در سال‌های اخیر که مراسم اربعین به‌طور گسترده‌ای در سراسر کشور برگزاری می‌شود، کمبود اتوبوس در کشور بیش‌از پیش احساس شده است. قرار بود به منظور کاهش مشکلات در این بخش، تعدادی اتوبوس به کشور وارد شود اما حالا کمتر که از دوماه تا اربعین سال جاری باقی مانده، هنوز اتفاق خاصی در زمینه واردات اتوبوس‌های کارکرده نیفتاده و واردات این خودروها همچنان در حد کاغذبازی و مصوبه و بروکراسی‌های اداری باقی مانده است.
سال گذشته زمزمه‌های واردات اتوبوس به کشور برای تامین نیاز در این بخش شنیده شد و هیات وزیران در اردیبهشت ماه سال گذشته به پیشنهاد مشترک وزارتخانه‌های صمت، راه و شهرسازی و کشور مجوز ثبت‌سفارش ۲هزار اتوبوس توسط وزارت صمت را صادر کرد.
بعد از گذشت یک سال در اردیبهشت‌ماه سال جاری هیات‌وزیران مصوبه مجاز بودن وزارت صمت نسبت به ثبت‌سفارش ۲هزار اتوبوس برون‌شهری با عمر کمتر از ۵سال را ابلاغ کرد. حالا که این مصوبه به گمرک کشور رسیده، گمرک قواعد واردات اتوبوس‌ها را اعلام کرده است.
قواعد واردات اتوبوس‌های اربعین
گمرک ایران در اطلاعیه‌ای قواعد واردات اتوبوس (با عمر کمتر از ۵سال) مخصوص اربعین را اعلام کرد. گمرک ایران در اطلاعیه‌ای قواعد واردات اتوبوس از محل مصوبه شماره «۲۴۲۹۷/ ت ۶۲۵۶۷ هـ» مورخ ۱۶/۰۲/۱۴۰۳ هیات‌وزیران، توسط کارگزاران معرفی‌شده توسط سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای را که مورد تایید دفتر صنایع خودرو وزارت صمت قرار گیرند، اعلام کرد. در این اطلاعیه آمده است:
۱- برای تعرفه‌های ۸۷۰۲۲۰۰۰، ۸۷۰۲۴۰۰۰ و ۸۷۰۲۱۰۰۰ وضعیت نمایندگی با عنوان «اتوبوس‌های اربعین به استناد مصوبه ۲۴۲۹۷/ ت ۶۲۵۶۷ هـ مورخ ۱۶/۰۲/۱۴۰۳ هیأت‌وزیران» ایجاد شده است.
۲- در صورت انتخاب بند مذکور در گام یک در پرونده ثبت‌سفارش، مجوز ارزی دفتر صنایع خودرو فعال خواهد شد و مسئولیت صدور مجوز ارزی بر عهده این دفتر خواهد بو.د ثبت‌سفارش‌ها از محل این بند از کنترل سهمیه واردات معاف است. علاوه بر مجوز ارزی فوق، اخذ مجوزهای فنی دفتر صنایع خودرو، سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای، الزام شناسه کالا و تاییدیه خدمات پس از فروش توسط دفتر فنی، مهندسی و نگهداری وزارت صمت در ضوابط ثبت‌سفارش از محل این بند لحاظ می‌شود.
۳- محل‌های تامین ارز مجاز بند مذکور، «صادرات خود»، «صادرات دیگران»، «ارز خود» و «ارز دیگران» خواهد بود. در صورتی که محل تامین ارز غیر از موارد مذکور انتخاب شود، امکان ادامه فرایند وجود نخواهد داشت.
۴- همچنین باید سال ساخت اتوبوس‌ها کمتر از ۵ سال باشد، در غیر این صورت امکان ادامه فرایند وجود نخواهد داشت.
کدام ارگان پاسخگوی کم‌وکیف اتوبوس‌های وارداتی است؟
نکته حائزاهمیت در مصوبه واردات اتوبوس را شاید بتوان در سال ساخت آن‌ها دانست؛ این که اتوبوس‌ها با چه ضمانتی قرار است، وارد ناوگان بین‌شهری شوند و تا چه اندازه می‌توان به وضعیت فنی این خودروها امیدوار بود؟ چه فرد یا سازمانی این خودروها را بازرسی کرده و از نظر فنی مورد تایید قرار می‌دهند؟
از آنجاکه حداکثر این اتوبوس‌ها تا ۵سال در ناوگان کشورهای مختلف به کار گرفته شده‌اند و بخش عمده‌ای از عمر مفید آن‌ها سپری شده، باید دید چه برنامه‌ای برای خدمات و تعمیرات و تامین قطعات آن‌ها در نظر گرفته شده، اگر قرار است در شرایط فعلی که کشور با بحران ارزی مواجه است و صنایع داخلی در تامین ارز با مشکل مواجه هستند، ارز سنگینی صرف واردات خودروهایی شود که عمر پایینی دارند، هم ناوگان ضرر خواهد کرد، هم مردم به عنوان مصرف‌کننده نهایی.
به بهانه تحویل سریع؛ سهم داخلی‌ها به واردات رسید
ازسوی‌دیگر همین واردات اتوبوس‌ها برای برگزاری مراسم اربعین بیش‌از یک‌سال تا امروز زمان برده و هنوز هم به مرحله نهایی که شماره‌گذاری خودروهاست نرسیده است.
همواره بهانه واردات خودرو و عدم سفارش‌گذاری به تولیدکنندگان داخلی، زمان سریع تامین خودروها از طریق واردات بود. اگر قرار بود تامین اتوبوس‌ها از طریق واردات بیش از یک‌سال زمان ببرد و با یک نتیجه مبهم همراه باشد، همین خودروسازان داخلی با نتایج بهتری توان تولید و تامین نیاز بازار خودروهای بین‌شهری را داشتند.
خودروسازانی که همیشه تحت فشار تحویل سریع خودروها بودند و همواره درخواست داشتند که سازمان‌های ذیربط سفارش‌های خود را ۳ تا ۶ماه قبل از تحویل، به ثبت برسانند تا آن‌ها هم امکان سفارش‌گذاری و خرید قطعات و تولید را داشته باشند. با این حال سازمان‌های طرف قرارداد آن‌ها هر بار به دنبال اتوبوس‌های آماده بودند که بهانه‌ای برای واردات داشته باشند اما حالا می‌بینیم که واردات تنها ۲هزار دستگاه اتوبوس در شرایطی بیش از ۱۲ماه زمان برده که همین تعداد اتوبوس را خودروسازان داخلی با ارزبری کمتری می‌توانستند تا نهایتا یک‌سال تولید کنند.
source