بازار خودرو در چند سال اخیر به یک بازار ملتهب با نوسان‌های بسیار تبدیل شده است. تقریبا هر اتفاقی از رویدادهای سیاسی گرفته تا تصمیم‌های اقتصادی قیمت خودرو در بازار آزاد را تغییر می‌دهد. تقریبا از زمان لغو برجام و ممنوعیت واردات خودرو با برگزاری قرعه‌کشی‌ها، پای واسطه‌ها به بازار خودرو باز شد. تا خودرو هم روزهای چند نرخی بودن را تجربه کند.
بارها راهکارهای مختلفی از سوی مسئولان اندیشیده شد اما پس از مدتی از یادها رفت. اواخر سال ۱۴۰۰، رئیس جمهوری ۸ فرمان را برای سامان دادن به وضعیت صنعت خودرو صادر کرد. پس از آن وزارت صمت با روش‌های مختلف تلاش کرد این فرمان‌ها را اجرایی کند. راه‌اندازی سامانه یکپارچه فروش خودرو و آزادسازی واردات خودرو از جمله همین اقدامات بود.
تحلیل قیمت بازار خودرو (خرداد)
بازار خودرو در سومین ماه سال، یکی از با ثبات‌ترین ماه‌های سال ۱۴۰۳ بود. قیمت بسیاری از مدل‌های خودرو از ابتدا تا انتهای ماه، کمتر از یک درصد، تغییر داشتند که البته این تغییرات بیشتر به صورت کاهشی بود. حتی اگر نوسانی هم در بازار رخ می‌داد و یک روز شاهد افزایش اندکی در قیمت خودروها بودیم، بلافاصله فردای همان‌روز، بار دیگر شیب قیمت، نزولی می‌شد.
در این ماه، اخبار جدیدی از کارخانه‌های داخلی به گوش نمی‌رسید و تنها ثبت‌نام‌های جدید برای خودروهای برندگان بخش‌های قبلی طرح یکپارچه برگزار شد. از سوی دیگر انتخاب رئیس‌جمهوری جدید مهم‌ترین اتفاق کشور بود و تقریبا همه در انتظار مشخص شدن نتایج و سیاست‌های جدید حوزه‌های مختلف اقتصادی هستند. بنابراین کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند ثبات در بازار خودرو تا پایان انتخابات و مشخص شدن نتیجه نهایی ادامه پیدا کند.
تحلیل قیمت خودرو صفر (خرداد)
دو هفته ابتدایی خردادماه، بازار خودروی صفر تقریبا ثابت بود و قیمت‌ها در بازه یک درصد تغییر می‌کردند. در هفته‌های بعد نوسان‌ها کمی بیشتر بود و به طور مشخص، بازار تمایل به کاهش قیمت داشت. اما در نهایت، برایند این نوسان‌ها به جز کاهش جزئی قیمت برخی مدل‌ها، ادامه ثبات در بازار بود.
تحلیل قیمت خودرو کارکرده (خرداد)
قیمت خودروی کارکرده در بازار به نسبت کل ماه، کمترین نوسان را داشت. رکود در بازار ماشین‌های دست دوم کاملا مشهود بود و قیمت آگهی و قیمت فروش خودرو تفاوت معناداری با هم داشت.
به عقیده کارشناسان، این رکود از نبود خریدار دست به نقد و ثبات قیمت خودروی صفر در بازار نشأت می‌گیرد.
پیش بینی بازار تیر
کارشناسان معتقدند با توجه به برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری و دو مرحله‌ای شدن آن، احتمالا همچنان تا نیمه تیرماه شاهد ثبات در بازار خودرو ایران خواهیم بود. اما پس از این مدت احتمالا باید منتظر نوسانی شدید در قیمت خودرو باشیم. البته هنوز مشخص نیست این نوسان به سمت افزایش قیمت خواهد بود یا کاهش آن. به عقیده کارشناسان، چگونگی این نوسان به رویکرد و سیاست کلی دولت جدید بستگی خواهد داشت. البته نباید فراموش کرد که معمولا ماه اول هر فصل، بازار کمی بی‌رمق خواهد شد و اصطلاحا بدبازارترین ماه فصل خواهد بود. اما فراموش نکنیم که بازار خودرو همیشه پر از شگفتی است و گاهی تمام کارشناسان را غافلگیر می‌کند.
