بعد از تعلیق برجام و بازگشت تحریم‌ها، به دلیل کاهش تولیدات خودروسازان داخلی، میزان عرضه خودرو از سوی کارخانه‌ها به شدت افت پیدا کرد. ممنوعیت واردات هم باعث بر هم خوردن میزان عرضه و تقاضا شد. از سوی دیگر با سقوط روز افزون ارزش نرخ ریال، خودرو به عنوان کالای سرمایه‌ای مورد توجه قرار گرفت و به دنبال آن تقاضا بالاتر رفت. همه این عوامل دست به دست هم دادند تا یکی از بزرگ‌ترین بسترها برای دلالی به وجود بیاید. به همین دلیل عرضه خودرو در بورس کالا مطرح شد.
سال ۹۶ برای اولین بار عرضه خودرو در بورس کالا مطرح شد اما پس ازمدتی از یاد رفت. در این میان بارها موضوع عرضه آن مورد بحث قرار گرفت تا سرانجام ۲۸ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ خودرو وارد بورس کالا شد تا قیمت روز خودرو صفر میان نرخ کارخانه و بازار به مشتریان ارائه شود.
درخواست ایران خودرو برای عرضه در بورس
ایران خودرو در نامه‌ای به شورای رقابت خواستار از سرگیری عرضه خودرو در بورس کالا شد.
این شرکت در نامه خود با اشاره به صدور مجوزهایی همچون صدور مجوز ثبت پلاک ملی خودروهای مناطق آزاد و ویژه اقتصادی با رعایت قوانین و مقررات مربوط به واردات خودرو و صدور مجوز واردات خودروهای کارکرده برای تنظیم بازار، مفروض دانستن انحصار در بازار خودرو را فاقد اعتبار دانست.
ایران خودرو درخواست لغو مصوبه ۵۴۳ شورای رقابت در بهمن ماه سال گذشته (عدم عرضه خودرو در بورس کالا) را داشت.
توقف عرضه خودرو در بورس
مجید عشقی، رئیس سازمان بورس اعلام کرد:
- به دلیل تعهدات خودروسازان در سامانه یکپارچه، فعلا برنامه جدیدی برای عرضه بورسی وجود ندارد.
- احتمالا این عدم عرضه تا یک سال و نیم (اواخر ۱۴۰۳) ادامه خواهد داشت.
- در صورتی که در آینده خودروسازان بخواهند محصولات خود را در بورس عرضه کنند، مشکلی برای آن وجود ندارد.
عرضه ۳ خودرو تجاری در بورس کالا
خودروهای تجاری کامیون فورس f210 و امپاور BD300 در بورس کالا عرضه می‌شوند.
| نوع خودرو | موعد تحویل | قیمت خودرو (تومان) |
| کامیون فورس کابین خوابدار ۱۲ تن F210 | ۲ ماهه | ۱.۸۰۰.۰۰۰.۰۰۰ |
| کامیون امپاور BD300 باری | ۲.۴۳۶.۰۰۰.۰۰۰ | |
| کامیون امپاور BD300 کمپرسی | ۲.۳۷۸.۰۰۰.۰۰۰ |
پذیرش کامیون امپاور و فورس در بورس کالا
بورس کالا در اطلاعیه‌ای اعلام کرد:
- کامیون فورس و امپاور در تالار بورس کالا پذیرفته شده‌اند و به زودی در این بستر عرضه خواهند شد.
احتمال عرضه خودرو در بورس کالا
محسن علیزاده، عضو شورای عالی بورس، اعلام کرد:
- در صورت اصرار شورای رقابت بر عدم عرضه خودرو در بورس کالا، احتمال طرح این موضوع در مجلس و مستثنی شدن خودرو از تصمیمات شورای رقابت وجود دارد.
- شورای عالی بورس به شدت به دنبال عرضه خودرو در بورس کالا است.
