آیا بیتل را آدولف هیتلر طراحی کرد؟

داستان‌های زیادی درباره روند طراحی فولکس بیتل که در کشورمان با لقب فولکس قورباغه‌ای شناخته می‌شود از گوشه و کنار به گوش می‌رسد که یکی از پرتکرار ترین و مهم‌ترین شایعات موجود درباره این کوچک جادویی به نقش مستقیم آدولف هیتلر در روند طراحی و توسعه این خودرو اشاره دارد.

در داستان‌ها این چنین نقل است که پس از حمله نیروهای نازی به خاک شوروی و مواجه با سرمای طاقت فرسا آنجا، آب موجود در در رادیاتور خودروهای ارتش نازی یخ زده و این عملیات با شکست روبرو شد و به دنبال آن رایش سوم ( آدولف هیتلر ) دستور ساخت خودرویی بی‌نیاز به آب برای خنک‌ کاری موتور را صادر نمود و تا در عملیات بعدی مورد استفاده قرار گیرد.

با بررسی این داستان می‌توان به نادرست بودن این ادعا پی برد چرا که از منظر تخصصی طراحی، توسعه و تولید یک خودرو از ابتدا و نقطه صفر، فارغ از میزان هزینه‌ مورد نیاز، چندین سال زمان لازم دارد تا به تولید انبوه برسد. حال آنکه ایده فولکس بیتل و بهره‌گیری از موتوری که برای خنک شدن به آب احتیاجی نداشته باشد می‌تواند تاثیری قابل توجه بر مدت‌ زمان توسعه محصول داشته باشد. موضوع دوم زمان معرفی اولین بیتل به بازار است که در سال ۱۹۳۸ اولین سری آن تحویل مشتریان شد، یعنی یک سال پیش از آنکه اصلا جنگ دوم جهانی آغاز شود.

پس بدین ترتیب این ادعا که هیچ سند معتبری نیز برای اثبات آن وجود ندارد رد شده و نمی‌تواند دلیل طراحی شدن این خودرو باشد.

اما حقیقت این ماجرا چیست و اساسا چگونه یکی از اثرگذارترین خودروهایی تاریخ بشری پا به عرصه وجود نهاد؟

همه چیز به سال ۱۸۷۵ میلادی باز می گردد که فردیناند پورشه به‌ دنیا آمد و بدلیل علاقه زیادی که به صنعت داشت از همان سنین جوانی در کارخانجات صنعتی گوناگون شروع به کار نمود تا سرانجام پایش به دایملر باز شد و در آنجا با درخشیدن در مهندسی محصولات آن‌ زمان مرسدس‌ بنز همچون مدل‌های SSK و Type 80 توانایی‌های انکارناپذیرش را به همگان اثبات نمود اما علاقه شخصی وی به هیچ عنوان با محصولات لوکس و رده‌بالا مرسدس‌ بنز هم‌راستا نبود و به همین دلیل در سال ۱۹۳۱ از مرسدس به کارخانه ساخت موتورسیکلت زونداپ پیوست

در زونداپ او کار ساخت یک خودرو کامپکت موتور عقب را با عنوان Type 12 آغاز نمود که این پروژه بدلیل پیچیدگی‌های زیاد متوقف شد و پس از آن فردیناند پورشه هم زونداپ را ترک و به دیگر خودروساز آن‌ زمان آلمان یعنی NSU پیوست. پس از این جابجایی بلافاصله پروژه Type 32 را آغاز نمود، type 32 هم همانند تلاش قبلی ناکام ماند و این بار بدلیل ترس NSU از رقیبش فیات این پروژه ناتمام ماند.

اما سومین شانس فردیناند پورشه در سال ۱۹۳۳ بود که آدولف هیتلر به مقام صدر اعظمی آلمان رسید و یک سال بعدر در جریان نمایشگاه اتومبیل برلین حمایت خود از طراحی و ساخت یک خودرو اقتصادی و مردمی اعلام نمود. پس از این اتفاق فردیناند پورشه به‌ سرعت دست به‌کار شد و به دیدار هیتلر رفت. بنا بر برخی اسناد بر جای مانده از ان زمان این دیدار در هتل کایزرهوف برلین روی داد و آدولف هیتلر که شخصا از علاقه‌مندان صنعت خودروسازی به حساب می‌آمد بر توسعه خودرویی تأکید کرد که بتواند دو بزرگسال و سه کودک را در خود جای دهد و مصرف سوخت آن بیش از ۷ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر نباشد. تمام قطعات برای تعویض سریع و ارزان طراحی شوند و حتی یک ایده لولیه بسیار خام نیز به فردیناند پورشه داد. سرانجام در ۲۲ ژوئن ۱۹۳۴، فردیناند پورشه قرارداد توسعه نمونه اولیه یک خودروی ارزان‌قیمت و اقتصادی را دریافت کرد.