تحلیل قیمت بازار خودرو (اردیبهشت)
تحلیل روند و رفتار بازار خودرو در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۳، نیازمند بررسی چندین عامل تاثیرگذار بر قیمت است. تمام خودروهای موجود، در اردیبهشت‌ماه سوار بر موج کاهش نرخ خودرو شدند و بدون استثنا قیمت‌شان کاهش یافت. گرچه اندکی افت قیمت یا ثبات، روال معمول بازار خودرو در اردیبهشت‌ماه است اما برخی خودروهای داخلی در این‌ماه بیش از ۸ درصد افت قیمت را تجربه کردند، اتفاقی که معمولا در اردیبهشت‌ماه رخ نمی‌دهد.
معمولا در این ماه، بازار خودرو در انتظار بازار گرم خرداد است و به همین دلیل در برابر کاهش غیرمتعارف قیمت‌ها مقاومت می‌کند تا خود را برای رشد آماده کند اما اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۳ چندین عامل دست به دست هم دادند تا شیب نمودار قیمت خودرو بسیار نزولی شود. نرخ ارز با تمام نوسان‌هایش در نهایت کاهش یافت، از سوی دیگر خبر احتمال شکل‌گیری توافقی بین ایران و آمریکا در یکی از کشورهای عربی در کاهش قیمت‌ها اثر گذاشت. همچنین از سرگیری برگزاری طرح‌های فروش مدیران خودرو و کرمان خودرو و حتی سایپا بر کاهش قیمت خودرو تاثیر گذاشت. اما شاید به توافق نرسیدن خریداران و فروشندگان و به صورت کلی کاهش تعداد خریداران ماشین از مهم‌ترین دلایل نزولی بودن بازار خودرو در این ماه باشد.
تحلیل قیمت خودرو صفر (اردیبهشت)
قیمت خودروهای صفر (داخلی، مونتاژ و خارجی) از آغاز تا پایان اردیبهشت‌ماه، روندی نزولی داشت. قیمت خودروهای داخلی در این ماه بین ۵ تا ۱۰ درصد کاهش یافت. البته شیب نزولی قیمت خودروهای چینی گاهی کمتر از خودروهای داخلی بود.
تحلیل قیمت خودرو کارکرده (اردیبهشت)
در روزهای ابتدایی اردیبهشت‌ماه، بین قیمت خودروهای صفر و کارکرده فاصله‌ای قابل توجه وجود داشت. گرچه قیمت خودروهای صفر کاهش می‌یافت اما خودروهای کارکرده با تاخیر به این روند، واکنش نشان می‌دادند. اما این وضعیت، چندان طول نکشید و بعد از چند روز سایت‌ها و پلتفرم‌ها از آگهی‌های فروش خودرو زیر قیمت پر شد. حتی نمایشگاه‌های امانی هم ماشین‌های خود را به نازل‌ترین قیمت برای فروش می‌گذاشتند.
پیش بینی بازار خرداد
برای پیش‌بینی رفتار بازار خودرو در خردادماه باید چندین عامل را بررسی کنیم. خردادماه، در میان ۶ ماه نخست سال اهمیت زیادی دارد. معمولا تعداد معاملات خودرویی در این ماه رشد قابل توجهی می‌کند و فعالان حوزه خودرو و حتی مردم عادی انتظار بازاری گرم را دارند.
از سوی دیگر ممکن است بار دیگر شاهد رشد نرخ ارز باشیم. ترکیب این احتمال با ماهیت بازار خودرو در خردادماه، رشد دو‌چندانی را برای این بخش به دنبال خواهد داشت. اما اگر دلار تمایل چندانی به افزایش قیمت نداشته باشد و در کانال ۵۷ تا ۶۰ هزار تومان نوسان کند، احتمال کاهش قیمت یا ثبات قیمت‌ها وجود دارد.