مخالفت شورای رقابت با عرضه خودرو در بورس کالا
شورای رقابت در اطلاعیه‌ای مخالفت خود را با عرضه خودرو در بورس کالا اعلام کرد. بنابر این اطلاعیه:
با توجه به لازم‌الاجرا بودن مصوبه شورای رقابت برای عرضه خودرو از طریق سامانه یکپارچه فروش خودرو داخلی، هر اقدام مغایر این مصوبه، باعث اخلال در بازار و تشویق افکار عمومی می‌شود.
بنابراین عرضه خودرو در بورس کالا باید متوقف شود.
تکذیب لغو عرضه خودرو در بورس کالا
سید احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد، گفت:
- لغو عرضه خودرو از طریق بورس کالا صحت ندارد.
- در اطلاعیه شورای رقابت چنین چیزی ذکر نشده است.
لغو عرضه خودرو در بورس کالا
سخنگوی شورای رقابت خبر داد:
- عرضه خودرو در بورس کالا به طور کلی منتفی است.
- فروش خودرو و کشف قیمت در بورس کالا به زیان مصرف کننده است.
- عرضه خودرو در بورس کالا، مقطعی، اشتباه و خلاف قانون بود.
پذیرش خودروی جدید در بورس کالا
بنابر اعلام بورس کالای ایران، با عرضه کامیون کشنده SHACMOTO مجتمع صنعتی آرین پارس موتور موافقت شده است.
چند شرط جدید عرضه خودرو در بورس
مجلس شورای اسلامی شرایط جدیدی را برای عرضه خودروهای داخلی و وارداتی در بورس کالا تصویب کرد.
- شورای رقابت باید تا پایان فروردین ۱۴۰۲، قیمت جدید خودروها را بر اساس بررسی هزینه قیمت تمام‌شده با در نظر گرفتن هزینه تحقیق و توسعه و هزینه‌های مرتبط با فعالیت تولیدی را بر اساس قیمت ارز خریداری شده توسط واردکنندگان یا شرکت‌های خودروسازی محاسبه و در بازه حداکثر ۳ ماهه به‌روز‌رسانی کند.
- خودروسازان باید همه تولیدات خود را یکجا و با تاریخ تحویل متفاوت عرضه کرده و از عرضه قطره‌چکانی پرهیز کنند.
- امکان عرضه خودرو با قیمت بیش از نصف قیمت پایه امکان‌پذیر نیست. نرخ خودروها برای تاریخ‌های تحویل عقب‌تر، تعدیل می‌شود.
- واردکننده‌گان خودرو باید به‌گونه‌ای خودروها را در بورس عرضه کنند که خرید خودرو توسط واسطه‌ها غیرممکن باشد و محرومیت‌هایی برای این افراد تعیین شود.
خوروهای وارداتی در بورس کالا عرضه نمی شوند
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار گفت:
- بر اساس مصوبه دولت، خودروهای خارجی در سامانه یکپارچه فروش خودروهای وارداتی فروخته می‌شوند و فعلا در بورس عرضه نخواهند شد.
عرضه محصولات تجاری آرین دیزل در بورس کالا
محصولات تجاری آرین پارس موتور، به زودی در بورس کالا عرضه می‌شود.
خودروهای تجاری آرین دیزل که از طریق بورس کالا در اختیار مشتریان قرار می‌گیرد، شامل کشنده شکموتو X 5000 و کامیونت‌های ۶، ۸.۵ و ۹ تنی جک است.
کشنده شکموتو از یک موتور ۱۳ لیتری ۶ سیلندر توربودیزل با قدرت ۵۲۰ اسب بخار و گشتاور ۲۴۶۰ نیوتن.متر استفاده می‌کند. قدرت موتور از طریق گیربکس اتوماتیک با ۱۶ دنده جلو و ۲ دنده عقب به چرخ‌ها منتقل می‌شود. ابعاد کشنده شکموتو ۶۳۵۰، ۲۵۵۰ و ۳۹۷۵ میلیمتر است و فاصله محوری آن به ۳۸۰۰ میلیمتر می‌رسد. این خودرو تجاری قوی‌ترین کشنده موجود در بازار کشور است و در رده کشنده‌های ۴۴ تنی قرار دارد.
