هزینه رهگیری یک حمله موشکی چقدر است؟

در ذهن بسیاری از مردم، حمله موشکی یعنی شلیک چند موشک و پایان ماجرا؛ اما واقعیت میدان نبرد مدرن چیز دیگری است. هر حمله موشکی، طرف مقابل را وارد یک زنجیره پرهزینه از تصمیم‌های فوری می‌کند؛ تصمیم‌هایی که هرکدام می‌توانند چند میلیون دلار هزینه مستقیم داشته باشند.
سؤال اصلی اینجاست: وقتی یک حمله موشکی آغاز می‌شود، هزینه واقعی دفاع و رهگیری آن چقدر است؟ و آیا همیشه دفاع اقتصادی‌تر از حمله است؟

رهگیری موشک دقیقاً یعنی چه؟

رهگیری موشک فقط شلیک یک موشک پدافندی نیست. یک فرآیند کامل است که شامل:

• کشف اولیه تهدید توسط رادار
• تحلیل مسیر، سرعت و نوع موشک
• صدور فرمان شلیک
• پرتاب یک یا چند موشک رهگیر
• ارزیابی موفقیت یا شکست رهگیری

هر مرحله، هزینه و مصرف منابع دارد؛ چه رهگیری موفق باشد چه ناموفق.

برای رهگیری یک موشک، چند رهگیر شلیک می‌شود؟

در دکترین پدافندی اغلب کشورها، برای هر هدف حداقل دو موشک رهگیر شلیک می‌شود.
دلیل:

• افزایش احتمال اصابت
• جبران خطای سنسورها
• مقابله با مانور یا طعمه‌های فریب

در تهدیدات پیچیده‌تر، این عدد می‌تواند به ۳ یا حتی ۴ موشک رهگیر هم برسد.

هزینه شلیک موشک‌های پدافندی

برای درک بهتر هزینه رهگیری، باید قیمت موشک‌های پدافندی را کنار هم بگذاریم:

• موشک‌های برد بلند بومی (مانند صیاد-۴): حدود ۰.۵ تا ۱ میلیون دلار
• موشک‌های پاتریوت PAC-3: حدود ۳ تا ۴ میلیون دلار
• موشک‌های دریایی SM-6: حدود ۴ تا ۵ میلیون دلار

یعنی فقط شلیک دو رهگیر می‌تواند بین ۲ تا ۱۰ میلیون دلار هزینه داشته باشد.

سناریوی واقعی: رهگیری یک حمله محدود

فرض کنیم یک حمله شامل ۵ موشک کروز باشد.

• برای هر موشک: ۲ رهگیر
• مجموع رهگیرها: ۱۰ فروند

هزینه دفاع:

• حداقل: ۵ تا ۱۰ میلیون دلار
• حداکثر: ۳۰ تا ۴۰ میلیون دلار

این فقط هزینه موشک‌های رهگیر است؛ بدون در نظر گرفتن سایر هزینه‌ها.

هزینه‌های پنهان دفاع موشکی

رهگیری فقط هزینه موشک نیست. هزینه‌های پنهان شامل:

• آماده‌باش دائمی سامانه‌ها
• استهلاک رادارها
• نیروی انسانی متخصص
• مصرف انرژی و لجستیک
• تعمیر و جایگزینی لانچرها

در حملات پرتعداد، این هزینه‌ها می‌توانند از خود موشک‌ها هم سنگین‌تر شوند.

آیا دفاع همیشه ارزان‌تر از حمله است؟

نه همیشه.

در برخی موارد:

• موشک مهاجم ارزان‌تر از موشک رهگیر است
• دشمن با شلیک انبوه، دفاع را فرسوده می‌کند
• حتی رهگیری موفق هم از نظر اقتصادی شکست محسوب می‌شود

به همین دلیل است که در جنگ‌های مدرن، اشباع پدافند یک تاکتیک کلیدی به‌شمار می‌رود.

چرا با وجود هزینه بالا، دفاع ضروری است؟

زیرا گزینه جایگزین بسیار گران‌تر است:

• اصابت به زیرساخت حیاتی
• تلفات انسانی
• خسارت اقتصادی بلندمدت
• اثر روانی و سیاسی

در بسیاری از موارد، پرداخت چند میلیون دلار برای رهگیری، جلوگیری از خسارتی چند صد میلیون یا میلیارد دلاری است.

راهبرد کشورها برای کاهش هزینه رهگیری

کشورها برای کنترل هزینه‌ها از چند راهکار استفاده می‌کنند:

• دفاع لایه‌ای (کوتاه‌برد، میان‌برد، بلندبرد)
• استفاده از رهگیر ارزان‌تر برای اهداف ساده‌تر
• ترکیب پدافند موشکی با جنگ الکترونیک
• افزایش دقت تصمیم‌گیری برای جلوگیری از شلیک غیرضروری

هدف این است که هر تهدید با ارزان‌ترین ابزار ممکن خنثی شود.

جایگاه ایران در هزینه–کارایی دفاع موشکی

راهبرد ایران بر پایه:

• تولید داخلی موشک رهگیر
• تنوع سامانه‌ها
• کاهش هزینه هر شلیک
• پوشش منطقه‌ای و شبکه‌ای

استوار است. این مدل اجازه می‌دهد بدون ورود به مسابقه پرهزینه تسلیحاتی غرب، توان دفاعی پایدار حفظ شود.

جمع‌بندی

رهگیری یک حمله موشکی، فرآیندی بسیار پرهزینه است که می‌تواند تنها در چند دقیقه، ده‌ها میلیون دلار هزینه ایجاد کند. با این حال، در دنیای نبرد مدرن، هزینه دفاع اغلب کمتر از هزینه عدم دفاع است.
کشوری موفق‌تر است که بتواند با ترکیب فناوری، تاکتیک و مدیریت منابع، تهدید را با کمترین هزینه خنثی کند؛ نه آنکه فقط گران‌ترین موشک را شلیک کند.

اگر به این نوع تحلیل علاقه داری، پیشنهاد می‌کنیم سایر مقالات وارلنز درباره پدافند هوایی، هزینه‌های نظامی و مقایسه راهبردهای دفاعی را هم مطالعه کنی.

سوالات متداول (FAQ)

برای رهگیری هر موشک چند رهگیر شلیک می‌شود؟
معمولاً حداقل دو موشک رهگیر.

آیا دفاع موشکی همیشه مقرون‌به‌صرفه است؟
نه، اما در برابر خسارت احتمالی، اغلب توجیه‌پذیر است.

گران‌ترین بخش دفاع موشکی چیست؟
موشک‌های رهگیر برد بلند و آماده‌باش دائمی سامانه‌ها.

چرا دشمن حمله اشباع انجام می‌دهد؟
برای افزایش هزینه و فرسودگی پدافند طرف مقابل.