تحلیل قیمت بازار خودرو (فروردین)
سال ۱۴۰۳ در میانه‌های ماه مبارک رمضان آغاز شد. بازار خودرو به صورت معمول در ماه رمضان با کمی افت قیمت روبه‌رو می‌شود و حداقل ثبات را تجربه می‌کند. اما از سوی دیگر معمولا در روزهای ابتدایی سال، به علت تعطیلی بازار و افزایش تقاضا، نرخ ارز کمی بالا می‌رود.
روزهای ابتدایی سال طبق انتظار پیش رفت اما با افزایش تقاضا، تنش در خاورمیانه و اخبار نگران‌کننده سیاسی، قیمت خودرو یکباره در ۲ – ۳ روز رشد شدیدی را تجربه کرد و حتی برخی خودروها پیک قیمتی قبلی خود در سال ۱۴۰۲ را دوباره لمس کردند.
این روند ادامه داشت اما در اواخر ماه، برای مدتی کوتاه، بازار رویه اصلاح قیمت را در پیش گرفت تا دوباره آماده صعود و فتح سقف‌های قبلی باشد.
تحلیل قیمت خودرو صفر (فروردین)
قیمت خودرو صفر در ابتدای فروردین‌ماه ۱۴۰۳، به صورت کاملا واضح، صعودی بود. تمام خودروهای داخلی و وارداتی افزایش چندین درصدی (بین ۲ تا ۸ درصد) را تجربه کردند اما بعد از برخورد به سطوح مقاومتی و کاهش نرخ ارز، قیمت خودروها نیز نزولی شدند و بین ۱ تا ۵ درصد کاهش یافتند. به صورت کلی قیمت خودروهای صفر در انتهای فروردین‌ماه از ابتدای آن بیشتر بود.
تحلیل قیمت خودرو کارکرده (فروردین)
خودروهای کارکرده، بیشترین تاثیر را از تعطیلی بازار می‌گیرند. بنابراین طبیعی بود که قیمت این دسته از خودروها از قیمت خودروهای صفر عقب بماند. اما در نهایت اختلاف قیمت به وجود آمده جبران شد و حتی در برخی روزها، شیب تغییر و افزایش قیمت خودرو کارکرده از صفر همان مدل، تندتر بود.
پیش بینی بازار اردیبهشت
تقریبا بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند نرخ ارز در سال ۱۴۰۳ افزایش خواهد یافت. البته برای این اتفاق چندین عامل اساسی دخیل هستند. اما کارشناسان با توجه به رفتار بازار معتقدند به هر حال شاهد نوسانات هیجانی و صعود و سقوط شدید نرخ ارز و به دنبال آن خودرو خواهیم بود. با توجه تنش‌های سیاسی منطقه، احتمالا اخبار نیز به نوسان‌های احتمالی دامن خواهد زد.
از سوی دیگر ایران خودرو با اتمام ماه رمضان ناگهان قیمت برخی خودروهای خود مانند پژو پارس را افزایش داد. سایپا نیز آماده بالا بردن قیمت محصولات خود برای سال جدید است و احتمالا در ادامه، دومینو افزایش قیمت محصولات دیگر خودروسازان نیز رخ خواهد داد. بنابراین لاجرم باید منتظر رشد قیمت تمامی خودروهای صفر و کارکرده در بازار باشیم.
تحلیل کلی بازار خودرو در سال ۱۴۰۲
بزرگ‌ترین مشکلی که خودروسازان در سال ۱۴۰۱ با آن مواجه بودند، مسئله تامین نقدینگی بود. این موضوع ارتباط مستقیمی با سیاست قیمت‌گذاری دستوری داشت و افزایش قیمت در آخرین ماه‌های سال ۱۴۰۱، باعث فروپاشی و سقوط یکباره قیمت خودرو در ماه‌های ابتدایی سال ۱۴۰۲ شد.
