داستانی متفاوت از شجاعت ؛ سیتروئن چگونه با خرابکاری های هوشمندانه جلوی نازی ها ایستاد؟

در دل اشغال خاک فرانسه توسط ارتش آلمان نازی در جریان جنگ جهانی دوم، داستانی واقعی و الهام‌بخش از شجاعت و وطن پرستی رقم خورد که هنوز هم در میان علاقه‌مندان به صنعت خودرو و تاریخ مقاومت، جذابیت دارد. این داستان، نه از دل میدان‌های نبرد، بلکه از خطوط تولید کارخانه خودروسازی سیتروئن بیرون آمد. مدیرعامل وقت این برند فرانسوی با همکاری مهندسان و کارگران در فرایند تولید خودرو برای ارتش دشمن، توانستند با هوشمندی، شجاعت و بهره‌گیری از روش‌های خرابکاری جالب و مخفیانه، از پیشرفت آنها جلوگیری کنند.

پیر-ژول بولانژه، مغز متفکر خرابکاری

در سال ۱۹۴۰ و همزمان با اشغال فرانسه، ریاست سیتروئن به عهده پیر-ژول بولانژه (Pierre-Jules Boulanger) بود؛ مردی که شاید به اندازه هنری فورد یا فردیناند پورشه در تاریخ صنعت خودرو شناخته‌شده نباشد، اما اقداماتش در دوران جنگ، او را به یک قهرمان واقعی مقاومت صنعتی تبدیل کرد.

بولانژه که به اختصار «PJB» شناخته می‌شد، مستقیماً با مقامات آلمانی دیدار نمی‌کرد و همیشه از طریق واسطه‌ها با آنها ارتباط داشت. او با سرپیچی مستقیم و غیرمستقیم از دستورات نازی‌ها، نشان داد که تسلیم نمی‌شود و راه خود را برای مقاومتی خاموش اما مؤثر باز می‌کند.

تولید کامیون‌های نظامی با موتور آسیب‌پذیر

با فشار آلمان، کارخانه سیتروئن مجبور شد کامیون‌های مدل T45 برای ارتش نازی تولید کند. اما بولانژه و تیم مهندسان وفادار او دست به یکی از هوشمندانه‌ترین اقدامات خرابکاری در تاریخ خودرو زدند. آنها نشانگر سطح روغن مدل‌های تولیدی را طوری دستکاری کردند تا سطح روغن موتور همیشه بیشتر از میزان واقعی نشان داده شود. این یعنی وقتی مکانیک‌های آلمانی روغن را بررسی می‌کردند، نتیجه می‌گرفتند سطح آن کافی است، در حالی که موتور عملاً با روغن خیلی کمتر از حد لازم کار می‌کرد.

نتیجه این کار قابل پیش‌بینی است. کامیون‌های ارتش آلمان پس از چند صد کیلومتر با خرابی موتور مواجه می‌شدند، در مسیر می‌ماندند و جابجایی نیرو و تجهیزات مختل می‌شد. ارتش آلمان هیچ‌گاه به علت این اتفاق پی نبرد، زیرا به ظاهر همه چیز طبق استانداردها بود.

اقدامات مکمل؛ تأخیر در تولید و قطعات بی‌کیفیت

بولانژه و مهندسان سیتروئن فقط به دستکاری نشانگر سطح روغن بسنده نکردند. او عمداً دستور داد روند تولید کند شود و کارکنان از قطعاتی با کیفیت پایین‌تر استفاده کنند تا عملکرد خودروها در درازمدت با اختلال روبرو گردد. این اقدامات به صورت زنجیره‌ای باعث شدند کامیون‌هایی که سیتروئن برای آلمانی‌ها تولید می‌کرد، به مرور زمان دچار اختلال و خرابی‌های پی در پی شوند.

این عملیات خرابکاری که با استعداد مهندسی و بدون خشونت فیزیکی انجام می‌شد، چنان تأثیرگذار بود که نازی‌ها را سردرگم کرد. برخی تصور می‌کردند که کیفیت خودروهای فرانسوی پایین است و آن را بهانه‌ای برای ستایش دوباره مهندسی آلمانی می‌دانستند!

سیتروئن در فهرست سیاه گشتاپو

شجاعت بولانژه ممکن بود هزینه‌های سنگینی برای وی داشته باشد. وقتی نیروهای متفقین در تابستان ۱۹۴۴ فرانسه را آزاد کردند، یکی از اسناد کشف‌شده از دفتر گشتاپو حاوی فهرستی از اشخاصی بود که در صورت حمله متفقین باید اعدام می‌شدند. نام بولانژه در بالای این فهرست قرار داشت. این سناریو هرگز محقق نشد و بولانژه توانست زنده بماند و پروژه محبوبش را ادامه دهد. این پروژه TPV (برگرفته از عبارت Toute Petite Voiture، به معنای خودروی خیلی کوچک) نام داشت. شاید بدانید مدل معروف سیتروئن 2CV (جد ژیان) از دل این پروژه بیرون آمد.

تولد سیتروئن 2CV؛ از خاکستر جنگ تا اسطوره جاده‌ها

پروژه TPV در سال ۱۹۳۸ کلید خورد. قرار بود ماحصل این پروژه خودرویی بسیار ساده، ارزان، کاربردی و کم‌مصرف برای عموم مردم باشد. طبق مشخصات اولیه، این خودرو باید می‌توانست ۴ سرنشین و ۵۰ کیلو سیب‌زمینی را با سرعت ۶۰ کیلومتر بر ساعت و مصرف تنها ۳ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر جابجا کند. جالب اینکه در این پروژه طراحی ظاهری اهمیتی نداشت و جزو اولویت‌های اصلی نبود.

با آغاز جنگ این پروژه موقتاً کنار گذاشته شد. اما پس از جنگ، 2CV پا به خیابان‌ها گذاشت و بین سال‌های ۱۹۴۸ تا ۱۹۹۰ توانست بیش از ۳.۸ میلیون مشتری را جذب خود کند. به لطف این رکورد استثنایی، 2CV به یکی از ماندگارترین نمادهای صنعت خودرو تبدیل شد.

مرگ بولانژه پس از میراثی ماندگار

بولانژه در سال ۱۹۵۰ و در سن ۶۵ سالگی بر اثر سانحه رانندگی با خودرو سیتروئن ترکشن آوانت جان باخت. او نتوانست موفقیت خیره‌کننده پروژه بعدی سیتروئن، یعنی مدل افسانه‌ای DS را که در سال ۱۹۵۵ معرفی شد، ببیند. اما نامش به عنوان مردی که با مهندسی، در برابر تهاجم ایستاد و دو مدل از محبوب‌ترین خودروهای تاریخ را طراحی کرد، جاودانه شد.

ماجرای سیتروئن در دوران اشغال فرانسه، فقط یک فصل در تاریخ خودروسازی نیست؛ بلکه نمونه‌ای درخشان از مقاومت صنعتی، نبوغ مهندسی و شجاعت فردی است. این برند فرانسوی با رهبری مردی جسور، موفق شد بدون شلیک حتی یک گلوله، در برابر یکی از خشن‌ترین رژیم‌های تاریخ ایستادگی کرده و جایگاه خود را در دل مردم فرانسه حفظ کند.