ملاقات با مرسدس‌ بنز 300 SE

اول بحث به تاریخ 50 ساله S کلاس اشاره کردیم. خیلی که بخواهیم مته به خشخاش بگذاریم و دقیق‌تر بگوییم، تاریخچه این کلاس از سال 1954 (یعنی 70 سال پیش) آغاز می‌شود. کاری به این چیزها نداریم. مرسدس‌ بنز به‌صورت رسمی تولید این خانواده با اسم S-Class را از سال 1972 آغاز کرد. گام اول با نسل اول (W116)، محکم، شوکه‌کننده، موفقیت‌آمیز و بی‌مانند برداشته شد.

در دنیای روزنامه‌نگاری اصطلاحی هست که می‌گوید: همیشه برای چاپ «شماره یک» فرصت داری. این یعنی برای شروع هیچ‌وقت دیر نیست؛ اما اگر چرخی شروع به حرکت کرد، دیگر نمی‌توان و نباید جلوی حرکتش را گرفت. این درست که نسل اول S کلاس فوق‌العاده بود، اما برنامه نسل دوم چی؟ مرسدس وارد مسیری شده بود که همیشه باید بهتر، باکیفیت‌تر، لوکس‌تر، مدرن‌تر و زیباتر می‌شد.

نسل اول S کلاس سال 1972 آمد. هنوز یک سال از عرضه این خودرو نگذشته بود که کار روی نسل دوم آغاز شد. تا مرسدس بخواهد لذت گام اول این شگفتی را مزه‌مزه کند، بحران نفتی دنیا در سال 1973 آغاز شد. شرکت می‌دانست که آینده این خانواده جاه‌طلب کاملاً در خطر است. خودرویی که نیامده، باید خود را آماده قوانین سخت‌گیرانه مصرف سوخت و تولید گازهای آلاینده به‌ویژه در بازار آمریکا کند. اوضاع به هم پیچید. مسئولیت طراحی و توسعه محصول جدید با اسم W126 به طراح افسانه‌ای دایملر، «برونو ساکو» سپرده شد. طبق برنامه قرار شد محصول جدید نسبت به ویرایش قبلی آیرودینامیک‌تر هم باشد، البته با حفظ عناصر استاندارد یک سدان مجلل.

شرکت عملاً نسل اول را قربانی نسل دوم کرد. گویی تازه این اولین S کلاسی است که می‌خواهد تولید کند. با وجود تنش اجتماعی و سیاسی در دنیا، ساکو آرام و دقیق روی درخواست مدیران شرکت متمرکز شد. یکی از چالش‌ها این بود که برای کاهش مصرف سوخت، وزن خودرو باید پایین‌تر می‌آمد؟ ولی چطور می‌توان یک سدان فوق لوکس با پیشرانه سنگین و کلی آپشن را سبک کرد؟ مغز نابغه مرسدس به کار افتاد. مهندسان برای اولین‌بار از HSLA (فولاد کم آلیاژ استحکام بالا) استفاده کردند تا جرم بخش‌های اساسی بدنه را به طرز چشم‌گیری کاهش دهند. هم‌چنین برای سپرها و روکش‌های جانبی از پلی‌اورتان استفاده شد. حتی بلوک پیشرانه نیز به لطف استفاده از متالوژی جدید تا 10 درصد نسبت به نسل قبلی سبک‌تر شد.

سال 1979 وقتی W126 به‌عنوان دومین نسل مرسدس‌ بنز S کلاس در نمایشگاه فرانکفورت رونمایی شد، فک و صورتی برای بینندگان باقی نمانده بود. خودرویی که قرار نبود به این زودی‌ها روی میز طراحی و مهندسی قرار بگیرد، بعد از 6 سال (2 سال فقط طراحی بدنه) متولد شد. عجله‌ای که اتفاقاً باعث خلق یکی از تأثیرگذارترین و ماندگارترین خودروهای تاریخ شد.

اینکه می‌گویند فلانی «پرستیژ» دارد یا فلانی آدم «با پرستیژی» است، یعنی چی؟ واژه Prestige به معنی اعتبار، حیثیت و منزلت ترجمه شده است. پس خیلی راحت می‌توانیم ادعا کنیم که 300 SE خودروی با پرستیژی است. لامصب اصل و نسب از تک‌تک اجزای این سدان می‌بارد. چقدر چهره‌اش متین و پخته است. مثل یک دیپلمات کهنه‌کار و دنیادیده. شیک‌پوش و سنگین‌رنگین. این معجزه خطوط نرم و زوایای آرامی است، که در سرتاسر بدنه جاری شده. این اعجاز برونو ساکو بود که با استفاده از ابزارهای خارق‌العاده و مریخی مرسدس، محصولی زبانزد تولید کرد. ساکو با استفاده از تونل باد (که آن روزها فناوری‌اش در اختیار مرسدس بود) اصلاحاتی روی کاپوت اعمال کرد تا هم ویژگی برتر لوکس‌گرایانه حفظ شود و هم این‌که تفاوت ملموسی با نسخه قبلی ایجاد شود. یکی از جلوه‌های بصری چشم‌گیر این خودرو، حذف ظاهری برف پاک‌کن بود. در آزمون تونل باید مشخص شد که بازوهای برف پاک‌کن تأثیری منفی روی جریان باد می‌گذارند. به همین دلیل با ذکاوت مثال‌زدنی، این قطعه کمی به زیر کاپوت جلو هدایت شد.

