تیپ بندی عجیب خودروها در ایران ؛ پر کردن سبد خودروسازی با هیچ!

داستان تیپ بندی خودروها در تمام دنیا نکته ای مهم در بحث فروش و بازاریابی به حساب می آید اما در ایران داستان کاملا متفاوت است.

تیپ بندی خودروها یک مرحله از عرضه و یا فروش خودرو محسوب می شود که انجام آن نیاز به تحقیقات بازار گسترده دارد. نوع تیپ بندی و یا در نظرگیری سطوح تریم به قدری مهم است که می تواند جایگاه استراتژیک یک مدل را در بازار تغییر دهد. این فرآیند اگرچه به ظاهر ساده است اما در عمل کمک بسیار بزرگی به کمپانی های خودروساز می کند. در ایران اما داستان کاملا متفاوت پیش می رود و تیپ بندی در اصل مفهوم جهانی خود را از دست داده است. در ادامه روند تیپ بندی در جهان را بررسی می کنیم و با آنچه در ایران در حال انجام است مقایسه می کنیم.

چرا خودروها تیپ بندی می شوند؟

تیپ بندی پاسخ هوشمند صنعت به سطح نیاز مصرف کننده است. خودروساز هر خودرو را در تریم های مختلف از کم آپشن تا فول آپشن ارائه می دهد تا هر کس با توجه به نیاز هایش خودروی مورد نظر خود را خریداری کند. برای مثال تویوتا پریوس در بازار آمریکای شمالی با قیمت ۲۸ تا ۳۵ هزار دلار عرضه می شود. این فاصله ۷ هزار دلاری باعث می شود مشتریان با بودجه های متفاوت بتوانند این خودرو را بسته به نیاز خود خریداری کنند. پس عملا تویوتا با در نظرگیری سه تیپ مختلف در این بازه می تواند مشتریان بیشتری برای پریوس داشته باشد و همچنین هم در بازار خودروهای زیر ۳۰ هزار دلار حضور داشته باشد و هم در بازه بالای ۳۰ هزار دلار پریوس را عرضه کند. همین تیپ بندی باعث می شود تا پریوس فروش بالایی داشته باشد و عملا تبدیل به یک محصول استراتژیک در سگمنت خودش بشود.

دنیای خودرو در ایران وارونه است

داستان تیپ بندی در ایران مثل بسیاری از المان های عرضه، متفاوت است. به خصوص در سال های اخیر روند تیپ بندی شکلی عجیب به خود گرفته و خودروسازان دلایل دیگری برای تیپ بندی دارند. در یک بازار توسعه یافته دلیل تیپ بندی پاسخ به نیاز مشتری است اما در ایران تیپ بندی خودروها بستگی به قیمت گذاری و شرایط تامین دارد. برای مثال زمانی که شرکتی مثل ایران خودرو توان تامین قطعه برای سورن پلاس فول را دارد، تیپ فول را عرضه می کند و زمانی که شرایط تامین قطعات با مشکل مواجه می شود، تیپ جدید و کم آپشن تری ارائه می شود. شرایط انحصاری بازار هم باعث می شود که مشتری انتخاب دیگری نداشته باشد و هر تیپی را خریداری کند. اخیرا هم قیمت گذاری دستوری باعث شده تیپ های جدیدی در خودروهای داخلی تعریف شود. با اضافه شدن یک پسوند S، پلاس و یا ارتقا یافته به سادگی محصول جدیدی با کد فنی جدید تعریف می شود تا قیمت گذاری جدید برای آن انجام شده و به نوعی قیمت گذاری دستوری دور زده شود.

اگر بازار کشور ما شرایط نرمالی داشت طبیعتا برای هر خودرو چند تیپ تعریف می شد و مشتری حق انتخاب داشت. همچنین تیپ های ارائه شده با هم اختلافات قابل توجهی داشتند و اختلاف قیمت به این نحو توجیه می شد. اما در بازار گل و بلبل ما همه چیز وارونه است و شاید بازار کشور ما تنها بازاری در جهان باشد که تیپ بندی در آن نه برای پاسخ به نیاز مشتری، بلکه برای دور زدن قیمت های دستوری و یا کسری قطعات انجام می شود.