در ایران خودرو چه اتفاقی در حال وقوع است ؟ از صعود تا سکون  از مدیریت دولتی تا مدیریت بخش خصوصی ؟

در تاریخ 31 اردیبهشت 1404، ساعت 18:00، گزارشی در خصوص وضعیت کنونی ایران خودرو منتشر شد.

در گذشته، ایران خودرو به عنوان نمادی از پیشرفت صنعتی ایران شناخته می شد؛ کارخانه ای که هدف آن تولید خودرویی ملی بود. اما محصولاتی که قرار بود موجب توسعه و پیشرفت شوند، سال ها درگیر چرخ دنده های سیاست، انحصار و کیفیت پایین بودند. اکنون در میانه دهه ای پرتلاطم، صدای تغییرات ساختاری از درون شنیده می شود؛ آیا ایران خودرو می تواند به مسیر رشد و توسعه بازگردد؟

صنعت خودروسازی در ایران سابقه ای دیرینه دارد. در دهه 40، ایران ناسیونال (بعدها ایران خودرو) با همکاری شرکت روتس انگلیس و پژو فرانسه، تولید پیکان را آغاز کرد. این خودرو به سرعت به نماد مدرنیته تبدیل شد. اما الگوی تولید بر اساس مونتاژ بدون انتقال فناوری، وابستگی به خارج را به وجود آورد. در حالی که ژاپن و کره جنوبی با الگوبرداری، مسیر بومی سازی و طراحی را پیمودند، صنعت خودرو در ایران در سطح مونتاژ باقی ماند.

پس از انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی، ایران خودرو با بحران تولید مواجه شد. اما پس از جنگ، با حمایت های دولتی و سیاست های بازسازی، تولید از سر گرفته شد. در دهه 80، تیراژ تولید به بیش از نیم میلیون دستگاه رسید. با این حال، کیفیت پایین، قیمت گذاری دستوری و تکرار طراحی های قدیمی، برند ایران خودرو را در افکار عمومی تضعیف کرد.

در سال 1380، پروژه خودروی ملی با تولید سمند آغاز شد. گرچه طراحی بدنه و برخی قطعات در داخل انجام شد، اما موتور، جعبه دنده و بسیاری از زیرساخت ها همچنان وارداتی بودند. سال های بعد با تولید دنا، رانا و سورن، مسیر ملی سازی ادامه یافت، ولی عملاً پلتفرم های قدیمی پژو 405 با بازطراحی مواجه بودند.

امروزه، ایران خودرو یکی از سه شرکت صنعتی بزرگ کشور است. زنجیره تأمین این شرکت بیش از 5 هزار قطعه ساز و شرکت خدماتی را درگیر می کند. اشتغال مستقیم و غیرمستقیم بیش از 200 هزار نفر به ایران خودرو وابسته است.

در دهه 1400، با تغییر مدیریت و فشار تحریم ها، ایران خودرو مسیر تازه ای را آغاز کرده است. پروژه پلتفرم جدید IKCO P1 در حال توسعه است. مدل های برقی مانند ری را الکتریک و همکاری های فناورانه با شرکت های دانش بنیان آغاز شده اند.

در ماه های پایانی سال 1403، پس از چند دوره تغییرات نیم بند، مدیریت ایران خودرو به بخش خصوصی رسمی و واقعی سپرده شد. بر اساس اعلام سازمان خصوصی سازی، بیش از 45 درصد از سهام مدیریتی این شرکت به یک کنسرسیوم صنعتی و مالی خصوصی اختصاص داده شده و دولت تنها نقش نظارتی خواهد داشت.

مدیرعامل جدید ایران خودرو در اولین نشست خبری خود، هدف را بازگرداندن ایران خودرو به جایگاه یک برند ملی افتخارآمیز دانست. این مسیر با تکیه بر صرفه و صلاح اقتصادی، روزآمدی پلتفرم ها، اصلاح ساختار سازمانی، بهبود کیفیت و ایمنی قطعات و محصولات و نهایتاً تنوع بخشی به محصولات انجام خواهد شد.

بر اساس برنامه های اعلام شده، پروژه ارتقای کیفیت با هدف کاهش 30 درصدی مراجعه مشتریان به نمایندگی های خدمات پس از فروش و گارانتی تا سال 1406 و پروژه های تنوع بخشی با افزودن دست کم 10 مدل جدید اجرایی خواهد شد.

همکاری های گذشته با برندهایی چون پژو، روزی مایه رشد ایران خودرو بود، امروز مدیران جدید، راه نوسازی را در طراحی و تولید مستقل جستجو می کنند. پروژه های فعلی از جمله پلتفرم P1 و توسعه خودروهای برقی با باتری داخلی، نمایانگر تلاش برای گذر از مونتاژ به نوآوری بومی است.