سپر و رکاب‌های طوسی‌اش چقدر به آن پوشش بشقابی رینگ‌هایش می‌آید. آن قطعه فلزی که روی گلگیر جلو کنار چراغ راهنما دیده می‌شود، محل اتصال پرچم است. این یعنی خودروی فوق احتمالاً جزء همان گروه 300 SE بوده که برای ناوگان تشریفات وارد شده بود. در نمای جانبی یک چیز دیگر هم چشم‌نوازی می‌کند. آن هم آینه‌های مستطیلی چسبیده به ستون است. این اواخر دیدید آینه همه مدل‌های مرسدس شبیه به هم شده؟ حتی آینه W126 هم با ساختار کلی بدنه‌اش هم‌خوانی دارد.

به طراحی چراغ‌های عقب این خودرو با دقت نگاه کنید. چند لبه برجسته روی صفحه بیرونی چراغ، شاید در ظاهر برای زیبایی و جذابیت به نظر بیاید؛ اما درواقع آنچه می‌بینید برگرفته از فلسفه Fluted Design است که دید چراغ عقب را در زمان آلودگی، گردوخاک و یا گل‌ولای به لبه‌های بیرونی منتقل می‌کند.

چیزی که یک مخاطب عادی داخل کابین 300 SE می‌بیند، با چیزی که یک «بنز باز» می‌بیند، کلی فرق می‌کند. از دید افراد عادی، طراحی داخلی این خودرو مثل همه خودروهای قدیمی دیگر است؛ اما چیزی که یک عاشق ستاره نقره‌فام می‌بیند، روح و روانِ شرافت و اصالت است. قاعدتاً با لنز امروزی نمی‌توان به اجزای داخلی W126 نگاه کرد. مرسدس آن روزها هم تمرکز عجیبی روی محل قرارگیری دریچه‌های تهویه مطبوع داشت. حتی محل قرارگیری داشبورد هم طوری طراحی شده که شبیه سایر خودروها، تابلو نشود. انبوهی دکمه، پیچ و کلید، ویژگی همیشگی خودروهای تجملی است که در این خودرو نیز به‌درستی رعایت شده.

پیش‌قراول فناوری در صنعت خودرو، 45 سال پیش اولین خودروسازی بود که از سیستم ترمز ABS به‌صورت استاندارد استفاده می‌کرد. البته این فناوری برای اولین‌بار در دنیا، با نسل قبلی مورداستفاده قرار گرفته بود ولی به‌صورت یک گزینه اختیاری. شاید سه چهار سالی باشد که اسم کمربند ایمنی پیش‌کشنده را شنیده باشید. مرسدس W126 این آپشن را بیش از 4 دهه پیش داشت. این سیستم در صورت توقف یا کاهش سرعت ناگهانی و البته تصادف‌ها، با سفت کردن تسمه کمربند باعث کاهش آسیب می‌شوند.

این خودرو اولین محصول شرکت بود که سیستم جلوگیری از سرقت را به‌عنوان یک آپشن ارائه می‌کرد. در صورت یدک کشیدن، ضربه به سپر جلو یا عقب، باز کردن زوری صندوق‌عقب یا کاپوت جلو، آژیر خطر به صدا درمی‌آمد. بله نزدیک به 40 سال پیش چنین چیزی وجود داشت.

اینکه می‌گوییم مرسدس بنز بر قله فناوری خودرویی نشسته، بی‌دلیل نیست. مدلی که داریم درباره‌اش صحبت می‌کنیم، دارای Crumple Zones بود؛ یعنی نقاطی از بدنه با قابلیت مچاله شدن که هم نیروی برخورد را جذب و از بین می‌برند و هم آن را جابه‌جا کرده و از محفظه سرنشین دور می‌کنند. با این کار نیروی ضربه شتاب منفی روی سرنشینان خودرو را کاهش می‌دهند.

در برخی از مدل‌های بعدی همین نسل (به‌ویژه تیپ‌های 8 سیلندر اروپایی و مدل‌های صادراتی به آمریکا) سیستم کنترل کشش (TSC) و تنظیم لغزش شتاب (ASR) نصب می‌شد. دقت فرمودید؟ کنترل کشش.

