مواظب باشید در دام خرید خودرو با قیمت غیرقطعی نیافتید!

بازار خودرو در ایران سال‌هاست که با نوسانات قیمتی، بی‌ثباتی عرضه، سیاست‌های متغیر دولتی و تصمیم‌های ناگهانی شرکت‌های خودروساز روبه‌رو است. در این میان، یکی از روش‌هایی که بسیاری از شرکت‌ها، چه داخلی و چه مونتاژکننده برندهای خارجی به آن روی آورده‌اند، فروش خودرو با قیمت غیرقطعی است؛ روشی که در نگاه نخست شاید انعطاف‌پذیر یا حتی منطقی به‌نظر برسد، اما در عمل، می‌تواند باعث ضرر جدی خریدار و تحمیل هزینه‌های پیش‌بینی‌نشده به او شود.

در این مقاله، تلاش داریم با زبانی دقیق و مبتنی بر واقعیت‌های بازار، خطرات خرید خودرو با قیمت غیرقطعی را بررسی کنیم و راهکارهایی برای انتخاب هوشمندانه‌تر ارائه دهیم.

فروش غیرقطعی چیست و چرا رایج شده است؟

در روش فروش غیرقطعی، شرکت خودروساز یا عرضه‌کننده، قیمت نهایی خودرو را در زمان ثبت‌نام اعلام نمی‌کند. در عوض، صرفاً مبلغی علی‌الحساب از خریدار دریافت می‌شود و در قرارداد ذکر می‌شود که قیمت نهایی، مطابق نرخ روز تحویل یا زمان صدور دعوت‌نامه محاسبه خواهد شد. در نتیجه، خریدار هنگام ثبت‌نام نمی‌داند چه میزان باید در آینده بپردازد.

این شیوه در ظاهر شاید منطقی به‌نظر برسد، به‌ویژه در شرایط تورمی یا نوسانات نرخ ارز، اما در عمل، یک‌سویه بودن آن به‌زیان خریدار تمام می‌شود. شرکت‌ها با این روش، دست خود را برای هرگونه افزایش قیمت باز می‌گذارند، در حالی که خریدار هیچ اطمینانی از توان مالی خود در زمان تحویل خودرو ندارد.

چرا این روش برای خریدار خطرناک است؟

در ایران، خرید خودرو برای بسیاری از مردم یک سرمایه‌گذاری بزرگ و گاه یک تصمیم حیاتی است. در موارد زیادی، افراد برای ثبت‌نام در طرح‌های فروش خودرو، اقدام به فروش طلا، برداشت از سپرده بانکی، یا حتی قرض گرفتن می‌کنند تا بتوانند مبلغ اولیه را تأمین کنند. اما وقتی قیمت نهایی مشخص نباشد، این افراد ممکن است چند ماه بعد، با دعوت‌نامه‌ای مواجه شوند که پرداخت بخش دوم وجه آن، فراتر از توان مالی‌شان باشد.

در چنین حالتی، فرد یا مجبور می‌شود از خرید انصراف دهد (و طبیعتاً متضرر شود)، یا با فشار مالی مضاعف، وجه جدید را تأمین کند. از سوی دیگر باید به این نکته هم توجه داشت که اگر از خرید انصراف دهید، در عموم موارد هیچ سودی به پول شما تعلق نمی‌گیرد و البته بازگشت وجه ممکن است 2 تا 3 ماه طول بکشد.

وقتی حتی قیمت قطعی هم دیگر کافی نیست

نکته قابل تأمل این است که مشکل فقط مربوط به فروش غیرقطعی نیست. حتی در طرح‌هایی که قیمت خودرو به‌صورت قطعی اعلام می‌شود نیز، در ماه‌های اخیر شاهد افزایش هزینه‌هایی به‌نام دیون دولتی، هزینه‌های قانونی یا عوارض جانبی بوده‌ایم.

