کارت سوخت؛ طرحی در انتظار اراده اجرایی

سامان‌دهی یارانه و کارت سوخت، سال‌هاست به یکی از پیچیده‌ترین معادلات سیاست‌گذاری در کشور تبدیل شده است. موضوعی که با وجود وعده‌های مکرر برای اصلاح، همچنان در پیچ و خم تصمیم‌گیری‌ها مانده است.

حذف کارت سوخت و جایگزینی با کارت بانکی باز هم به تعویق افتاد! این تاخیر در حالی است که افکار عمومی انتظار اجرای راهکاری ساده، شفاف و مبتنی بر زیرساخت‌های دیجیتال را داشت. با این حال، گذر زمان تنها به افزایش ابهام، تعویق در اجرا و تداوم وضعیت موجود منجر شده است؛ وضعیتی که نه‌تنها کارآمد نیست، بلکه بر چالش‌های موجود نیز افزوده است.

در ظاهر، «ملاحظات امنیتی و پدافندی» به عنوان عامل اصلی توقف این طرح مطرح می‌شود. اما واقعیت آن است که مشکل اصلی در لایه‌های پنهان‌تری نهفته است: نبود زیرساخت‌های هماهنگ، مقاومت در برابر اصلاحات ساختاری، و ضعف در اراده حاکمیتی برای پایان دادن به سیستم‌های ناکارآمد.

کارت سوخت، زمانی با هدف ایجاد شفافیت در مصرف سوخت و کنترل قاچاق معرفی شد. اما امروز، خود به بخشی از مسئله بدل شده است. استفاده گسترده از کارت‌های آزاد، اختلال در سامانه‌ها، فراموشی رمز، صف‌های طولانی و نبود سازوکار مؤثر برای صدور کارت المثنی، این ابزار را به منشأ سردرگمی شهروندان و افزایش احتمال تخلف و قاچاق تبدیل کرده است.

در این میان، طرح استفاده از کارت‌های بانکی به عنوان جایگزین، مدت‌هاست که به عنوان راهکاری عملی و کم‌هزینه بر روی میز سیاست‌گذاران قرار دارد. راهکاری که نه‌تنها فرآیند تخصیص یارانه را تسهیل می‌کند، بلکه به ارتقاء شفافیت و کاهش فساد نیز منجر می‌شود.

دولت در مواجهه با انتقادات، همواره از در حال بررسی بودن طرح سخن گفته است؛ اما آنچه در سطح جامعه مشاهده می‌شود، بی‌اطمینانی، سردرگمی و بی‌اعتمادی است. شهروندان هر روز با مشکلات متعدد در فرآیند سوخت‌گیری مواجه می‌شوند، بدون آن‌که پاسخ روشنی از مسئولان دریافت کنند.

واقعیت این است که استمرار قیمت‌گذاری دونرخی برای بنزین، بستری دائمی برای بروز فساد، قاچاق سوخت و بی‌عدالتی در مصرف فراهم کرده است. این وضعیت نه‌تنها منافع اقتصادی کشور را تهدید می‌کند، بلکه موجب ناکارآمدی گسترده در سیستم یارانه‌ای می‌شود.

اکنون که در سال ۱۴۰۴ قرار داریم، همچنان هیچ جدول زمانی مشخصی برای اجرای طرح جایگزینی کارت سوخت با کارت بانکی ارائه نشده است. این تعلل، بیش از آنکه ناشی از پیچیدگی فنی باشد، ناشی از ضعف در تصمیم‌گیری و عدم شفافیت در سطوح بالای اجرایی است.

در غیر این‌صورت، همان‌گونه که بنزین در باک خودروها می‌سوزد، اعتماد عمومی نیز در دود بی‌تصمیمی‌ها ناپدید خواهد شد.