از همان ابتدای سال بازار خودرو منتظر واردات ۵۰۰ هزار دستگاه خودرو خارجی بود. از سوی دیگر تمام شرکت‌های داخلی، وعده دادند که عرضه خودرو را بالا خواهند برد و عرضه از تقاضا بالاتر خواهد رفت. در کنار این موارد، حباب قیمت خودروها که در ابتدای سال ایجاد شده بود هم ترکید. با ثبات نرخ ارز در اوایل سال ۱۴۰۲، بازارهای اقتصادی سودآور مثل مسکن و طلا نیز وارد دوره رکود شدند. این موضوعات دست به دست هم دادند تا قیمت خودرو در ماه‌های ابتدایی و میانی سال ۱۴۰۲، کاهش یابد و در برخی مواقع نیز ثابت بماند.
بازار ارز و خودرو در سال‌های اخیر تبدیل به بازارهای موازی شده‌اند و طبیعی است در چنین شرایطی، تنش در یکی از بازارها، دیگری را نیز دچار تغییر کند. تا اوایل آبان‌ماه ۱۴۰۲، نرخ دلار در کانال ۴۸ تا ۵۲ هزار تومان نوسان داشت و همین موضوع مانند سدی محکم، مقابل افزایش قیمت خودرو قد علم کرده بود و اجازه افزایشی شدن را در این بازار نمی‌داد.
روزها و روزها قیمت خودرو تقریبا بدون تغییر ماند اما از اوایل آبان‌ماه با افزایش اخبار منفی سیاسی منطقه، جنگ در غزه، عدم واردات خودرو و افزایش مقطعی دلار، رشد قیمت خودرو در بازار آغاز شد تا در دی‌ماه و اوایل بهمن‌ماه به پیک قیمتی رسیدیم.
در ماه بهمن، بر خلاف روال تمام سال‌های قبل، به علت افزایش قیمت شدید در دی‌ماه و نبود خریدار، بازار از خریدار خالی شد و این روند در اسفندماه تا پیش از انتخابات مجلس شورای اسلامی ادامه یافت. اما با توجه به واردات نصفه نیمه خودرو و گذر از انتخابات، روند افزایشی دوباره شروع شد.
اما در سال ۱۴۰۲، اتفاق قابل توجهی افتاد و با وجود کاهش نرخ دلار، قیمت خودرو بالا رفت. کارشناسان معتقدند کاهش عرضه خودرو دلیل این اتفاق غیرطبیعی بازار بود. طبق آماری که چندی پیش منتشر شد، فروش خودروسازان در دی‌ماه نسبت به ماه گذشته خود، یعنی آذرماه، ۱۱ درصد کاهش یافته بود. به همین دلیل بازار فاز صعودی خود را پس از شوک ارزی حفظ کرد.
قیمت خودرو صفر و کارکرده در سال ۱۴۰۲
با نگاه کلی و در مقیاس بزرگ به سال ۱۴۰۲، مشاهده می‌کنیم در این بازه، به‌جز خودروهای وارداتی و خودروهای جدیدی که در این سال معرفی شدند، نرخ تمام خودروها با تمام نوسان‌های موجود، نزدیک به قیمت‌های سال ۱۴۰۱ بود.
البته قیمت برخی مدل‌ها تفاوت مشهودی داشتند. مدل‌هایی مثل پژو ۲۰۶ تیپ ۲ و تیبا و خودروهای دیگری که تولید آنها از سال ۱۴۰۱ متوقف شده، جهش قیمت بسیاری داشتند.
از سوی دیگر بیشتر خودروسازان داخلی نیز در سال ۱۴۰۲ ملزم به عرضه خودروها با استانداردهای ۸۵گانه جدید شدند و در نیمه دوم سال بسیاری از ماشین های صفر، دو قیمت داشتند و حتی در برخی از مدل‌های ایران خودرو مثل پژو ۲۰۷، تعداد مدل‌های صفر به ۳ یا ۴ عدد رسیده بود.