کروز کنترل، نمایشگر لمسی ۱۰ اینچی، رادار نقطه کور، دوربین ۳۶۰ درجه، سنسور فشار باد تایر، سنسور باران، اتولایت، دی‌لایت و بالابر هیدرولیکی و الکترونیکی کابین از امکانات کشنده شکموتو X 5000 است.
متقاضیان برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانند به وبسایت آرین دیزل مراجعه کنند.
ادامه عرضه خودرو در بورس کالا
بر اساس جدیدترین تصمیم شورای عالی بورس، خودروهای ساخت داخلی همچنان باید در بستر بورس کالا عرضه شوند. این عرضه سال ۱۴۰۲ هم ادامه دارد.
پذیرش ۴ خودروی جدید در بورس کالا
هیات پذیرش بورس کالا با پذیرش خودروهای بهمن ریسپکت، فردا FMC T5، کلوت مکث موتور و کامیون کشنده سی‌اند‌سی (C&C) از شرکت آریا دیزل موتور موافقت کرد.
- تعهد عرضه گروه بهمن در بورس حداقل ۵۰ درصد تولید سالانه
- تعهد عرضه گروه فردا حداقل ۶۰ درصد تولید سالانه
- تعهد عرضه آریا دیزل موتور حداقل ۵۰ درصد تولید سالانه
- تعهد عرضه مکث موتور حداقل ۵۰ درصد تولید سالانه
توافق خودرویی وزارت صمت و بورس کالا
صبح امروز جلسه‌ای مشترک میان بورس کالا و وزارت صمت با محوریت افزایش عرضه انواع خودرو در بورس کالا برگزار شد. شش بند توافق مهم معاونین وزارت صمت و مدیران ارشد بورس کالا برای تعادل بازار خودرو عبارتست از:
- مقرر شد جدول کف عرضه خودرو و برنامه تولید ماهانه به تفکیک مدل توسط وزارت صمت به بورس کالا اعلام شود و مبنای تایید عرضه‌ها و معاملات قرار گیرد.
- بورس کالا میزان عرضه‌ها را به صورت هفتگی، دو هفته‌ای و ماهانه به گونه‌ای تایید کند تا کف عرضههای ماهانه رعایت شود.
- در خصوص نحوه عرضه‌ها نیز قرار شد تجمیع عرضه‌ها بر اساس کلاس خودروها، پرتیراژها و کم تیراژها و خودروهای تجاری انجام شود.
- تعیین پیش دریافت خرید خودرو به گونه‌ای متناسب با شرایط بازار باشد تا تقاضای خودرو متعادل‌تر شود.
- آن دسته از کدهای ملی در بورس کالا امکان خرید خودرو دارند که از ابتدای سال ۹۸ از بورس کالا یا سامانه‌های وزارت صمت خرید نداشته‌اند.
- مقرر شد شرایط ضمانت خودروسازان برای عرضه در بورس به منظور رشد عرضه‌ها تسهیل شود.
قوانین جدید عرضه خودرو در بورس کالا
منوچهر منطقی، معاون صنایع حمل و نقل وزیر صمت، در نامه‌ای شرایط جدید عرضه خودرو در بورس کالا را ابلاغ کرد.
- دو خودروساز بزرگ در هر دوره باید حداقل ۲ هزار دستگاه از هر محصول عرضه کنند. دیگر شرکت‌های خصوصی در هر دوره باید حداقل ۵۰۰ دستگاه عرضه کنند.
- خودروسازان باید اسامی خریداران محصولات در ۴۸ ماه گذشته را قبل از هر مرحله عرضه خودرو، به بورس کالا اعلام کنند. این افراد و کسانی که در دوره‌های پیش در بورس کالا خودرو خریده‌اند، مجاز به ثبت‌نام در عرضههای جدید نیستند.