درحالی‌که از اواسط دهه 80 کلیه خودروها در بازار آمریکا می‌بایست مجهز به چراغ سوم ترمز می‌شدند، مرسدس قبل از اینکه دستوری از کسی بگیرد این سیستم را روی W126 اعمال کرده بود.

دقت به جزئیات در این خودرو، فوق‌العاده است. تجمل یعنی قرار دادن چراغ روی درها؛ یعنی نصب چراغ مطالعه روی ستون C که سرنشینان عقب بدون حواس‌پرتی راننده مطالعه کنند یا کار دیگری انجام دهند. باور می‌کنید در برخی از نسخه‌های این خودرو آپشن گرم‌کن صندلی وجود داشت؟ در مدل‌های LWB صندلی نیمکتی با قابلیت 10 سانتی‌متر حرکت به عقب و جلو وجود داشت. از اواسط دهه 80 به بعد، ارتفاع لامپ چراغ‌های جلو نیز قابل‌تغییر بودند.

شاید شوکه‌کننده‌ترین آپشن مرسدس بنز W126 سیستم خودکار کنترل تهویه مطبوع باشد که از یک سنسور داخلی برای کنترل آب‌وهوا استفاده می‌کند. این سنسور در بالای سر راننده نزدیک به دکمه سانروف (در صورت وجود) قرار داشت تا هر زمانی که سقف خودرو باز می‌شد، جریان هوای خنک را تشخیص دهد و دستور تنظیم جریان گرمای مناسب را صادر کند.

خودرویی که امروز با آن ملاقات کردیم، مربوط به «سری دوم» W126 است که از 1986 تا 1991 یعنی پایان کار این نسل تولید شد. از نظر فنی، سری دوم تولیدات این S کلاس به‌مراتب فنی‌تر و مهندسی‌تر به حساب می‌آید.

مثلاً همین پیشرانه 2960 لیتری شش سیلندر خطی که در زمان خودش یکی از فناورانه‌ترین بلوک‌های قوای محرکه بود. خروجی آن 177 اسب‌بخار با 255 نیوتن‌متر گشتاور است. مرسدس بنز 300 SE با طول، عرض و ارتفاع 5145، 1820 و 1441 میلی‌متری یکی از بزرگ‌ترین سدان‌ها حتی در بازار فعلی است. با وزن نزدیک به 1.7 تنی، اینکه توانسته صفر تا صد را در 10.5 ثانیه طی کند، عالی است. این را هم در نظر بگیرید که جعبه‌دنده‌اش 4 سرعته اتوماتیک است.

تصور این‌که این قصر مجلل و باشکوه بتواند به سرعت 210 کیلومتر برساعت برسد، واقعاً هوش از سر می‌پراند. برای خودرویی در این قد و قواره، باید هم باک سوخت 90 لیتری در نظر گرفته شود. چراکه مصرف سوخت میانگین آن زیر 13 لیتر در هر 100 کیلومتر نیست.

گفته می‌شود حتی در همین نسل هم یک جهش فنی به‌ویژه در سیستم تعلیق رؤیایی آن اجرا شده است. در این مدل برای هر چهار چرخ از سیستم مک‌فرسون استفاده شده، که شاید هزینه نگهداری و تعمیرات آن بالاتر باشد ولی از نظر راحتی تجربه‌ای تکرارنشدنی را به نمایش گذاشته است. حرفه‌ای‌ترها می‌گویند در این خودرو دیفرانسیل عقب به شاسی و کابین متصل شده و به همین دلیل پلوس کاملاً مستقل و رها در پشت چرخ عقب قرار گرفته است.

خرید یک مرسدس همیشه حاشیه‌های سینوسی خاص خودش را دارد. لذت وصف‌نشدنی سواری با خودرویی که آوازه شکوه و وقار آن تا کوره دهات‌ نیجریه پیش رفته، قطعاً تجربه‌ای حیرت‌انگیز خواهد بود؛ اما با دور شدن از اظهارنظرهای سلیقه‌ای و احساسی باید به چند نکته دقت کنیم.

خرید خودروهای کلاسیک برای افراد معمولی که نگاهی متعارف به کاربرد خودرو دارند، اصلاً توصیه نمی‌شود. هرچه باشد خودرویی که دهه‌ها از عمر آن گذشته، بی‌تردید نیازمند مراقبتی ویژه‌تر نسبت به یک خودروی تازه‌ساخت است. نمی‌توان چنین محصولی را به‌عنوان یک خودروی هر روزه انتخاب کرد. نمی‌گوییم که از پس استفاده هر روزه برنمی‌آید، منظور این است که 300 SE برای پیمایش‌های روزمره به‌شدت تحت‌فشار و استهلاک قرار می‌گیرد. البته خُب از طرف دیگر در شخصیت مرسدس بنز هم نیست که صبح‌ها با ماشین بروید 2 تا نون بربری بخرید.