گرچه قیمت اغلب خودروهای داخلی و مونتاژی ثابت بود اما نرخ خودروهای وارداتی افزایش یافت. این رشد در خودروهای وارداتی کره ای و خودروهای وارداتی ژاپنی کاملا قابل لمس بود. البته واردات خودرو در این مورد بی‌اثر نبود چون سری جدید ماشین‌های هیوندای و کیا از ابتدای ورود، قیمت بسیار بالایی داشتند. به‌عنوان مثال، النترا ۲۰۲۳ هنگام عرضه و ترخیص از گمرک حدود ۴ تا ۴.۵ میلیارد تومان بود که بعد از چند ماه قیمتش شکسته شد و اواخر اسفند حدود ۳ میلیارد خرید و فروش می‌شد، یعنی پایین‌تر از قیمت خودرو صفر النترای مدل ۲۰۱۸.
پیش بینی بازار خودرو در سال ۱۴۰۳
کارشناسان چندین سناریو را برای سال ۱۴۰۳ پیش‌بینی کرده‌اند که برایند همه آنها احتمال افزایش قیمت خودرو است.
اولین سناریو که کمترین احتمال را دارد، کاهش یا ثبات نرخ دلار در سال ۱۴۰۳ و ادامه عرضه قطره‌چکانی است. در این حالت قیمت خودرو یا ثابت می‌ماند یا کاهش می‌باید و با هر بار افزایش قیمت کارخانه‌ای، نرخ خودرو رشد می‌کند.
در دومین سناریو که بسیار محتمل است، شاهد رشد نرخ قیمت دلار و افزایش قیمت کارخانه‌ای خودرو خواهیم بود. این موضوع باعث می‌شود مجالی برای کاهش یا ثبات در بازار خودرو وجود نداشته باشد. البته با توجه به میزان آپشن و مشخصات فنی خودروهای وارداتی جدید (که باید زیر ۲۰ هزار دلار باشند) ترجیح بازار این خواهد بود که خودروهای وارداتی مدل ۲۰۱۸ کماکان گران‌تر از نسخه‌های ۲۰۲۳ باشند و به همان میزان هر دو باهم افزایش پیدا کنند.
با آسان‌تر شدن روند واردات ماشین و بالا رفتن قیمت‌های کارخانه‌ای ایران خودرو و سایپا، اولین چراغ خطر برای خودروهای مونتاژی بازار روشن خواهد شد چون برخی از خودروهای مونتاژی مانند لاماری و فیدلیتی هنوز افزایش آنچنانی در قیمت کارخانه‌ای خود نداده‌اند و مجوز افزایش قیمت آنها نیز توسط دولت صادر نمی‌شود. پس تنها راه آنها برای گران‌تر کردن قیمت محصولات خود، ارائه محصولات جدید خواهد بود. البته این موضوع مساوی است با بالا بردن قیمت و سطح کیفیت آنها. راه دیگر این خودروسازان ارائه خط جدید تولید خودرو، مانند مدیران خودرو با ام وی ام، چری، فونیکس و اکسید است که در هر لاین فرض شده، قیمت‌ها در کانال‌های متفاوتی کشف می‌شوند. با معرفی خودروهای جدید هر خط تولید، قیمت‌ها بالاتر می‌روند. البته گران‌تر شدن قطعات اولیه مانند مواد خام مثل آهن، لاستیک، قطعات الکتریکی و غیره نیز در روند افزایشی شدن بازار بی‌تاثیر نخواهند بود.
کارشناسان معتقدند با توجه به تعطیلی‌های بیشتر ماه فروردین نسبت به سال قبل، بازار در این ماه بی‌جان و ثابت خواهد بود و تمام سناریو‌های مطرح شده از اواخر فروردین یا حتی اردیبهشت استارت بخورد!
