بازار خودرو تبدیل به بمب ساعتی شده است؟

افزایش عجیب و قابل توجه نرخ ارز از یک طرف و رفتار خودروسازان از طرف دیگر باعث شده تا بازار خودرو ماهیتی شبیه به بمب ساعتی پیدا کند!

سال ۱۴۰۳ بدون تردید یکی از راکد ترین سال های بازار خودرو در کشور بود. بازاری که پس از سال ها دوباره واردات را به خود می دید و افزایش قیمت حداکثری در کارخانه های تولیدی در همین سال رقم خورد. قبل تر تمامی المان های اقتصادی نشان می داد که قیمت خودرو در بازار آزاد به شدت متاثر از نرخ ارز است اما رکود بی سابقه در ماه های اخیر باعث شد تا بازار خودرو حتی به نرخ ارز هم بی تفاوت باشد و مسیر خودش را برود. البته هم واردات و هم افزایش قیمت خودرو در کارخانه باعث شده بود که نگاه سرمایه گذاری در خرید خودرو کمرنگ تر شود و بسیاری از مردم ترجیح دادند سرمایه های خود را در بازار طلا و ارز نگه دارند. بسیاری از کارشناسان بر این باوراند که تنش های سیاسی و سایه جنگ در ماه های اخیر در این رفتار بازار خودرو بی تاثیر نبوده و مردم نقدشوندگی سرمایه را در اولویت سرمایه گذاری خود قرار داده اند. اما به هر ترتیب به نظر می رسد باید کم کم منتظر رفتار جدیدی از بازار خودرو باشیم چرا که با تغییر ریاست جمهوری آمریکا، تنش های سیاسی و احتمالات جنگ جای خود را به تنش های شدید اقتصادی خواهد داد و می توان از همین حالا پیش بینی کرد که بازار خودرو روزهای پرآشوب و افزایشی را در پیش خواهد داشت. در ادامه دو دلیل این پیش بینی را مرور می کنیم.

فروش علی الحساب عرضه کنندگان

اگرچه در ماه های اخیر بارها شاهد افزایش قیمت خودروهای مختلف (تولید و مونتاژی) بوده ایم اما این را می دانیم نرخ ارز تخصیصصی برای واردات قطعات و ملزومات تولید افزایش قابل توجهی داشته است. بر این اساس عملا افزایش قیمت در کارخانه قطعی است و همین حالا هم می دانیم که بسیاری از مونتاژکاران درخواست افزایش قیمت را به نهادهای مربوطه داده اند. از طرفی پیش فروش های بسیاری را شاهد هستیم که با قیمت علی الحساب و غیر قطعی انجام می شوند و این کاملا نشان می دهد ما در ماه های ابتدایی سال آینده افزایش قیمت قابل توجهی را در خودروهای مونتاژی خواهیم داشت. این روند حتی در خودروهای وارداتی هم دیده می شود بطوریکه در فروش اخیر شاهد آن بودیم که بسیاری از خودروهایی که قیمتی قطعی داشتند، با قیمت علی الحساب به عرضه رسیدند. تمامی این موارد نشان می دهد که افزایش قیمت قریب الوقوع است و بدون تردید بازار آزاد هم افزایشی خواهد بود. نکته مهم اما این است که این بازار تا چه میزان ظرفیت افزایش دارد؟ به نظر می رسد افزایش قیمت توام با رکود را در سال آینده شاهد باشیم و بازار باز هم رفتارهای عجیبی از خود نشان دهد. البته دقت داشته باشید تمامی این پیش بینی ها بر اساس عدم تغییر رویکردهای سیاسی حکومت است و قطعا هر نوع توافق سیاسی می تواند معادلات این پیش بینی را دگرگون کند.

کنار رفتن تدریجی قیمت گذاری دستوری

همانطور که احتمالا می دانید، هفته گذشته مدیریت ایران خودرو در مجمعی عجیب و غریب به بخش خصوصی رسید. این اتفاق تاریخی که در حاشیه خبرهای تند سیاسی در حاشیه قرار گرفت، در سرنوشت بازار حتی در کوتاه مدت بسیار موثر است. پس از واگذاری ایران خودرو قطعا نوبت به سایپا خواهد رسید و این یعنی دو خودروساز بزرگ کشور عملا تحت مدیریت بخش های خصوصی قرار می گیرند. تا زمانی که سکان رهبری این دو خودروسازی در دستان دولت بود، مدیران دولتی با قیمت دستوری تا جای ممکن کنار می آمدند و همین باعث زیان انباشته بسیار زیاد در سال های اخیر شده بود اما بخش خصوصی قطعا چنین رویه ای را دنبال نمی کند. دقت داشته باشید که بخش خصوصی برای تبدیل زیان به سود روی کار آمده است و با افزایش نرخ ارز و موارد اولیه، بدون معطلی قیمت را افزایش می دهد. سیاست دولت با واگذاری در جهت آزادسازی بازار و عدم انحصار بود اما کنار رفتن انحصار در تولید در مرحله اول قیمت گذاری دستوری را کنار می زند و این یعنی در سال آینده ایران خودرو حاضر نخواهد بود با هر قیمتی محصولاتش را به بازار عرضه کند و از هر محصول سودی معقول طلب می کند.

بازار خودرو مدت ها است که از بازار طلا و ارز عقب افتاده و بسیاری از فعالین بازار منتظر جهش قیمت ها هستند. البته این روزها نگاه سرمایه گذاری به این بازار کمتر از قبل شده اما تمام المان های موجود نشان می دهد که باید منتظر افزایش قیمت محسوس در بازار باشیم.