چراغ قرمز به خودروهای چند سرنشین!

این روزها بحث راه‌اندازی خطوط پرسرنشین (HOV) در بزرگراه همت تهران بسیار داغ است و گویا قرار است در صورت اجرای موفقیت‌آمیز، در سایر بزرگراه‌های تهران نیز اجرایی شود. البته این طرح سابقه طولانی در پایتخت دارد و نخستین‌بار سال ۱۳۸۴ ازسوی مسئولان وقت معاونت حمل‌ونقل و ترافیک به شهردار تهران ارائه شد. البته مقطع زمانی موردبحث، پلیس به دلیل کمبود نیرو نتوانست این طرح را اجرا کند. چند سال بعد، طرح راه‌اندازی خط ویژه برای خودروهای بیش‌از یک‌سرنشین مطرح شد که دوباره مسکوت ماند.

سال گذشته هم یکی از اعضای شورای شهر تهران با یادآوری سابقه آن، از طرح تازه‌ای خبر داد که عبارت بود از اختصاص یک لاین به خودروهای تک‌سرنشین. در این طرح، لاین‌های دیگر در اختیار خودروهای بیش‌از یک سرنشین قرار می‌گرفتند.

استناد اعضای شورای شهر برای پیشنهاد این طرح، آمار پلیس راهور بود که نشان می‌داد ۴۲.۲۳درصد خودروهای عبوری بزرگراه چمران و ۴۲.۸۱درصد خودروهای عبوری بزرگراه مدرس را خودروهای شخصی تک‌سرنشین تشکیل می‌دهند. در همان زمان، برخی اعضای شورای شهر معتقد بودند با وجود این حجم از خودروهای تک‌سرنشین باید عرصه را بر این خودروها تنگ کرد تا مردم به استفاده مشترک از خودرو تشویق شوند. اما این طرح در سال گذشته باز هم مسکوت ماند تا این که این روزها ساکنان غرب تهران با خط کشی‌های زردی در بخشی از بزرگراه همت مواجه شده‌اند؛ خطوطی که مدیران شهری می‌گویند قرار است در پیک ترافیک صبحگاهی و عصرگاهی تنها خودروهای عمومی و چند سرنشین از آن تردد کنند.

هدف اصلی ایجاد این خطوط کاهش ترافیک، تشویق به استفاده از خودروهای اشتراکی و بهبود کیفیت هواست. در برخی شهرهای دنیا به خودروهای الکتریکی یا هیبرید اجازه می‌دهند حتی با یک سرنشین هم از این خطوط استفاده کنند. این خطوط بیشتر در بزرگراه‌های پرترافیک و مناطق شهری با تردد بالا مانند لس‌آنجلس، نیویورک یا دوبی وجود دارند. برای جلوگیری از تخلف، دوربین‌های نظارتی تعداد سرنشینان خودروها را بررسی کرده و برای خودروهای تک‌سرنشینی که از این خطوط استفاده می‌کنند جریمه‌های سنگینی در نظر گرفته می‌شود.

یکی از حاشیه‌های این طرح در شهر تهران، انتشار خبر پولی شدن تردد در بزرگراه همت بود! البته مدیران شهری بلافاصله در واکنش به این خبر اعلام کردند قرار نیست شهروندان برای تردد در این خط ویژه هزینه‌ای پرداخت کنند، اما متخلفان جریمه می‌شوند.

از طرفی رئیس پلیس راهور فراجا هم اعلام کرد اجرای این طرح در شرایط کنونی، با توجه به پیشرفت‌های تکنولوژی و تجهیزات هوشمند نظارتی امکان‌پذیر است و می‌تواند به طور قابل‌توجهی به کاهش ترافیک و بهبود جریان ترافیکی در پایتخت کمک کند. با این وجود نباید فراموش کرد اجرای شتابزده این طرح می‌تواند همچون برخی طرح‌های پر سروصدای شهری، بیشتر به ضرر شهروندان تمام شده و باعث نارضایتی آنها شود؛ ازجمله طرح سنگفرش کردن بخشی از خیابان ۱۷شهریور تهران و تبدیل آن به پیاده‌راه که سال‌ها سبب نارضایتی و تردد دشوار اهالی و کسبه اطراف این خیابان مهم در تهران شد و سرانجام هم شهرداری بخش‌های زیادی از این طرح را به حالت اولیه بازگرداند.

انجام مطالعات کارشناسی دقیق، وجود تجهیزات هوشمند برای کنترل این خطوط و عدم اختلال در رفت‌وآمد شهروندان در بزرگراه‌های پرترافیک مانند همت می‌تواند نویدبخش آغاز طرحی نوین برای ساماندهی به ترافیک کلانشهر تهران باشد.