پرفروش ترین خودروهای بازار در سال ۱۴۰۲
بازار خودرو ایران در سال ۱۴۰۲ روزهای پرفراز و نشیبی را تجربه کرد. اتفاقات و رویدادهای رخ‌داده در ایران و جهان موجب نوسان و تغییر در نرخ ارز خارجی شد که به دنبال آن، قیمت خودرو نیز تحت تاثیر قرار گرفت. دلار سال ۱۴۰۲ را با نرخ ۴۸ هزار تومان آغاز کرد و در پایان سال به ۶۰ هزار تومان رسید. این شاخص، در کنار عرضه خودروهای جدید تولید داخل و ورود خودروهای خارجی مدل ۲۰۲۳ روی خرید خودرو و فروش ماشین نیز تاثیر گذاشت. اما این عوامل نتوانست رونقی در بازار ایجاد کند و در ماه‌هایی که به‌طور سنتی انتظار افزایش خرید و فروش خودرو می‌رفت، رونقی را مشاهده نکردیم.
پژو ۲۰۶ بیشترین معامله را در بازار سال ۱۴۰۲ داشت. این خودرو که از ابتدای دهه ۸۰ وارد کشور شده است، تا سال ۱۴۰۲ روی خط تولید قرار داشت، اما کم‌کم جای خود را به پژو ۲۰۷ داد. دلیل فروشندگان ۲۰۶ برای فروش، تبدیل آن به احسن و خرید یک خودرو جدیدتر بود. خریداران هم به این علت به سراغ پژو ۲۰۶ آمدند که خودرویی خوشنام و از یک برند اروپایی برند اروپایی و با قیمتی کمتر از ۲۰۷ است.
پژو پارس دومین خودرویی است که آمار بیشترین خرید و فروش را در سال ۱۴۰۲ به نام خود ثبت کرد. هر چند این ماشین در اواخر دهه ۷۰ به دست مشتریان ایرانی رسید، اما به دلیل کابین جادار و سواری مناسب با تقاضای زیادی در این دو سه دهه از سوی خریداران داخلی روبه‌رو شده است. در اواخر سال ۱۴۰۲ اخباری مبنی بر توقف تولید پژو پارس منتشر شد، اما این کار صورت نگرفت تا پرشیا همچنان روی خط تولید ایران خودرو باقی بماند.
تیبا صندوقدار بعد از ۲۰۶ و پارس، بیشترین میزان خرید و فروش را در بازار خودرو کشور داشت. این ماشین اقتصادی به‌عنوان جانشین پراید به بازار آمد. اصلی‌ترین دلیل تقاضا برای تیبا، قیمت اقتصادی آن در مقایسه با ساینا و کوییک و جدید بودن آن نسبت به پراید است. به همین دلیل فروشندگان راحت و سریع می‌توانند برای تیبا صندوقدار مشتری پیدا کنند و با اضافه کردن مقداری پول به مبلغ فروش آن، به سراغ خودروهای جدیدتری شامل ساینا و کوییک بروند.
در ادامه سمند LX، دنا پلاس، تیبا ۲، پژو ۲۰۷، پژو ۲۰۶ SD و کوییک R جزو فهرست ۱۰ خودرو پرمعامله سال ۱۴۰۲ جای می‌گیرند. این خودروها یا محصول ایران خودرو هستند یا توسط سایپا ساخته شده‌اند. هر چند این ماشین‌ها زمانی به‌عنوان خودرو اقتصادی به بازار آمدند، اما حالا دنا پلاس و پژو ۲۰۷ به محدوده قیمتی یک میلیارد تومانی رسیده‌اند.
با توجه به اینکه ایران خودرو، سایپا و سایر خودروسازان نتوانسته‌اند به جز سهند و اطلس، محصولی را برای جانشینی این ۱۰ خودرو تقریبا قدیمی معرفی کنند و به بازار بفرستند و همچنین نرخ تورم بالاتر نسبت به حداقل درآمد، در سال ۱۴۰۳ هم این ماشین‌ها را در رتبه‌های ۱ تا ۱۰ لیست پرفروش‌ترین خودروهای بازار خواهیم دید.
نویسنده: تیم تولید محتوا خودرو45
source