برای مثال، در بهار ۱۴۰4، خریداران بسیاری از خودروهای داخلی و مونتاژی، هنگام تحویل، با هزینه‌های جدیدی مواجه شدند که در زمان ثبت‌نام وجود نداشت. در یکی از واضح‌ترین نمونه‌ها، خریداران محصولات گروه بهمن برای برخی مدل‌ها مجبور شدند حدود ۱۵۰ میلیون تومان مبلغ اضافه بابت این دیون و عوارض پرداخت کنند؛ آن هم بدون اینکه این ارقام در زمان ثبت‌نام شفاف‌سازی شده باشد. البته این موضوع کاملا قانونی است و نمی‌شود به بحث دیون دولتی خرده گرفت.

خودروسازان چرا فروش غیرقطعی را ترجیح می‌دهند؟

از نگاه شرکت‌های خودروساز، فروش غیرقطعی مزایایی دارد. با توجه به نوسانات قیمت ارز، افزایش هزینه‌های تولید، تعرفه‌های متغیر واردات و سیاست‌های مالیاتی متنوع، تعیین قیمت قطعی می‌تواند ریسک‌زا باشد. به همین دلیل، بسیاری از شرکت‌ها، به‌ویژه آن‌هایی که با خودروهای وارداتی یا مونتاژی از چین فعالیت می‌کنند، تمایل دارند قیمت را به‌صورت باز و شناور نگه دارند.

اما مسئله اینجاست که این ریسک به‌طور کامل به خریدار منتقل می‌شود، بدون آنکه او ابزار یا قدرت چانه‌زنی داشته باشد. در حالی که در کشورهای با بازارهای آزاد و سالم، مشتری چنین ریسک‌هایی را نمی‌پذیرد، در ایران به‌دلیل محدودیت در عرضه و رقابت کم، عملاً مردم چاره‌ای جز پذیرش این مدل فروش ندارند.

فروش غیرقطعی در طرح‌های وارداتی؛ نکته‌ای که نباید نادیده گرفته شود

در کنار شرکت‌های خودروساز داخلی یا مونتاژکار، برخی واردکنندگان خودرو نیز در طرح‌های فروش خود از مدل قیمت غیرقطعی یا مبهم استفاده کرده‌اند. این موضوع به‌ویژه در فروش خودروهای وارداتی چینی یا آسیای شرقی مشاهده شده که قیمت نهایی آن‌ها با توجه به نرخ ارز، هزینه‌های گمرکی و مالیات‌های متغیر، در زمان صدور دعوت‌نامه تعیین می‌شود.

در این موارد، معمولاً صرفاً یک مبلغ علی‌الحساب دریافت می‌شود و خریدار در زمان ثبت‌نام نمی‌داند مجموع هزینه‌ای که باید بپردازد دقیقاً چقدر خواهد بود. این امر، نه‌تنها ریسک افزایش ناگهانی قیمت را بالا می‌برد، بلکه قدرت برنامه‌ریزی مالی را از مشتری سلب می‌کند.

بنابراین، خریداران خودروهای وارداتی نیز باید با دقت و حساسیت بیشتری نسبت به نوع قرارداد، بندهای مربوط به قیمت نهایی، و نحوه محاسبه هزینه‌های جانبی اقدام کنند؛ چراکه در بسیاری از این قراردادها، افزایش قیمت به‌صورت قانونی و مستند در بندهای توافق‌نامه درج شده و عملاً قابل اعتراض نیست.

ضعف نظارتی نهادهای مسئول

سازمان‌هایی مانند شورای رقابت و سازمان حمایت از حقوق مصرف‌کننده، بارها در خصوص لزوم شفافیت در قراردادها و عدم تحمیل هزینه‌های اضافی هشدار داده‌اند. با این حال، هنوز سازوکار اجرایی موثری برای الزام خودروسازان به رعایت حقوق مشتریان در قراردادهای فروش غیرقطعی وجود ندارد.