- خودروسازان باید تعهدات قانونی ابلاغی (طرح جوانی جمعیت و…) را نیز به صورت مجزا و متناظر با عرضه در بورس کالا اجرا کنند.
- خودروسازان به‌گونه‌ای باید خودروها را در بورس کالا عرضه کنند که در تعهدات قبلی مشکلی ایجاد نشود و تعهد معوقی به‌وجود نیاید.
- خودروسازان برای عرضه خودرو بیش از مجوز اخذ شده یا عرضه مشتقات دیگر، حتما باید دوباره از وزارت صمت مجوز بگیرند.
پذیرش ۸ خودرو جدید در بورس کالا
بر اساس اطلاعات منتشر شده، خودروهای ریسپکت، کلوت، راین R3، دنا پلاس توربو، اتوماتیک و دنده دستی، رانا پلاس، سورن پلاس، کشنده C&C و FMC T5 در بورس کالا پذیرفته شده‌اند و به زودی در این بستر، عرضه خواهند شد.
تاثیر عرضه خودرو در بورس کالا بر قیمت
احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان درباره تاثیر عرضه خودرو در بورس کالا بر قیمت آن گفت:
- نتیجه قیمت‌‌گذاری دستوری، توزیع سالانه بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان رانت بین مردم بوده که تفاوت قیمت خودرو، از کارخانه تا بازار، مسبب آن است.
- ادامه داشتن عرضه خودرو در بورس کالا باعث از بین رفتن فساد و کاهش تدریجی زیان خودروسازان می‌شود.
- ادامه این روند باعث تک نرخی شدن نرخ خودرو می‌شود.
حذف رانت با عرضه خودرو در بورس
نعمت بخش، دبیر انجمن خودروسازان ایران، درباره تاثیر فروش خودرو در بورس کالا بر کاهش رانت گفت:
-
-
- عرضه خودرو در بورس کالا نسبت به قرعه‌کشی وضعیت بهتری برای بازار خودرو ایجاد می‌کند.
- اگر خودروهای عرضه شده در قرعه‌کشی‌ها در بورس کالا عرضه شوند، رانت فروش خودرو حذف خواهد شد.
- مزیت عرضه خودرو در بورس نسبت به قرعه‌کشی برای دولت، پرداخت مالیات و خروج دلالان است.
- واردکنندگان خودرو هم دریافته‌اند که عرضه خودروهای وارداتی باید در بورس کالا انجام شود.
-
حذف محدودیت عرضه خودرو در بورس کالا
محسن علیزاده، عضو ناظر مجلس در شورای عالی بورس، در مورد مصوبه شورای عالی بورس درباره عرضه خودرو در بورس کالا گفت:
-
-
- محدودیت‌های وزارت صمت برای عرضه خودرو در بورس کالا برداشته می‌شود.
- شیوه‌نامه عرضه خودرو در بورس کالا با هماهنگی وزارت صنعت تهیه می‌شود.
- نوع، تعداد و زمان عرضه خودرو در بورس کالا بر اساس شیوه‌نامه جدید مشخص و کشف قیمت می‌شود.
- اولویت عرضه با خودروهای داخلی یا مونتاژ داخل کشور است و در مراحل بعد با هماهنگی وزارت صمت خودروهای خارجی عرضه خواهند شد.
- در تجربه قبلی عرضه، قیمت خودروی کارا تک کابین و دوکابین بر اثر ساز و کار بورس ۱۵ درصد کاهش یافت.
-
نحوه خرید خودرو در بورس کالا
متقاضیانی که قصد خرید خودرو از بورس کالا را دارند حتما باید در مرحله اول در بورس کالا پذیرش شوند و پس از آن مراحل بعدی را طی کنند.
-
-
- ثبت نام و احراز هویت سجام
- مراجعه به سامانه آنلاین یکی از شرکت‌های کارگزاری فعال در بورس
- وارد کردن کد ملی
- وارد کردن رمز دریافت شده اطلاعات مشتری از سامانه سجام
- پس از طی کردن این مراحل، با توجه به انجام احراز هویت در مراحل ثبت‌نام سجام، کد مشتری توسط بورس کالا صادر می‌شود.