پروژه بیتل که در ابتدا توسط پورشه “تایپ ۶۰” نامگذاری شده بود، شامل تیمی از طراحان و مهندسان از جمله اروین کومندا (متخصص بدنه)، یوزف کالس (طراحی موتور)، کارل رابه (مهندس ارشد)، یوزف میکل و فرانتس گزاور رایمشپیس (طراح نشان معروف فولکس‌واگن) بود. اولین نمونه‌های تایپ-۶۰ در اکتبر ۱۹۳۵ تکمیل شدند و در نهایت در سال ۱۹۳۸نخستین پروتو تایپ‌ ها آماده و سپس نمونه‌های تولیدی با یک موتور ۴ سیلنر تخت ۹۸۵ سی‌سی با قدرت ۲۳.۵ اسب‌ بخار در نمایشگاه برلین رونمایی شدند. نکته جالب اما شرایط خرید قسطی با پرداخت هفته‌ای ۵ رایش‌ مارک برای این خودرو بود. تمامی خودروهای تولید شده پیش از جنگ با سپر و قالپاق و قاب دور چراغ سیاه رنگ تولید شدند و بدین وسیله از نمونه‌های تولید شده در سال‌‌های بعد قابل تشخیص هستند.

اگرچه فردیناند پورشه و تیمش به عنوان طراحان اصلی فولکس‌واگن شناخته می‌شوند، اما بحث‌هایی درباره تأثیر دیگر طراحان مانند بلا بارنی، پاول یارای، یوزف گانتس و هانس لدوینکا بر طراحی بیتل وجود دارد.

بلا بارنی در سال ۱۹۲۵ خودرویی با طراحی مشابه بیتل ارائه کرده بود. پاول یارای نیز با محاسبات آیرودینامیکی خود بر طراحی بدنه تأثیرگذار بود. یوزف گانتس و هانس لدوینکا نیز ایده‌هایی داشتند که شباهت‌هایی به طراحی نهایی بیتل داشت.

پس از جنگ جهانی دوم، فولکس‌واگن در سال ۱۹۶۵ مبلغ یک میلیون مارک آلمان به شرکت تاترا چک پرداخت تا دعوی نقض حق اختراع را خارج از دادگاه حل و فصل کند.

اگرچه که همه چیز به پیش از آغاز جنگ جهانی دوم باز می‌گردد اما روند جهانی شدن این خودرو به سال‌های پس از جنگ مربوط می‌شود. در طول جنگ، این کارخانه عمدتاً خودروهای نظامی مانند کوبل‌واگن (تایپ ۸۲) و شویم‌واگن (تایپ ۱۶۶) که پیش‌تر و در مطلبی با عنوان شوالیه‌های مدرن به بررسی آن‌ها پرداختیم را تولید می‌کرد و حتی در سال ۱۹۳۸ به مناسبت پنجاهمین سالگرد تولد فردیناند پورشه یک دستگاه بیتل کروک ساخته و به‌او هدیه داده شد و بدین ترتیب نخستین نمونه کروک بیتل متولد شد.

در خلال سال‌های جنگ تنها ۶۳۰ دستگاه بیتل معمولی و ۱۳ دستگاه بیتل کروک و تعداد ۶۵ هزار دستگاه از نمونه‌های نظامی تولید گردید. پس از پایان جنگ و شکست آلمان، نیروهای اشغالگر بریتانیایی کارخانه را به تصرف درآوردند و تا پایان سال ۱۹۴۵،  تعداد ۱۷۸۵ دستگاه فولکس‌واگن تولید شد.  در ابتدا قرار بود که خط تولید بیتل به انگلستان منتقل و به یکی از خودروسازان انگلیسی سپرده شود اما در ادامه مسئولان وقت انگلیسی این خودرو را محصولی نامناسب و با شانس موفقیت پایین تشخیص دادند و بدین ترتیب بیتل افسانه‌ای در زادگاهش باقی ماند و با آغاز روند موفقیت‌هایش نه تنها به نماد توسعه و بازسازی آلمان تبدیل شد بلکه در بازارهای صادراتی نیز با اقبال قابل توجهی روبرو می‌شد. تا پایان سال ۲۰۰۳ و توقف تولید این خودرو تعداد بیش‌از ۲۱.۵ میلیون دستگاه در سایت‌های آلمان، اتریش، بلژیک، برزیل، فنلاند، اندونزی، ایرلند، مالزی، مکزیک، نیوزلند، نیجریه، فیلیپین، آفریقا جنوبی، تایلند، ونزوئلا و تایلند تولید و روانه بازار شد.

بدین ترتیب با بررسی زندگی طولانی و پر نشیب و فراز یکی از محبوب‌ترین و البته موفق‌ترین خودروهای تولید شده در جهان به تاریخچه واقعی آن پی بردیم و امیدواریم با بالارفتن روز افزون آگاهی و دانش عمومی در جامعه شاهد بهبود مشکلات و آغاز روند پیشرفت در کشورمان باشیم.