داروی پیراستام یک ترکیب شیمیایی است که به عنوان یک نوتروپیک یا داروی هوش تقویتی شناخته می‌شود. این ترکیب معمولاً به عنوان ابزاری برای بهبود حافظه، افزایش تمرکز و تقویت عملکرد شناختی مطرح می‌شود. در سال‌های اخیر، تحقیقات زیادی انجام شده تا اثربخشی و امکان استفاده از داروی پیراستام در بهبود حافظه و عملکرد شناختی انسان‌ها را بررسی کند. به همین دلیل، بهبود حافظه و عملکرد شناختی مورد توجه فراوانی از طرف محققان و افراد معمولی قرار گرفته است. در این مقاله به بررسی اشکال دارویی، موارد مصرف در حوزه‌های مختلف، موارد احتیاط و منع مصرف داروی Piracetam خواهیم پرداخت.
آنچه در این مقاله می خوانیم
اشکال دارویی پیراستام
پیراستام در اشکال دارویی قرص، شربت و محلول تزریقی در بازار موجود است. داروهای هم گروه آن شامل سرماخوردگی کودکان، پدیاتریک گریپ، سیناکلست، فیبرینولیزین، آمی فامپریدین، لانرئوتاید استات، اوکتروتید استات، کارنیتین، بوتولینوم توکسین، سیناریزین، فامپریدین، بتاهیستین و… می‌باشد.
موارد مصرف داروی پیراستام
Piracetam یک ماده شیمیایی است که در آزمایشگاه ساخته می‌شود. در برخی از کشورهای اروپایی به عنوان دارویی برای بهبود حافظه و عملکرد مغز دارای کاربرد است. در ایالات متحده، برخی از تولیدکنندگان، پیراستام را به عنوان یک مکمل غذایی به فروش می‌رسانند. این دارو بیشتر برای حملات حبس نفس، اختلال تشنج (صرع)، سرگیجه (سرگیجه)، اختلال یادگیری که با مشکل در خواندن مشخص می شود (نارساخوانی) و اختلال حرکتی که اغلب توسط داروهای ضدروان‌پریشی (دیسکینزی دیررس) ایجاد می‌شود، دارای کاربرد می‌باشد.
همچنین برای زوال عقل، اسکیزوفرنی، بیماری سلول داسی شکل و بسیاری از شرایط دیگر با تجویز پزشک مصرف خواهد شد، اما هیچ مدرک علمی خوبی برای حمایت از بسیاری از این موارد وجود ندارد.
برخی از کاربردهای پیراستام
- حملات حبس نفس، برخی تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف پیراستام به مدت 2-3 ماه به کاهش طلسم‌های حبس نفس در کودکان خردسال کمک می‌کند.
- اکثر تحقیقات موجود نشان داده است که دادن یک دوز از پیراستام به صورت تزریقی (IV) یا از طریق دهان در حول و حوش جراحی CABG به یادآوری حافظه پس از جراحی کمک می‌کند.
- برخی تحقیقات اولیه نشان می‌دهد که مصرف این دارو برای حداقل 12 هفته برخی از مهارت‌های خواندن را در کودکان 7-14 ساله مبتلا به نارساخوانی بهبود می‌بخشد.
- مصرف پیراستام (Piracetam) برخی از علائم صرع را در برخی از بیمارانی که داروهای ضدتشنج نیز مصرف می‌کنند، کاهش می‌دهد. اما همه تحقیقات در مورد اینکه کدام علائم توسط پیراستام بهبود می‌یابد موافق نیستند.
- علائم دیسکینزی دیررس در برخی افراد هنگامی که پیراستام از طریق دهان یا تزریقی مصرف می‌شود، بهبود می‌یابد.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی Piracetam
Piracetam یک ماده شیمیایی است که تصور می‌شود به سلول‌های مغز و عروق خونی کمک کند تا عملکرد بهتری داشته باشند. در طول پیری و در برخی از انواع بیماری‌ها، غشایی که سلول‌ها را احاطه کرده است شروع به سفت شدن می‌کند. به همین دلیل، سلول‌های دارای غشای سفت به خوبی عمل نمی‌کنند. برخی از دانشمندان فکر می‌کنند که پیراستام به حفظ غشایی که سلول‌ها را احاطه کرده است کمک می‌کند تا آن‌ها به عملکرد خوب خود ادامه دهند.