- مشتریان حتما باید حساب وکالتی متعلق به خود داشته باشند (حساب وکالتی، حسابی است که مشتری باید پیش پرداخت خرید خود را به آن حساب واریز کند و کارگزاری هم دسترسی برداشت وجه از این حساب را دارد)
- واریز قیمت پایه به حساب وکالتی یک روز قبل از ثبت سفارش
- ثبت درخواست خرید در سامانه خرید آنلاین بورس کالای مفید تا قبل از ساعت ۸:۳۰ روز عرضه
- تعیین نمایندگی جهت دریافت خودرو در سامانه آنلاین یکی از شرکت‌های کارگزاری فعال در بورس
-
افراد مجاز خرید خودرو در بورس
مسئولان در چند سال اخیر برای جلوگیری از خرید خودرو صفر توسط واسطه‌ها شرایطی خاص را برای خرید خودرو در نظر گرفته‌‌اند. خریداران خودرو در بورس کالا هم ملزم به رعایت آن‌ها هستند.
-
-
- خریدار باید ۱۸ سال تمام داشته باشد.
- متقاضی باید دارای گواهینامه رانندگی پایه ۳ باشد.
- متقاضی خرید خودرو در بورس نباید دارای پلاک فعال باشد.
- خریداران می‌توانند هر ۱۲ ماه یک بار و با استفاده از کد ملی، یک دستگاه خودرو در بورس کالا خریداری کند.
-
کدام خودروها وارد بورس می شوند؟
گرچه بورس کالا در بخش خودرو ایجاد شد تا محصولات داخلی به دست مشتری واقعی برسد، اما محدودیت‌هایی در خودروهای عرضه شده نیز وجود دارد.
-
-
- خودروهایی که قابلیت عرضه در این طرح را دارند، توسط شورای رقابت معرفی خواهند شد.
- شورای رقابت باید در هر شش ماه، خودروهای قابل خرید در بورس را بر اساس تورم، اختلاف قیمت کارخانه و بازار، میزان خودروی تولیدشده تعیین کند
-
تعیین قیمت خودرو در بورس کالا
برای تعیین قیمت روز خودرو در بورس کالا، شورای رقابت تصمیم می‌گیرد.
قیمت پایه خودرو بر پایه فرمول تعیین شده توسط شورای رقابت مشخص و سپس خودرو با قیمت اعلام شده در بورس کالا عرضه می‌شود. در این مرحله متقاضیان قیمت پیشنهادی خود را در سامانه بورس ارائه می‌دهند. در نهایت بر اساس قیمتی که در بورس کالا اعلام می‌شود، خودرو به فروش می‌رسد.
در این طرح برای هزینه‌کرد مابه‌التفاوت مازاد قیمت پایه و قیمت فروش خودرو در بورس، تمهیداتی اندیشیده شده است.
-
-
- ۲۰ درصد این مبلغ صرف توسعه حمل و نقل عمومی و جایگزینی خودروهای فرسوده، ۱۰ درصد صرف افزایش کیفیت و کمیت تولید خودرو می‌شود.
- ۲۰ درصد از این مبلغ به‌عنوان تسهیلات به زوج‌های جوانی فاقد خودرو پرداخت می‌شود
- ۵۰ درصد باقیمانده تحت عنوان تسهیلات قرض‌الحسنه برای تحقیق و توسعه به خودروسازان داده می‌شود.
-
گرچه یکی از اهداف عرضه خودرو در بورس کالا، کاهش قیمت خودرو در بازار و نزدیک کردن آن به قیمت کارخانه‌‌ای است اما به گفته کارشناسان احتمال اینکه در عمل چنین اتفاقی رخ دهد چندان قوی نخواهد بود.
نویسنده: فاطمه امین‌الرعایا