در واقع، خریدار با امضای قرارداد، به‌طور ضمنی تمام اختیارات را به فروشنده واگذار می‌کند، و حتی اگر بعدها قیمت افزایش یابد یا شرایط تغییر کند، دستش به‌جایی بند نیست.

راهکارهایی برای کاهش ریسک خرید

در شرایط فعلی بازار، توصیه می‌شود خریداران برای جلوگیری از ضررهای پیش‌بینی‌نشده، نکات زیر را جدی بگیرند:

1. تا حد ممکن، فروش‌های با قیمت قطعی را انتخاب کنید.
   اگرچه آن‌ها نیز ممکن است شامل هزینه‌های اضافی شوند، اما ریسک اصلی را کاهش می‌دهند.
2. پیش از ثبت‌نام، از نمایندگی یا شرکت درباره حداکثر مبلغ قابل پرداخت، هزینه‌های جانبی و دیون احتمالی استعلام دقیق بگیرید.
3. قرارداد فروش را به‌دقت بخوانید.
   مخصوصاً بندهایی که مربوط به «سایر هزینه‌ها» یا «هزینه‌های متفرقه بر عهده مشتری» هستند.
4. از عجله برای ثبت‌نام خودداری کنید.
   شرکت‌ها گاهی با تبلیغات «فرصت محدود»، «ظرفیت اندک» یا «فروش فقط از درگاه نمایندگی» مشتری را به تصمیم احساسی سوق می‌دهند.
5. سابقه فروش شرکت را بررسی کنید.
   برخی شرکت‌ها سابقه‌ی چندباره افزایش قیمت یا تحمیل هزینه‌های غیرشفاف دارند.

جمع‌بندی: در بازار بی‌ثبات، فقط شفافیت ضامن امنیت خریدار است

در شرایطی که بازار خودرو در ایران روزبه‌روز پیچیده‌تر و غیرقابل پیش‌بینی‌تر می‌شود، مسئولیت خریدار بیش از پیش سنگین شده است. اگر تا چند سال پیش، قیمت نهایی خودرو در زمان ثبت‌نام روشن بود، حالا خریداران باید مراقب ده‌ها بند پنهان، دیون دولتی، هزینه‌های ناگهانی و شرایط غیرقطعی باشند.

در چنین فضایی، هوشیاری خریدار، مطالعه قرارداد، پیگیری سابقه شرکت‌ها و ترجیح فروش‌های شفاف و قطعی می‌تواند تا حد زیادی از ضررهای سنگین جلوگیری کند.

پیشنهاد می‌شود نهادهای نظارتی نیز با ایجاد الزام برای تعیین سقف هزینه‌های جانبی و جلوگیری از تحمیل غیرقانونی هزینه‌های جدید، نقش فعال‌تری ایفا کنند. و در نهایت، خریداران باید به یاد داشته باشند:

در بازاری که ثبات ندارد، فقط اطلاعات کامل و تصمیم سنجیده است که می‌تواند امنیت را تضمین کند.

شما در این خصوص چه فکری می‌کنید؟ آیا تجربه مشابهی در این زمینه داشتید؟ نظرات خود را از طریق بخش دیدگاه‌ها با ما و کاربران چرخان به اشتراک بگذارید.

مطالب مرتبط:

1. هنگام تحویل خودرو از نمایندگی، مواظب باشید کلاه سرتان نرود!
2. آیا خودرویی که می‌خریم واقعاً صفر کیلومتر است؟ بررسی اتفاقات پیش از مصرف کننده نهایی!
3. تجربه‌ای از خدمات پس از فروش گروه بهمن: از مشکل یونیت ABS فیدلیتی تا رضایت!
4. ۵ دروغ رایج فروشنده‌های خودرو کارکرده | تجربه‌هایی که نجاتت می‌دن!

Copy URL URL Copied