱۹۸۹ به جهان معرفی شد: Mazda MX-5 Miata.
یک رودستر کوچک، سبک و پرنشاط که نه قدرت شگفت‌انگیزی داشت، نه فناوری عجیب و غریب اما چیزی داشت که بسیاری از هم‌عصرانش از یاد برده بودند: روح رانندگی.

فلسفه‌ی جینبا-ایتّای

مزدا فلسفه‌ی خود را بر ایده‌ای باستانی بنا کرد: وحدت میان انسان و ماشین. فرمان، دنده و پدال‌ها طوری طراحی شدند که گویی بخشی از بدن راننده‌اند. هیچ تأخیری، هیچ واسطه‌ای میان خواستن و حرکت وجود نداشت.
میاتا نه می‌خواست جای داتسون را بگیرد، نه می‌خواست بهتر باشد؛ فقط می‌خواست همان حس را دوباره زنده کند.

با بدنه‌ای کمتر از یک تُن، و موتوری چهارسیلندر که تنها ۱۱۶ اسب‌بخار تولید می‌کرد، میاتا نشان داد که قدرت، شرط لازم برای هیجان نیست. فرمانش بی‌واسطه بود، گیربکسش چون چاقوی جراحی دقیق، و صدای موتور، موسیقی خالص مکانیک.

پیوند دو نسل

وقتی داتسون 240Z  در سال ۱۹۷۰ متولد شد، ژاپن تازه در حال یادگیری قواعد بازی بود، اما وقتی میاتا در ۱۹۹۰ آمد، ژاپن خودش معلم شده بود. یکی آغازگر بود و دیگری مفسر.
240Z  دروازه را گشود و میاتا، آن راه را ادامه داد.

هر دو، در زمان خود، علیه جریان حرکت کردند. اولی در برابر انحصار اروپایی‌ها، دومی در برابر سنگینی مدرنیته. هر دو، به شیوه‌ی خود، نشان دادند که اصالت همیشه به معنای نو بودن نیست؛ گاهی، به معنای بازگشت است.

میراثی که هنوز زنده است

امروز، نیم‌قرن پس از داتسون و سه دهه پس از میاتا، هر دو همچنان زنده‌اند آن‌هم نه فقط در جاده‌ها، که در ذهن رانندگانی که هنوز به «احساس» بیش از «عدد» ایمان دارند. داتسون، نماد جسارت آغاز بود؛ میاتا، نشانه‌ی بلوغ همان جسارت.

در تاریخ خودروسازی ژاپن، این دو نه تنها دو مدل، بلکه دو فصل از یک روایت‌اند؛ روایت ملتی که از تقلید به خلاقیت رسید،
از صنعت به هنر و از مهندسی به فلسفه.

و اگر روزی، در جاده‌ای خلوت، صدای موتور شش سیلندر داتسون را در دل کوهستان بشنوید، یا خنده‌ی بی‌خیال میاتا را در پیچ‌های ساحلی، بدانید که هنوز آن رؤیای کهن زنده است. رؤیای رانندگیِ ناب.