مقدار مصرف داروی Piracetam
- در جهت جراحی بهبود جریان خون به قلب (جراحی CABG): پیراستام 12 گرم روزانه به مدت 6 هفته مصرف شود که پس از 6 روز از جراحی شروع می‌شود.
- برای اختلال تشنج (صرع): پیراستام 9.6-24 گرم روزانه تا 18 ماهگی تجویز می‌شود.
- برای اختلال حرکتی که اغلب توسط داروهای ضدروان‌پریشی ایجاد می‌شود، (دیسکینزی دیررس): پیراستام 2.4 گرم دو بار در روز به مدت 4 هفته به صورت خوراکی استفاده می‌شود. همچنین در برخی موارد 8 تا 24 گرم در روز توسط یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی تجویز می‌شود.
- سرگیجه: این دارو 800 میلی گرم به صورت خوراکی سه بار در روز به مدت 1-8 هفته برای سرگیجه مصرف می‌شود. همچنین در برخی موارد این دارو 1-2 گرم به صورت خوراکی توسط پزشک تجویز می‌شود.
- حملات حبس نفس (کودکان): این دارو 40 میلی گرم بر کیلوگرم روزانه به مدت 2-3 ماه در کودکان 6-36 ماهه مصرف می‌شود.
- نارساخوانی درکودکان: این دارو برای نارساخوانی کودکان 3 گرم در روز به مدت حداقل 12 هفته در کودکان 7-14 ساله مصرف می‌شود.
موارد احتیاط
- از قطع ناگهانی دارو و بدون هماهنگی با پزشک خودداری کنید. مصرف Piracetam را نباید به طور ناگهانی قطع کرد زیرا ممکن است باعث علائم ترک مانند سردرد، اضطراب، تشنج (رفتار غیرعادی و حرکات کنترل نشده بدن) و… شود. همچنین ممکن است پزشک رژیم مناسبی را برای توقف تدریجی درمان پیشنهاد کند.
- اگر مشکل کلیوی دارید از پیراستام با احتیاط استفاده کنید، زیرا این دارو فیلتر شده و از طریق کلیه خارج می‌شود، همچنین ممکن است تجمع یافته و خطر آسیب کلیه را افزایش دهد. پزشک شما باید دوز این دارو را تنظیم کند یا یک جایگزین مناسب را بر اساس شرایط بالینی شما تجویز کند.
- در صورت داشتن بیماری‌های قلبی مانند حمله قلبی، ایست قلبی (از دست‌دادن ناگهانی ضربان قلب)، سکته مغزی (خون‌رسانی ناکافی به مغز)، فشار خون بالا و… به دلیل افزایش خطر عوارض جانبی شدید، از پیراستام با احتیاط استفاده کنید. پزشک در برخی موارد آزمایشاتی را برای نظارت دقیق بر عملکرد قلب و علائم حیاتی بر اساس وضعیت بالینی شما پیشنهاد می‌دهد.
- دارو پیراستام (Piracetam) در افراد مسن باید با احتیاط و مشورت پزشک مصرف شود. زیرا مصرف این دارو در سنین بالا عوارض جانبی آن را افزایش می‌دهد. همچنین اگر مجبور به جراحی هستید به پزشک خود اطلاع دهید که از این دارو استفاده می‌کنید زیرا در برخی بیماران خونریزی را افزایش می‌دهد.
- این دارو در برخی بیماران سبب سرگیجه و خواب آلودگی می‌شود، به همین دلیل از انجام کارهایی که نیاز به هوشیاری بالایی دارد، پرهیز کنید. بعد از مصرف دارو کار با ماشین آلات سنگین، رانندگی، کار با ابزارآلات را تا حد امکان انجام ندهید.
- مصرف این دارو در دوران بارداری و شیردهی توصیه نمی‌شود. پیراستام در زمان شیردهی به نوزاد استفاده نمی‌شود، زیرا این دارو از طریق شیر مادر دفع شده که می‌تواند به کودک شما آسیب برساند. بنابراین قبل از استفاده از این دارو با پزشک خود مشورت کنید.
- هیچ دوزی از پیراستام را نادیده نگیرید. اگر مصرف یک نوبت را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر زمان نوبت بعدی فرا رسیده است، نوبت فراموش شده را رها کنید. برای جبران دوز فراموش شده، دوز مصرفی را دو برابر نکنید.
موارد منع مصرف پیراستام
- افراد مسن
- جراحی بزرگ
- مستعد خونریزی
- خونریزی شدید
- زخم معده و روده
- سابقه سانحه هموراژیک عروق مغزی
- اختلال در هموستاز
- نارسایی کلیوی – کلیرانس کراتینین 20-79 میلی لیتر در دقیقه
عوارض جانبی داروی پیراستام (Piracetam)
تحریک، اضطراب یا عصبی‌بودن، افسردگی، اسهال، خواب آلودگی، بیش‌فعالی، گرفتگی عضله، کهیر، بی‌خوابی و… برخی از عوارض جانبی داروی پیراستام (Piracetam) می‌باشد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فوراً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. بیماران در صورت داشتن سوابق پزشکی خاص مانند اختلالت کبدی یا کلیوی، بیماری ریوی خاص، مشکلات قلبی، اختلال گوارشی (مانند زخم معده، زخم مری و…)، سابقه اسهال شدید و… با پزشک خود در رابطه با خطرات استفاده از این دارو و عوارض احتمالی مشورت کنید.
- افزایش وزن
- تحریک
- اضطراب یا عصبی‌بودن
- افسردگی
- اسهال
- خواب آلودگی
- بیش‌فعالی
- گرفتگی عضله
- کهیر
- بی‌خوابی
تداخل دارویی پیراستام
از زمانی که Piracetam در دهه 1960 ساخته شد، بیش از 20 ماده مشابه پیراستام به منظور بهبود عملکرد شناختی، درمان اختلالات شناختی یا درمان سایر اختلالات سیستم عصبی ساخته شده است، اگرچه برخی از آن‌ها دیگر در دسترس نیستند. این راستام‌ها همگی ساخته دست بشر (به طور شیمیایی سنتز شده)، مشتقات گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA) هستند و یک ویژگی ساختاری مشترک دارند. کارشناسان مطمئن نیستند که این مواد چگونه کار می‌کنند، اما تحقیقات نشان می‌دهد که روی گیرنده‌های گلوتامات خاصی تأثیر دارند و سبب تداخلات دارویی با بسیاری از داروها می‌شوند.
- کلوپیدوگرل
- سیلوستازول
- دی پیریدامول
- تیکلوپیدین
- تیروفیبان
- اپتیفیباتاید
- پراسوگرل
مصرف داروی پیراستام (Piracetam) در دوران بارداری و شیردهی
داروی پیراستام (Piracetam) در دوران بارداری استفاده نمی‌شود. این دارو یک محرک شناختی است که برای بهبود عملکرد مغز در افراد مبتلا به اختلالات شناختی مانند زوال عقل و اختلال بیش فعالی-کمبود توجه (ADHD) استفاده می‌شود. با این حال، مطالعات نشان داده‌اند که پیراستام می‌تواند خطر سقط جنین و ناهنجاری‌های مادرزادی را افزایش دهد. این دارو در دسته X از نظر خطر در دوران بارداری قرار دارد، یعنی مستقیم سبب آسیب به جنین خواهد شد. اگر باردار هستید یا قصد باردار شدن دارید، قبل از مصرف هرگونه دارویی با پزشک خود مشورت کنید.
شرایط نگهداری داروی Piracetam
داروی پیراستام باید در دمای اتاق و دور از نور نگهداری شود. همچنین تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید، زیرا بسیاری از اشکال دارویی (مانند قرص‌های هفتگی و قطره‌های چشمی، کرم‌ها، چسب‌ها و استنشاق‌ها) در برابر کودک مقاوم نیستند و کودکان خردسال می‌توانند آن‌ها را به راحتی باز کنند. داروهای غیر ضروری باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و سایر افراد نمی‌توانند آن‌ها را مصرف کنند.
کلام آخر در مورد داروی پیراستام
در این مقاله از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز ما به بررسی داروی پیراستام و تأثیرات آن بر حافظه و عملکرد شناختی پرداختیم. پیراستام یک ترکیب شیمیایی معرفی شده به عنوان نوتروپیک، که مورد توجه بسیاری از افراد به دلیل ادعای بهبود حافظه و افزایش توانایی‌های شناختی قرار گرفته است. نتایج مطالعات انجام شده نیز نشان می‌دهد که پیراستام تأثیر مثبتی بر حافظه و عملکرد ذهنی داشته باشد. اما قبل از استفاده بهتر است با یک متخصص یا پزشک در رابطه با خطرات استفاده و عوارض این دارو مشورت کنید.
منبع سایت: Medscape
source